Blog
Moðollarýn Macaristan’dan Çekilmesinin Gizemi Çözüldü
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumMoðollarýn Macaristan’dan Çekilmesinin Gizemi Çözüldü
O yýllardaki Doðu Avrupa’nýn iklimi üzerine yapýlan yeni bir araþtýrma, bu gizemli geri çekilme hakkýnda yeni bir fikir ortaya koydu: Moðollar, kelimenin tam anlamýyla bataða saplanmýþtý.
Aðaç halkalarýndan elde edilen yeni verilere göre, 1242 yýlýnda Macaristan’da soðuk ve karlý geçen bir kýþ, kendini yaðýþlý bir bahara býrakmýþtý. Sonuç itibariyle, Macaristan’ýn çayýr alanlarý bataklýða dönüþtü, diyor çalýþmanýn araþtýrmacýlarýndan Nicola Di Cosmo.
Atlarýna bel baðlamýþ olan Moðollar, yumuþak arazilerde etkili bir þekilde hareket edemeyeceklerdi ve atlarýnýn otlayabileceði çok az alan kalacaktý. Di Cosmo, “Bu, yalnýzca bir kýþ dönemi içinde, küçük bir iklim deðiþikliðini tespit ettiðimiz ve oldukça önemli bir tarihi olaya baðlayabildiðimiz çok az durumdan biri.” diyor.
Macaristan’ýn iþgali
Macaristan’ýn iþgali, meþhur Moðol hükümdarý Cengiz Han’ýn 1227’deki ölümünden sonra gerçekleþti. Varisi olan oðlu Ögeday Han, Moðollarý 1235’te Rusya’ya, ardýndan da 1240’da Doðu Avrupa’ya götürdü.
Di Cosmo’nun Scientific Reports dergisinde yazdýðýna göre, “Birden fazla Moðol komutaný, 1241 baharýnda Macaristan’a en az 130.000 asker ve neredeyse yarým milyon at getirdi.” O yýlýn Nisan ayýnda Moðollar, hem Polonya hem de Macar ordusuyla savaþtý ve Doðu Macaristan’da bir idari sistem kurarak çok önemli savaþlar kazandý.
Araþtýrmaya göre, 1242 yýlýnýn baþlarýnda bölgedeki Tuna nehri ve diðer nehirler dondu. Bu da, Moðollarýn ani geri çekilmelerine kadar, birkaç ay boyunca savaþarak geçirdikleri Batý Macaristan’a geçmelerini saðladý.
Ýklim araþtýrmacýsý ve araþtýrmanýn yardýmcý yazarý Ulf Büntgen, Kuzey Ýskandinavya’dan, Ural daðlarýndan, Romanya’daki Karpat daðlarýndan, Avusturya’daki Alp ve Rusya’daki Altay daðlarýndan alýnan aðaç halkalarý verilerini, Moðol ordusunu harekete geçirmiþ olabilecek iklim faktörlerini çözebilmek için inceledi.
Di Cosmo, “Daha önce ortaya atýlan teoriler, Ögeday’ýn Aralýk 1241’deki ölümünün, Moðollarýn baþkomutanýnýn yurtlarýna geri dönmeye ittiðini öne sürüyordu fakat bu pek de tatmin edici bir bilgi deðil.” diyor. Çünkü baþkomutanlarý, Moðolistan’daki siyasete dahil olmak için oraya hiç geri dönmedi, aksine tekrardan Rusya’ya gitti. 
Bataklýða karþý askeriye
Aðaç halkalarý, yazlarý büyüyen ve kýþlarý sessizliðe gömülen aðaçlarýn, araþtýrmacýlarýn havanýn belirli bir yýlda nasýl olabileceðini tahmin edebilmesi için kullanabilecekleri özellikleri barýndýrýr.
Büntgen’in incelediði bu kalýntýlar, Macaristan’da 1238 ile 1241 yýllarýnda, ortalamanýn üstündeki bir sýcaklýðý ve ardýndan 1242 ile 1244 yýllarý arasýnda serin bir yaz mevsimine dayanýyor. Araþtýrmacýlarýn bildirdiðine göre, 1242 yýlýnda Güney Polonya, Çek Cumhuriyeti, Batý Slovakya, Macaristan’ýn kuzeybatýsý ve Doðu Avusturya’yý kapsayan bölge son derece yaðýþlýydý.
Di Cosmo, “Baharla gelen bu su baskýnlarýnýn, Moðollarý engellemiþ olabileceði mantýklý geliyor. Macaristan’ýn çayýr alanlarý, 1700-1800’lerde büyük çaplý bir drenaj projesi yürütülene kadar bir bataklýktý.” diyor.
Di Cosmo’a göre, Moðollar, Karpat daðlarý eteklerinden ve diðer yüksek yerlerden geçip, baþlangýçta geldikleri rotadan farklý bir yol izleyerek geri çekildi. “Bütün bunlar bence çalýþtýklarý araziden memnun olmadýklarýnýn kanýtý.” dedi.
Di Cosmo ve meslektaþlarý, 1211 ve 1225 yýllarýnda ýlýk ve yaðýþlý bir havanýn olmasýnýn, atlarý için bol yem saðladýðýndan, Moðollarýn baþlangýçtaki geniþlemesini tetikleyerek onlara yardýmcý olduðunu daha önce keþfetmiþti.
Diðer iklim araþtýrmacýlarý da Moðollarýn iklimi etkilediðini ortaya koymuþlardý: 2011 yýlýnda araþtýrmacýlar, 1200’lerdeki Moðol istilasýnýn küresel karbondioksit seviyelerinde küçük ama fark edilebilir bir etki yarattýðýný çünkü geniþleme politikalarýnýn ölümlere ve yýkýmlara neden olarak, tarýmda ormanlarýn tahribine neden olduðunu belirtti.
Makale: Büntgen, U., & Di Cosmo, N. (2016). Climatic and environmental aspects of the Mongol withdrawal from Hungary in 1242 CE. Scientific reports, 6, 25606.
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >