Blog
23.000 Yıl Önce Amerika’da İnsan Varlığına Dair Kanıtlar Artıyor
Yeni çalışmada, araştırmacılar bölgedeki tortul tabakalardan aldıkları çekirdek örneklerindeki organik maddeleri radyokarbon yöntemiyle tarihlendirdi.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
New Mexico’da bulunan insan ayak izlerine dair yeni bir analiz, bu izlerin yaklaşık 23.000 yıllık olduğuna yönelik yeni kanıtlar sunuyor.
2021 yılında New Mexico’daki White Sands Milli Parkı’nda raporlanan insan ayak izleri, insan faaliyetinin Amerika’da 23.000 yıl kadar önce gerçekleştiğini gösteriyor. Bu, daha önce düşünülenden yaklaşık 10.000 yıl daha eski. C: David Bustos/White Sands National Park
New Mexico’daki White Sands Ulusal Parkı’nın manzarasını süsleyen, nadir insan ayak izlerinin yaşı uzun süredir tartışma konusu. Ancak yeni bir çalışma, bu ayak izlerinin gerçekten de yaklaşık 23.000 yıl öncesine ait olduğunu ortaya koydu—fakat bu tarih hâlâ herkes tarafından kabul edilmiyor.
Eğer 23.000 yıllık tarih doğruysa, bu durum insanların Kuzey Amerika’ya Son Buzul Maksimumu’nun zirvesinde, yani son buzul çağının en soğuk döneminde gelmiş oldukları anlamına geliyor—bu da arkeologların daha önce düşündüğünden çok daha erken bir tarih.
Yeni çalışmada, araştırmacılar bölgedeki tortul tabakalardan aldıkları çekirdek örneklerindeki organik maddeleri radyokarbon yöntemiyle tarihlendirdi. Bu analiz, sadece ayak izlerine değil, aynı zamanda bölgedeki eski göl ve nehir sisteminin tamamına dair tarihlendirme sağladı. Üstelik analizler, önceki çalışmalardan bağımsız laboratuvarlarda yapıldı.
Çalışmanın birinci yazarı ve Arizona Üniversitesi’nde antropoloji ve yer bilimleri emekli profesörü olan Vance Holliday, “Verilerimiz, bu alanın 23.000 yıl öncesine tarihlendiğini ortaya koyan orijinal verileri destekliyor. Ayrıca artık, insanların oradayken manzaranın nasıl olduğunu da anlayabiliyoruz” diyor.
White Sands’te Ayak İzlerinin Tarihlendirilmesi
Yaklaşık 60 ayak izinin tarihlendirilme süreci 2021 yılına dayanıyor. O yıl yayımlanan bir çalışmada bu ayak izlerinin 21.000 ila 23.000 yıl öncesine ait olduğu açıklanmıştı. Ancak 2022’de yayımlanan bir karşı makale, tarihlendirme için kullanılan sucul bir bitki olan Ruppia cirrhosa’nın tohumlarının güvenilir olmadığına dikkat çekmişti. Su bitkileri karbonu sudan alır ve bu karbon, atmosferik karbondan çok daha eski olabilir. Bu durum, örneklerdeki radyoaktif karbon-14 seviyelerini yanıltabilir ve bitkilerin gerçekte olduğundan daha yaşlı görünmesine neden olabilir.
Bu nedenle 2023 yılında, araştırmacılar ayak izlerinin bulunduğu katmandaki kuvars ve feldspat tanelerinin en son güneş ışığına ne zaman maruz kaldığını gösteren optik uyarmalı lüminesans (OSL) yöntemiyle yeni bir tarihlendirme yaptı. Ayrıca, yine aynı katmandan alınan eski kozalaklı ağaç polenleriyle radyokarbon tarihlendirmesi yapıldı—bu sayede su bitkilerine ihtiyaç duymadan karbon-14 kullanılabildi.
Yine, bilim insanları ayak izlerinin 21.000 ila 23.000 yıl öncesine ait olduğunu buldu. Bazı bilim insanları bu sonuçları “çok ikna edici” bulurken, 2022’deki karşı makalenin yazarları dahil bazıları hâlâ şüpheyle yaklaşıyor; çünkü örneklerin doğru katmandan alınmadığını savunuyorlar.
Yeni çalışma ise, ayak izlerinin Son Buzul Maksimumu dönemine ait olduğunu gösteren daha fazla kanıt sunuyor. Bu dönemde bölge, buz devri hayvanlarının yaşadığı geniş bir bataklıktı. Araştırmalara göre, ayak izleri büyük ihtimalle Bering Kara Köprüsü üzerinden Asya’dan Amerika’ya geçen avcı-toplayıcılara ait.
On yıllar boyunca araştırmacılar, Amerika’daki en erken insan grubunun yaklaşık 13.000 yıl önce yaşayan Clovisler olduğunu düşünüyordu. Ancak bu ayak izleri ve başka keşifler, Yerli Amerikalıların kıtaya çok daha önce geldiğini yavaş yavaş gözler önüne seriyor.
White Sands’e Yeni Bir Bakış
Holliday, 2012’den beri White Sands’te çalışıyor ve orijinal 2021 çalışmasında da ortak yazardı. Bu kez, kendisi ve ekibi alandan alınan çamur çekirdeklerini radyokarbon yöntemiyle tarihlendirdi. Elde ettikleri sonuçlar, ayak izlerinin 20.700 ila 22.400 yıl öncesine ait olduğunu ve bu tarihlerle önceki sonuçların örtüştüğünü gösterdi.
Holliday, “Ayak izlerinin bulunduğu katmandan şimdiye kadar toplam 55 adet radyokarbonla tarihlenmiş çamur, tohum ve polen örneğimiz var; hepsi bu tarih aralığını destekliyor” diyor.
“Eski insan ayak izleri çok nadiren korunur” diyen Holliday, “Artık üç farklı materyalde aynı dönemi işaret eden tarihlere sahibiz.”
“Bu noktadan sonra bu kadar çok tutarlı tarihi açıklamak neredeyse imkânsız” diyor. “Makalede de söylediğim gibi, bu kadar farklı tarihin aynı yanlış resmi çizmesi aşırı derecede rastlantısal olurdu.”
Ancak çalışmaya dahil olmayan Texas A&M Üniversitesi İlk Amerikalıların Araştırma Merkezi direktörü Michael Waters, White Sands’teki ayak izlerinin kesin olarak tarihlendirilmesi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu söylüyor.
Waters şöyle diyor: “Bu yeni verilerle birlikte bile, White Sands’teki ayak izlerini tarihlendirmek için elde edilen radyokarbon yaşları hakkında endişelerim devam ediyor.” Ruppia sorununu yeniden gündeme getiren Waters, bu sucul bitkinin karbondioksiti sudan aldığı için radyokarbon yaşlarının “muhtemelen çok yaşlı göründüğünü” söylüyor. Hatta, aynı sualtı karbon sorununun yeni çalışmada tarihlendirilen tortulları da etkilemiş olabileceğini belirtiyor.
Waters şöyle ekliyor: “Bu makalede sunulan toplu organik tortullara ait yeni yaşlar ilginç, ancak tarihlendirilen karbonun kökeni net değil.”
Ayrıca Holliday ve ekibi, çalışmalarının başka bir tartışmalı konuyu ele almadığını kabul ediyor: Buzul çağına ait bu insanların White Sands’te bıraktığı herhangi bir eşya ya da yerleşim izleri nerede?
Holliday bu sorunun hâlâ yanıt beklediğini söylüyor. Ancak avcı-toplayıcıların, bataklık çevresinde kısa süreli gezintilerinde geride değerli eşyalar bırakmamış olmaları muhtemel.
Holliday, “Bu insanlar eşyalarıyla yaşıyorlardı ve malzemeleri yenilemek için gittikleri yerlerden çok uzaktaydılar” diyor. “Rastgele eşyalar düşürmeleri bana mantıklı gelmiyor. O nedenle bir çöp alanı gibi bir şey beklememek gerek.”
Live Science. 19 Haziran 2025.
Makale: Vance T. Holliday et al. (2025). New Mexico. Sci. Adv. 11.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >