Arkeolojik çakmaktaşı uçlarının kopyalarıyla donanmış deneysel mızrak ve cirit örnekleri. C: TraceoLab/ULiège

31.000 yıl önce Belçika’nın güneyindeki Haine nehrinin kıyılarına yerleşen avcı-toplayıcılar, avlarını avlamak için zaten mızrak atıcıları kullanıyorlardı. Bu, Liège Üniversitesi TraceoLab’da yürütülen yeni bir çalışmanın bulgusu.

Maisières Kanalı arkeolojik alanında bulunan materyal, bu avlanma tekniğinin, bilinen en eski korunmuş mızrak atıcılardan 10.000 yıl önce kullanıldığının belirlenmesine olanak tanıdı. Scientific Reports dergisinde yayımlanan bu keşif, arkeologları bu önemli teknolojik yenilik çağını yeniden düşünmeye sevk ediyor.

Mızrak atıcı, genellikle iki metreden fazla uzunluğa sahip, oklara benzeyen büyük cisimler olan dart atmak için tasarlanmış bir silahtır. Mızrak atıcılar bunları 80 metreye kadar mesafeye fırlatabilirler.

Uzun menzilli av silahlarının icadı, avcılık uygulamalarını, insanlarla avları arasındaki dinamikleri ve ayrıca tarih öncesi avcı-toplayıcı grupların beslenme ve sosyal organizasyonlarını değiştirdiği için insanın evrimi üzerinde önemli sonuçlar doğurdu. Bu silahların icat ve yayılma tarihi bu nedenle bilim camiasında uzun süredir ateşli tartışmaların konusu oldu.

Yapılan deneyler sayesinde mızrak fırlatıcı dart olarak tanımlanabilecek arkeolojik bir eser üzerindeki darbe izlerinin birleşimi. C: TraceoLab/ULiège

TraceoLab araştırmacısı Justin Coppe, “Şimdiye kadar, ilk silahların arkeolojik alanlarda tespit edilmesi çok zordu, çünkü bunlar nadiren korunan organik bileşenlerden yapılmıştı. Arkeolojik kazılarda çok daha sık karşılaşılan taş uçların belirli silahlara güvenilir bir şekilde bağlanması zor oldu” diyor.

Mızrak atıcılarının ve yayların Avrupa ve Afrika’da erken dönem kullanımına ilişkin en son yayınlanan iddialar, bunları, bu silah sistemlerine bağlamak için yalnızca mermi uçları boyutuna dayanıyordu. Ancak etnografik incelemeler ve deneysel testler, ok, dart ve mızrak uçlarının boyutlarının oldukça değişken olabileceğini ve örtüşen aralıklara sahip olabileceğini göstererek bu akıl yürütme yolu üzerinde ciddi şüphe uyandırdı.

TraceoLab’daki arkeologlar tarafından geliştirilen yenilikçi yaklaşım, çakmaktaşı uçlarda korunan izlerin daha iyi anlaşılmasını sağlamak için balistik analiz ve kırılma mekaniğini birleştiriyor. TraceoLab’daki FNRS araştırma görevlisi Noora Taipale, “Mızrak, yay ve mızrak fırlatıcı gibi farklı silahlar kullanarak Paleolitik mermilerin kopyalarını fırlattığımız büyük ölçekli bir deney gerçekleştirdik.” diyor.

Christian Lepers, TraceoLab’da yürütülen deney sırasında mızrak fırlatıcı atışına hazırlanıyor. C: TraceoLab/ULiège

“Bu taş uçlardaki kırıkları dikkatle inceleyerek her silahın hedefe çarptığında uçların kırılmasını nasıl etkilediğini anlayabildik.”

Her silah, taş uçlarda farklı izler bırakarak arkeologların bu işaretleri arkeolojik buluntularla eşleştirmesine olanak sağladı. Bir bakıma bu, adli tıptan bilinen bir uygulama olan, namlunun mermi üzerinde bıraktığı izlerden silahın kimliğinin belirlenmesine benziyor.

Deneysel mızrak atıcı örneği ile Maisières Kanalı uçları arasındaki mükemmel uyum, bölgedeki avcıların bu silahları kullandığını doğruladı. Bu bulgu, arkeologları, uzun menzilli silahların gerçekte ne kadar eski olduğunu bulmak için yöntemi daha da uygulamaya teşvik ediyor.

TraceoLab’ın gelecekteki çalışmaları, bu hedefe ulaşmaya yardımcı olmak için analitik yaklaşımı diğer arkeolojik bağlamlara uyarlamaya odaklanacak.

Liege Üniversitesi. 6 Kasım 2023.

Makale: Coppe, J., Taipale, N. & Rots, V. (2023).

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >