Blog

Türkiye’de arkeolojiye ilgisi olan herkesin az çok bildiði 9.000 yýllýk Çatalhöyük, müthiþ buluntularý ve neolitik dönemi aydýnlatmasý nedeniyle oldukça önemli bir yerleþim.

1- Dönemin en kalabalýk yerleþimi

Çumra’da Konya Ovasý’na hakim bir noktada yer alan Çatalhöyük, günümüzden 9.000 yýl önceye tarihlenen bir Neolitik Dönem yerleþmesidir. 2.000 yýl boyunca kesintisiz yerleþim gören Çatalhöyük, dönemin en büyük ve en kalabalýk yerleþimlerinden biri olarak kabul ediliyor. Buradan bulunan Neolitik ve Kalkolitik dönem buluntularý, binlerce yýl önceki Orta Anadolu yaþamýný anlamamýz için pek çok veri sunuyor.

2- Mezopotamya dýþýnda büyük bir yerleþim

Elbette ki Çatalhöyük’ten daha eski neolitik yerleþimler de var. Örneðin Mezopotamya’da yer alan Eriha, Çatalhöyük’ten 1000 yýl kadar daha eski fakat Çatalhöyük, barýndýrdýðý nüfus ve yüzölçümü bakýmýndan çok daha deðerli olarak görülüyor. Dönem içerisinde Çatalhöyük’te en az 8.000 insanýn yaþadýðý düþünülüyor. Burasý sadece nüfus büyüklüðü ile deðil, bu dönemde mezopotamya dýþýnda böylesine büyük bir yerleþimin olmasý dolayýsý ile de oldukça þaþýrtýcý bir yer.

3- Neolitik ve Kalkolitik Dönem tabakalarý

Çatalhöyük doðu ve batý doðrultusunda yanyana iki höyükten oluþuyor; doðudaki Neolitik, batýdaki ise Kalkolitik döneme tarihleniyor. MÖ. 7.400 ve MÖ. 6.200 yýllarý arasýnda tarihlenen 18 adet neolitik yerleþim katmaný bulunuyor. Batý höyüðünde ise MÖ. 6.200 ile MÖ. 5.200 yýllarý arasýna tarihlenen Kalkolitik tabakalar yer alýyor.

4- Çatalhöyük ev düzenleri

Çatalhöyük’teki konutlar birbirine bitiþik olarak planlanmýþ ve konutlarýn kapýsý çatýlarda yer alýyor. Çatýlara tahtadan yapýlmýþ bir merdivenle çýkýldýðý düþünülüyor. Yan duvarlarýn iç taraflarýnda ocak ve oval biçimli, üstleri düz fýrýnlar bulunuyor.

5- Ölülerle beraber yaþam

Her konutta en az bir platform var ve ölülerini bu platformlarýn altlarýna gömüyorlar. Yani konutlarda ölülerle beraber yaþam söz konusu. Bu durum ata kültü ile iliþkilendiriliyor. Ölülerin yanlarýnda ise diðer dünya inancýný gösteren ölü hediyeleri býrakýlýyor.

6- Sanat ile içiçe

Çatalhöyük evlerinin duvarlarýnda çok çeþitli resim panolarý mevcut. Bazýlarýnda geometrik bezemeleri kilim desenleri, içiçe daireler, av sahneleri, dans sahneleri, yýldýzlar, akbabalar, leoparlar, kuþlar, geyikler gibi birbirinden çeþitli betimlemeler yer alýyor. Duvar çizimlerinin sýklaþtýðý alanlar, ev içi insan gömülerinin de bulunduðu yerler. Dolayýsý ile bu resimlerin de ölülerle bir iliþkisi olabileceði düþünülüyor.

7- Evlerde yer alan boða baþlarý 

Evlerin içinde boða baþlarý ve boynuzlarý gibi inançlarýna iþaret edebilecek bazý kabartmalar bulunuyor. Kille defalarca sývanmýþ boða baþlarýndan bazýlarý bir dizi halinde sýralanmýþ olarak da görülebiliyor.

8- Çok sayýda figürin 

Çatalhöyük’te bulunan sanat eserleri arasýnda pek çok farklý hayvanýn betimlendiði figürinler var. Aynen Göbeklitepe’deki gibi burada da leoparýn önemli bir hayvan olduðu görüþü hakim.

9- Eþitlikçi yaþam

Çatalhöyük’ün kalabalýk nüfusuna raðmen burada eþitlikçi bir yaþam sürüldüðü düþünülüyor. Merkezileþmiþ bir yönetimin olmamasý, bir yönetici ya da ruhani sýnýfý temsil eden anýtsal yapýlarýn olmamasý da bu görüþü doðrular nitelikte.

10- Tanrýça figürinleri

Çatalhöyük’te piþmiþ topraktan yapýlan pek çok ana tanrýça figürini bulunuyor. Bu özelliði dolayýsýyla Çatalhöyük, Anadolu’daki en eski ana tanrýça kült merkezi olarak kabul ediliyor. Bu ana tanrýça heykelcikleri genellikle, genç kadýni doðuran kadýn ve yaþlý kadýn olarak betimlenmiþ. Buradaki ana tanrýça figürinlerinin bereketi ve doðurganlýðý simgelediði tahmin ediliyor.

Arkeofili.com