Blog
6.000 Yýllýk Anýt, Britanya’nýn Neolitik Dönemini Aydýnlatýyor
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorum6.000 Yýllýk Anýt, Britanya’nýn Neolitik Dönemini Aydýnlatýyor
Britanya’daki 6.000 yýllýk anýtsal mezar yapýsý, Neolitik dönemde tahmin edilenden çok daha fazla görev üstlenmiþ olabilir.
Arkeologlar geçtiðimiz senelerde araþtýrmaktan en çok zevk duyulan sýradýþý yerlerden birinde kazý yaptý. Bu Neolitik dönemin baþlarýna ait mezar anýtý, “Cat’s Brain” olarak biliniyor ve yaklaþýk MÖ 3.800 yýlýna tarihlendiriliyor. Burasý Ýngiltere Wiltshire’deki bereketli Pewsey Vadisi’nin kalbinde bulunuyor, ikonik Stonehenge ve Averbury anýtlarýnýn arasýnda yer alýyor.
Uzun süreden beri Neolitik ‘long barrow‘larýn, mezar anýtlarý olduðu varsayýlýyordu ve genellikle uzun evlerle benzerliklerinden ötürü ‘ölülerin evleri’ olarak tanýmlandýlar. Ancak; bu anýtlarýn çoðundan insan kalýntýlarýna iliþkin elde edilen sýnýrlý kanýtlar bu yorumlamayý sorgulatýyor. Bu durum onlar hakkýnda hala öðrenilecek çok þeyin olduðunu gösteriyor.
(Domuzlar Stonehenge Þölenlerine Çok Uzaktan Getirilmiþ)
Gerçekte bu yapýlar için anýt mezar terimini kullanarak ana noktayý kaçýrýyor olabiliriz. Örneklendirmek gerekirse, Cat’s Brain’de yapýlan kazýlar, insan kalýntýsý bulmakta baþarýsýzlýða uðradý. Bu kazýlarda bir mezar yerine ahþap salon açýða çýkarýldý, bu da buranýn “yaþamak için oluþturulmuþ ev” olduðunu düþündürüyor. Yaþanýlan durum, bu ünlü anýtlar hakkýnda tekrar düþünmek için fýrsat veriyor.
Cat’s Brain’deki ahþap salon þaþýrtýcý bir þekilde büyüktü, yaklaþýk 20 metre uzunluða ve yanlardan 10 metre uzunluða sahipti. Bu yapý direkler ve kiriþler kullanýlarak inþa edilmiþti. Burada kullanýlan kerestelerin bazýlarý derin kesimli temel siperleri ile devasa boyutta idi. Bu nedenle genel görünümü itibariyle çok sayýda insan için yeterli alana sahip saðlam yapý olduðu düþündürüyor. Ayrýca yapýnýn önündeki kiriþler diðerlerinden önemli ölçüde daha derin ve bu da ön cephenin etkileyici derecede geniþ olabileceðini gösteriyor.
Antik bir hane’ye ait olabilir mi?
Bunun gibi ahþap salonlar Britanya’daki Neolitik dönemin ilk aþamalarýnýn bir yönünü gösteriyor. Bunlarýn öncü Neolitik insanlar tarafýndan yapýldýðýna dair çok az þüphe var. Bu yapýlarýn sýklýkla, kasten yok edilmeden veya terk edilmeden önce iki ya da üç kuþak boyunca varlýklarýný sürdürdükleri gözleniyor. Bu evlerin konut olmasýna gerek yok; ancak, büyüklükleri göz önüne alýndýðýnda büyük toplanma yerleri olarak kullanýlmýþ olabilirler.
Burada kýsaca durup bir “hane” akla getirelim. ‘Hane’ kelimesi sýklýkla geniþ sosyal gruplarý anlatmak üzere metafor olarak kullanýlýr. (“York ya da Windsor“ Hanesi veya Game of Thrones hayranýysanýz “Lannister ya da Tyrell Hanedaný”)
Bu bakýmdan, bu büyük ahþap salonlar kolektif kimliði sembolize etmiþ olabilirler. Ýnþalarý, öncü toplumun kimliklerini yansýtan ilk çalýþmalardan olabilir. Bu yapýlar için baþka çeþitli amaçlar da hayal edebiliriz ve bunlarýn hiçbirinin gerçek olmadýðý söylenemez. Örneðin seremoni evleri, atalar için konutlar, kutsal hatýralar için depolar…
Bu açýdan bakýldýðýnda, yapýlarýn baþka þeylerin yanýsýra insan kalýntýlarýný da içerdiklerini düþünmek doðal. Ancak bu özellik, onlarý mezar anýtlarý yapmaz. Bunlar, yaþanýlan alanlardan ayrýlmýþ veya bölünmüþ deðillerdi, daha çok ikisinin bir kombinasyonunu temsil etmiþlerdi: ölmüþ atalarla beraber ve onlardan ayrý olmayan dünyada yaþayan evler.
Bu evler sembolizm ve anlamlarla doluydu, ruhsal enerji yüklüydü. Onlarý inþa etme süreci bile bu anlamda büyük önem kazanmýþ olabilir. Tüm bunlar bir yana, kazýlarda ahþap salonun inþasý sýrasýnda bir kazýk deliðine býrakýlmýþ iki süslü kireçtaþý bloðu bulundu.
Bu bloklardaki dekorasyon kasýtlý olarak yapýlmýþ oymalar ve kesik çizgiler içeriyordu. Bun desenler, Sussex’in çakmaktaþý maden alaný gibi erken Neolitik bölgelerle geniþ benzerliklere sahip.
Dekore edilmiþ bu kireçtaþý parçalar üzerinde tartýþmalar sürüyor. Kireçtaþý yumuþak bir malzeme ve kolayca çizilebilir. Bazý insanlar bu çiziklerin rastgele oluþmuþ olabileceðini öne sürüyorlar. Ancak, hiç þüphe yok ki Cat’s Brain izleri insan iþçiliðinin eserleridir.
Güçle dolu
Bu desenlerin asýl amacý þu anlýk belirsizliðini koruyor ama açýk olan bir þey varsa o da önemli olduklarý. Bu taþlar onlarý oluþturan insanlara anlam ve güç kazandýrdýlar. Dönemin insanlarý, taþlarý bireysel ve topluluk kimliðiyle iþaretlemenin yaný sýra, bir kazýk deliðine býrakarak, binanýn kendisine güç verdiðine inanmýþ olabilirler. Keþif, bu anýtlarý anlama þeklimize ve binalarýn “ölülerin evleri”nden daha fazlasýn temsil ettiði fikrine katkýda bulunuyor.
Zamanla Cat’s Brain’deki ahþap salonun her iki tarafýna derin hendekler kazýlmýþtý ve taþ ocaðýndan çýkarýlan taþ bloklar, kullanýmý bittikten sonra daðýlan yapýnýn üzerine yýðýlmýþtý. Bu uygulama, yapýnýn kullanýmýnýn kapanmasý demekti ve burayý ahþap bir yapýdan kalýcý bir anýta dönüþtürmüþ olabilirdi. Bu sayede þekli ve sembolizmi, onu gören herkes tarafýndan bilinecekti.
Kireçtaþlarý kullanýmdan çýktýktan sonra zamanla ufalanarak bina üzerine yýðýlmýþ olabilir. Yýðýntý binayý kapatarak evi ahþap bir yapýdan kalýcý bit toprak anýtýna dönüþtürdü, þekli ve sembolizmi ise onu gören herkes tarafýndan bilinecektir. Bu dönüþümle, bu erken Neolitik grubun kimliði nihayet kalýcý olarak görünür hale geliyordu.
The Conversation. Jim Leary. 20 Kasým 2017.
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >