Blog
6.000 Yýl Önce Ýnsanlar Sindiremedikleri Halde Süt Ýçiyordu
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorum6.000 Yýl Önce Ýnsanlar Sindiremedikleri Halde Süt Ýçiyordu
Yeni çalýþma, Afrika’nýn sütçülük hikayesindeki kritik rolünü vurgulayarak, oradaki topluluklarýn en az 6.000 yýl önce süt içtiklerini gösteriyor.
Süt ile olan geçmiþimiz, yumurta-tavuk bilmecesine benziyor: Ýnsanlar, sütü sindirmek için yardýmcý mutasyonlar evrimleþtirmek zorundaydýlar, ancak DNA’larýnýn bu yönde deðiþmesi için de süt içmeleri gerekiyordu.
Pennsylvania Üniversitesi’nden genetik bilimci Sarah Tishkoff: “Kültürel uygulamadan ve mutasyondan hangisinin önce geldiði sorusu her zaman vardý.” diyor.
Þimdi ise araþtýrmacýlar, süt tüketimine dair þimdiye kadarki en eski kanýtlarý buldular: Modern Sudan ve Kenya’daki insanlar, en az 6.000 yýl önce süt ürünlerini tüketmeye baþlamýþlardý. Bu, insanlarýn “süt geni”ni evrimleþtirmesinden önceydi. Dolayýsýyla sývýyý doðru þekilde sindirmek için genetik araçlara sahip olmadan önce içtiðimizi düþündürüyor.
Tüm insanlar bebeklik dönemlerinde sütü sindirebilirler. Ancak bir yetiþkin olarak bunu yapma yeteneðimiz oldukça yakýn zamanda, muhtemelen son 6.000 yýlda geliþti. Bazý mutasyonlar yetiþkinlerin süt þekeri laktozunu parçalayabilen laktaz enzimini üretmesine olanak saðlar. Laktaz sürekliliðini mümkün kýlan genler, bilinen dört laktaz sürekliliði mutasyonuna sahip modern Afrika’da yaygýndýr. (Avrupa popülasyonlarý ise sadece birine sahiptir.)
Bu laktaz mutasyonlarý evrimleþtiðinde hýzla yayýldýlar. Bu durum, bu tip genleri taþýyan insanlarýn büyük bir avantaja sahip olduklarýnýn kanýtý. Çalýþmaya dahil olmayan Tishkoff: “Þimdiye kadar gözlemlenen en güçlü doðal seçilim sinyallerinden biri.” diyor.
Araþtýrmacýlar, süt içme geçmiþimizi incelemek için, toplumlarýn en az 8.000 yýldýr evcil inek, koyun ve keçi güttüðü Afrika’ya döndüler. Araþtýrmacýlar Sudan ve Kenya’da bulunan ve yaþlarý 2.000 ile 6.000 arasýnda deðiþen sekiz iskeleti incelediler. Bu iskeletlerin diþlerindeki kalýntýlarý kazýdýlar ve süte özgü proteinlerden izler aradýlar.
Yeni araþtýrmaya göre, bu insanlarýn en az 6.000 yýl önce bir çeþit süt ürünü tükettikleri ortaya kondu. Bu durum, eldeki buluntularý, Afrika’da ve belki de dünyadaki süt ürünleri tüketiminin bilinen en eski doðrudan kanýtý haline getiriyor.
Araþtýrma ayný zamanda Afrika’daki sütçülüðün tarihinin Avrupa’da olduðu kadar geriye gittiðini, hatta belki de daha eski olduðunu gösteriyor. Bu, beyaz ýrkýn üstünlüðünü savunanlarýn yaydýðý, laktaz kalýcýlýðýnýn ve süt içmenin bir þekilde beyaz Avrupalýlarla iliþkili olduðu efsanesini çürütüyor.
Dahasý, 2020’de yayýnlanan ve bazý iskelet DNA’larý üzerinde yapýlan bir araþtýrmaya göre, antik Afrikalýlar süt sindiren genler geliþtirmemiþ gibi görünmüyor.
Max Planck Ýnsanlýk Tarihi Bilimi Enstitüsü’nde yeni çalýþmanýn ortak yazarý ve eski proteinler uzmaný Madeleine Bleasdela: “Görünüþe göre topluluk, laktaz kalýcýlýðýna sahip olmadan önce süt içiyordu.” diyor.
Proteinler süt, peynir ya da bugün Afrika’da yaygýn olan yoðurt gibi fermente edilmiþ ürünlerden gelmiþ olabilir. Fermantasyon bazý kültürlerde, içmeden önce süt þekerini bertaraf etmek için kullanýlan bir yöntemdir. Bu yöntem ayný zamanda gerekli mutasyonlara sahip olmayan insanlarýn, çið süt içmeden süt ürünlerini tüketmesini kolaylaþtýrabilir.
St. Louis’deki Washington Üniversitesi’nden çalýþmaya dahil olmayan araþtýrmacý Fiona Marshall: “Mutasyonlar sonunda insanlarýn süt ürünlerinden daha fazla besin almalarýna yardýmcý olduklarý ve benzerlerine karþý bir avantaj saðladýklarý için ortaya çýkmýþ olabilir. Bu insanlar arasýnda, laktaz kalýcýlýðýna sahip herhangi bir birey daha uzun yaþayacak ve daha fazla çocuða sahip olacaktýr.” diyor.
Laktaz kalýcýlýðý için seleksiyon baskýsý çevresel de olabilir. Süt saðýmý, sürüleri zorlu koþullar altýnda yönetmenin sürdürülebilir bir yoludur ve hayvanlarýn öldürülmesi yerine beslenmelerini saðlar. Örneðin kuraklýk sýrasýnda, çobanlar, sýðýrlarý ve keçileri dört ayaklý su filtreleri ve saklama kaplarý olarak daha iyi kullanabilirler.
Tishkoff, “Ýnekleriniz varsa, bir sývý, protein ve besin kaynaðýnýz vardýr. Elbette, sýðýrlarýnýzý hayatta tutabildiðiniz sürece.” diyor.
www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >