Blog
41 yýldýr baþarýyla süren Arkeoloji Kazý Sempozyumlarý böyle baþlamýþtý
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorum41 yýldýr baþarýyla süren Arkeoloji Kazý Sempozyumlarý böyle baþlamýþtý
Arkeolojik alanda Dünyanýn en uzun soluklu ve en saygýn organizasyonlarýndan biri Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlýðý tarafýndan 41 yýldýr baþarýyla organize ediliyor. Peki 41 Kere maaþallah dedirten baþarýlý organzisyonlarýn ilki ne zaman, hangi þartlarda ve kimlerle yapýlmýþtý. O günü yaþayan ünlü bir isme sorduk:
Kültür ve Turizm Bakanlýðý'nýn bir sene boyunca Türkiye'de arkeoloji alanýndaki geliþmeleri deðerlendirmek amacýyla 41 yýl boyunca kesintisiz gerçekleþtirdiði Uluslararasý Kazý, Araþtýrma ve Arkeometri Sempozyumuna bu yýl Diyarbakýr'da yapýlacak. Bu yýlki sempozyum Kültür ve Turizm Bakanlýðý ve Dicle Üniversitesi’nin iþbirliðiyle 17-21 Haziran 2019 tarihleri arasýnda Diyarbakýr Dicle Üniversitesi’nde hayata geçirilecek
Geçen yýl 2018 Troya Yýlý nedeniyle Çanakkale'de gerçekleþtirilen sempozyum, 2019 Göbeklitepe Yýlý nedeniyle Þanlýurfa'ya yakýn mesafedeki Diyarbakýr'da gerçekleþtiriliyor.
Peki arkeoloji alanýnda dünya çapýnda en uzun soluklu sayýlý etkinlikler arasýnda yer alan Uluslararasý Kazý, Araþtýrma ve Arkeometri Sempozyumu nasýl baþlamýþtý. 41 yýl önce gerçekleþtirilen ilk sempozyumda kimler vardý?
1979'dan beri dergi ve yayýnlarýyla da sempozyumlara kesintisiz katýlan Arkeoloji Dünyamýzýn bilgelerinden arkeolog editör Nezih Baþgelen ile ilk sempozyumu ve sempozyumlarýn 41 yýlýný konuþtuk.
Ýþte söyleþimiz ve o tarihi günün fotoðraflarý:
1979 yýlýndaki ilk Kazýlar Sempozyumunda konuþma arasýnda Türk Tarih Kurumu fuayesinde katýlanlar ve dinleyiciler. Panolarda bir yýl önceki kazýlarla ilgili fotoðraflardan oluþan bir sergi var. Ortadaki panoda Perge ile ilgili resimlerden 5. heykel resminin önünde duran genç, duayen arkeolog Prof. Dr. Mehmet Özdoðan (genç bir asistan iken) En saðdaki grubun içinde þýklýðý ile dikkat çeken hanýmefendi ise rahmetli Muhibbe Darga. (Fotoðraf: Nezih Baþgelen - Arkeoloji ve Sanat Yayýnlarý)
> Nezih bey, ilk Uluslararasý Kazý, Araþtýrma ve Arkeometri Sempozyumunu hatýrlýyor musunuz?
> Sempozumlarýn ilki 1979 yýlýnda Ahmet Taner Kýþlalý’nýn Kültür Bakanlýðý sýrasýnda Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüðü tarafýndan 15-18 Ocak tarihlerinde Ankara’da Türk Tarih Kurumu’nun salonunda Kazý Sonuçlarý Toplantýsý olarak yapýlmýþtý. Bu önemli etkinlik kýsa sürede o dönemdeki arkeoloji bölümlerinde ilgi ile karþýlanmýþ ikincisi 11-15 Þubat 1980’de, üçüncüsü 9-13 Þubat 1981’de yapýlmýþtý. Bugün gibi hatýrlýyorum.
1979 sempozyumunun son günündeki tartýþma bölümünü özellikle hatýrlýyorum.
Türk Tarih Kurumunda yapýlan ilk dönem sempozyumunun konuþmacý kürsüsünde soldan saða :Ayakta konuþan rahmetli müzecimiz Hasan Tahsin Uçankuþ, merhum Dr. Nezih Fýratlý, Ýnci Bayburtluoðlu, merhum Prof. Dr. Jale Ýnan, merhum Crawford H. Greenewalt (Fotoðraf: Nezih Baþgelen - Arkeoloji ve Sanat Yayýnlarý)
> Daha sonra pek örneði rastlanmayan ve oldukça hararetli geçen tartýþma bölümünde sýrasýyla Ekrem Akurgal, Halet Çambel, Turgut Batur, Sabahattin Türkoðlu, Hasan Tahsin Uçankuþ, Ufuk Esin, Machteld Mellink, Hamit Zübeyir Koþay, Baki Öðün, Ýnci Bayburtluoðlu, ben ve Aykut Özet söz alarak görüþlerini karþýlýklý olarak bildirmiþlerdi. Ayrýntlarý Arkeologlar Derneði bülteninde yayýnlandý. (Bkz. Arkeologlar Derneði Haber Bülteni, Sayý: 8, Þubat 1979, s. 11. ) Ne yazýk ki 1979’daki bu ilk toplantýnýn bildirileri daha sonra kitap olarak yayýmlanamamýþtýr.
> Ýlk toplantýya katýlanlar arasýndan çoðu bugün aramýzda yok. Hepsini saygýyla ve rahmetle anýyoruz. Siz bugün hayatta olup, o günkü toplantýya katýlanlardan kimleri hatýrlýyorsunuz?
> Kazý Sonuçlarý Toplantýsý'nýn Türk Tarih Kurumu'nda yapýlan 1979-1981 yýlý ilk üç döneminde sunum ve konuþmalarýyla yer alýp bugün hayatta olanlar içinde hatýrladýklarým; Refik Duru, George Bass, Tomris Bakýr, Altan Çilingiroðlu, Nuþin Asgari, Wolfgang Radt, Çetin Anlagan, Kayhan Dörtlük, Önder Bilgi, Mehmet Özdoðan, Sabahattin Türkoðlu, Özgen Karaca, Gül Asatekin , Turgut Batur ile Mustafa Büyükolancý.... Diðerlerinin önemli bir bölümü; Halet Çambel, Jale Ýnan, Nezih Fýratlý, Ekrem Akurgal Tahsin Özgüç, Sedat Alp, Hasan Tahsin Uçankuþ baþta olmak üzere ne yazýk ki önemli bir bölümü aramýzda yoklar. Onlarý ve ebediyete intikal etmiþ Türkiye Arkeolojisi'ne deðerli katkýlar saðlamýþ diðer katýlýmcýlarý da rahmetle anýyorum. Konuþmalarý izlemek üzere Üniversiteler ve Müzeler camiamýzdan gelenlerin özellikle öðrencilerin önemli bir bölümü hayattalar. Bir bölümü yeni üniversitelerde kurduklarý kürsülerinin baþýnda ve sahada baþlattýklarý kazýlarda baþarýlý projeleri sürdürüyorlar. Bir bölümü de çoktan emekli oldular.
> O gün ile bugün arasýndaki temel fark sizce ne olabilir?
> 1979'daki TTK'da yapýlan ilk toplantý, yalnýzca Türk bilim insanlarýna yönelik olarak düzenlenmiþ, katýlým daha sonraki toplantýlarda olduðu gibi zorunlu deðil, isteðe baðlý býrakýlmýþtý. Ancak toplantýnýn gördüðü yoðun ilgi bunun kurumsal bir kimlik kazanmasýný saðlayýnca Genel Müdürlük' te sempozyumun Türkiye’de yapýlan bütün çalýþmalarý kapsamasý yönünde karar alarak toplantýnýn daha sonraki yýllarda daha etkili ve baþarýlý olmasýný saðlamýþtý. Bu baðlamda Genel Müdürlük'çe resmi izinle arazide çalýþan tüm ekiplerin sempozyumlara katýlmak zorunda býrakýlmasý, ekiplerin yaptýklarý çalýþmalarý her yönüyle bilim dünyasý ve kamuoyunun önünde paylaþmasý Türkiye arkeolojisinde bilimsel rekabet ortamýnýn geliþmesine zemin hazýrlamýþtýr. Bu nedenle de her geçen yýl sunumlarýn tekniði, içeriði ve görsel malzemelerin kalitesi giderek geliþmiþ ve katýlýmlarýn niteliði çok olumlu yönde deðiþmiþtir.
> O gün ile bugün arasýndaki temel fark sizce ne olabilir? Sempozyumlar ülkeye neler kazandýrdý?
Kazý sonuçlarýnýn toplu deðerlendirmesine yönelik bu ilk toplantýlardan önce Türkiye’nin dört bir tarafýnda deðiþik dönemlere yönelik arkeolojik kazýlarý yürüten ekipler genellikle birbirinden habersiz çalýþýyor, kazýlarýnýn raporlarýný da düzensiz aralýklarla çýkan Türk Arkeoloji Dergisi’nde duyuruyorlardý. Kazý sonuçlarýnýn yýllýk deðerlendirmeler halinde yayýnlanmaya baþlamasý 1979 öncesi çok deðiþik yerlerde ve daðýnýk bir biçimde yayýmlanan bu sonuçlarýn, her yýl düzenli olarak yayýmlanmasýný getirmiþtir. Öte yandan bu sempozyumlarda oluþan okuyucu ilgisi baþta bizim; Arkeoloji ve Sanat Yayýnlarý'nýn olmak üzere Türkiye’de özel arkeoloji yayýncýlýðýnýn da geliþmesini saðlamýþtýr.
> O günkü ve bugünkü imkanlar þüphesiz farklýydý. Teknolojik açýdan geçmiþte ciddi sýkýntýlar yaþandý mý?
Toplantýnýn yoðun ilgi görmesine karþýn o yýllarda renkli dia filmlerin ülkemizde basýlamamasý, yurt dýþýna yollanan filmlerin geç gelmesi, konuþmacýlarýn Þubat ayýnda sunum yapmasýnda sorun olarak ortaya çýkmýþ, ayrýca Uluslararasý katýlýma açýldýðýnda yabancý meslektaþlarýmýzýn da Þubat ayýnda Türkiye’ye gelmesi de sorun yaratýnca sempozyumun Mayýs ayýna, kazý sezonunun hemen öncesine alýnmasýna genel istek üzerine karar verilmiþtir. Bunun üzerine 23-27 Mayýs 1983’te Ýstanbul’da yapýlan beþinci sempozyumda yüzey araþtýrmalarýnýn sonuçlarý da ilk kez ayrý bir bölüm halinde ele alýnmýþ ve 1983 yýlýndan itibaren de ayrý bir seri olarak yayýmlanmaya baþlamýþtýr. Altýncý sempozyum 16-20 Nisan 1984’te Ýzmir’de, yedincisi 20-24 Mayýs 1985’te Ankara’da düzenlenmiþ, 1985 yýlýndan itibaren Arkeometri Sonuçlarý da toplantýda ayrý bir seksiyon halinde yer almýþ ve sonuçlarý ayrý bir seri halinde yayýmlanmaya baþlamýþtýr.23-27 Mayýs 1988’deki Ankara’daki onuncu sempozyum T.C. Kültür Bakanlýðý Kültür ve Tabiat Varlýklarý Koruma Baþkanlýðý tarafýndan, 18-23 Mayýs 1989’da Antalya’daki onbirinci toplantýdan itibaren ise T.C. Kültür Bakanlýðý Anýtlar ve Müzeler Genel Müdürlüðü tarafýndan düzenlenmeye devam edilmiþtir. 1979-2003 yýllarý arasýnda Ankara dýþýnda Ýstanbul, Ýzmir (2 kez) ve Çanakkale’de düzenlenen sempozyum, 2004 yýlýndan itibaren ise üniversitelerle birlikte deðiþik illerde düzenleniyor.
1979 yýlýndaki ilk Kazýlar Sempozyumunda konuþma arasýnda Türk Tarih Kurumu fuayesinde katýlanlar ve dinleyiciler (Fotoðraf: Nezih Baþgelen - Arkeoloji ve Sanat Yayýnlarý)
> Sempozyumlar hakkýnda son olark ne söylemek istersiniz?
> Sempozyum toplantýlarýnda sadece kazý baþkanlarýnýn bildiri sunduklarý bir dönemden sonra bu olanaðýn ekip üyelerine de tanýnmasý kazý ve araþtýrmalarýn sürdürülebilirliði açýsýndan genç kuþaðýn geliþiminde çok olumlu bir etki yaratmýþtýr. Bunun etkisiyle yeni yetiþen kuþak yeni alanlarda kazý ve araþtýrmalar yapmaya cesaret edebilmiþtir. Bürokrasideki engelleyici prosedürlere karþýn genç kuþaðýn baþarýlý projeleri mevcut yapýnýn dar kalýplarýný aþmýþ ve Türkiye Arkeolojisi uluslararasý bilim dünyasýnda hak ettiði yere ulaþabilmiþtir. Öte yanda ister yerli ister yabancý bilim insanlarý için KST’de bulunmak, bildiri vermek ayrýcalýklý bir prestij konumuna gelmiþtir. Bu onurlu sonucun elde edilmesinde 1979 yýlýndan beri aralýksýz olarak her yýl düzenlenen Uluslararasý Kazý, Araþtýrma ve Arkeometri Sempozyumu’nun yadsýnamaz bir rolü ve önemi vardýr. Uluslararasý Kazý, Araþtýrma ve Arkeometri Sempozyumu Türkiye arkeolojisinin kazanmýþ olduðu dinamizmi yansýtan ortamýyla ün yapmýþ ve günümüze kadar bu yapýsýyla önemini korumuþtur.
Adnan Erdoðan
Arkeolojik Haber
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >