Blog

UlanBatur’un dışında, Moğol imparatorluğunun savaşçısı ve kurucusu Cengiz Han’ın devasa heykeli. C: Pixabay

Çok az insan dünya nüfusunu Cengiz Han kadar şekillendirdi. Ancak tüm bu katliamların ve çocuk yapmanın arasında, efsanevi savaşçı-hükümdar aynı zamanda istemeden de olsa atmosferde büyük miktarda karbondioksit azaltmış, hatta muhtemelen gezegeni soğutmuş olabilir.

Bilim insanları, Antarktik buz çekirdeklerine dayanarak, MS 1200 ile 1470 yılları arasında atmosferik karbonda yaklaşık milyonda üç parça (ppm) oranında ani bir düşüş tespit ettiler. Bu, Moğolların Asya’yı istilası ve Avrupa’daki Kara Ölüm ile kabaca örtüşüyor.

1560 ile 1680 yılları arasında 4,6 ppm’lik ikinci bir düşüş de tespit edildi. Bu ise, hem Amerika’nın işgali hem de Çin’deki Ming Hanedanlığı’nın çöküşüyle örtüşüyor.

Bu olayların dördünün de çok sayıda insanın hayatına mal olduğu biliniyor. Bu da araştırmacıların, küresel nüfustaki ani düşüşlerin karbondioksit seviyelerindeki bu değişiklikleri açıklayıp açıklayamayacağını merak etmesine neden oluyor. Buradaki mantık, insanların yok edilmesinin ormansızlaşmayı durduracağı ve daha fazla ağacın büyümesine ve karbon yutucu görevi görmesine olanak tanıyacağına dayanıyor.

Araştırmacılar bunu öğrenmek için, yayınlanmış tarım haritaları ve nüfus istatistiklerinin bir kombinasyonunu kullanarak, MS 800’den günümüze kadar dünya çapındaki arazi kullanım modellerindeki değişiklikleri yeniden yapılandırdılar. Dört tarihi olay arasında, 1200 yılında Cengiz Han’ın başlattığı ve 1380’e kadar devam eden Moğol istilası, iklim üzerinde açık ara en büyük etkiyi yaratmıştı.

Araştırmacılara göre Moğol ordusu, ilerlerken karşılaştığı 115 milyon insanın yaklaşık yüzde 30’unu katletti ve bunun sonucunda 142.000 kilometrekarelik orman alanı yeniden büyüdü. Bitki örtüsündeki bu ani artış, atmosferden 684 milyon ton karbonu temizleyecek ve küresel ölçekte 0,183 ppm’lik bir azalmaya yol açacaktı.

Buna karşılık, Kara Ölüm atmosferik karbonu yalnızca 0,026 ppm azaltırken, Amerika kıtasının işgali ve Ming Hanedanlığı’nın düşüşü sırasıyla 0,013 ve 0,048 ppm azalttı.

Bu azalmalara rağmen, bu tarihsel olayların hiçbirinin antik buz çekirdeklerinde kaydedilen iklim değişikliklerini açıklayamayacağı açık. Araştırmacılara göre bunun nedeni, ağaçların olgunluğa ulaşmasının genellikle yüzyıllar alması ve insan popülasyonlarının, bu yeni büyümenin görevini yapma şansı bulamadan çok önce temizlenip ormansızlaştırmaya devam edilmesi.

Dahası, bu olayların her biri dünyanın belirli bir bölgesindeki nüfusları yok ederken, gezegenin başka yerlerinden gelen emisyonlar muhtemelen bu bölgelerdeki yeniden ağaçlanmadan kaynaklanan karbon tutumunun çoğunu dengeleyecekti.

Bu dört dönem boyunca dünya çapındaki karbon üretimindeki net değişimi hesaplayan çalışma yazarları, “yalnızca Moğol istilasının dünyanın geri kalanından eşzamanlı emisyonları telafi edebileceğini” buldu.

“Bu nedenle Moğol istilasının, CO2 büyümesinin geçici olarak durmasına neden olduğu muhtemel görünüyor.”

Buna rağmen araştırmacılar, Cengiz Han’ın iklim üzerindeki etkisinin buz çekirdeklerinde görülemeyecek kadar küçük olduğu sonucuna varıyor; bu da atmosferik karbondaki büyük tarihsel düşüşlerin muhtemelen volkanik patlamalar gibi doğal faktörlerden kaynaklandığı anlamına geliyor.

Yine de bu sadece bir adam için oldukça etkileyici bir karbon ayak izi.

IFL Science. 17 Kasım 2023.

Makale: Pongratz, J., Caldeira, K., Reick, C. H., & Claussen, M. (2011). 

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >