Blog
Antik Mısır’da Kız Çocuklarının Yaşamları Nasıldı?
Antik Mısır’daki çocukların yaşamları hakkında şaşırtıcı derecede az şey biliyoruz. Ve elimizdeki kayıtların çoğu genellikle elit kesimle ilgili — genç bir kral ya da yüksek rütbeli yetkililerin çocukları.
www.arekofili.com
Antik Mısır’da kız çocukları üzerine yapılan araştırmalar, onların sadece ev içi değil ekonomik hayatta da aktif olduklarını ortaya koyuyor.
Mısır’ın Beni Hasan kentindeki II. Khnumhotep’in mezarındaki dokumacılar. C: Metropolitan Sanat Müzesi
Antik Mısır’daki çocukların yaşamları hakkında şaşırtıcı derecede az şey biliyoruz. Ve elimizdeki kayıtların çoğu genellikle elit kesimle ilgili — genç bir kral ya da yüksek rütbeli yetkililerin çocukları. Bu çocuklar, özellikle mezar sanatı gibi maddi kanıtlarda daha fazla yer buluyor. Antik Mısır’da bebek ölümleri oldukça yaygındı.
Bu nedenle, antik Mısır’da çocukluk temsillerine dair yapılan çalışmalarda erkek çocuklar ve genç erkeklerin yaşamlarına dair kanıtlar baskın.
Peki sıradan kız çocuklarının yaşamları nasıldı? Güçlü bir ataerkil kültürde yollarını nasıl buluyorlardı?
Hiyerogliflerde kız çocuklarına dair sözcükler bulmak
Antik Mısır’da kız çocuklarının yaşamlarını incelemekte karşılaşılan ilk sorun şu: Antik Mısır’da kız çocukları kimlerdi?
Mısırlılar yazdıkları mektuplarda ya da yaptıkları yazıtlarda kronolojik yaş bilgisini her zaman belirtmiyordu.
Bunun yerine, erkek, kadın ve çocuk figürlerinin yanına sosyal rollerini belirten daha genel kelimeler ve hiyeroglif semboller eşlik ederdi. Bu kelimeler ve semboller, biyolojik gelişimle gevşek şekilde ilişkiliydi.
Örneğin bebekler ve küçük çocuklar için kullanılan hiyeroglif kelimeler, bazen parmağını ağzına götüren küçük oturan bir çocuk figürüyle gösterilebiliyordu.
Konuşan, yürüyen ve yetişkinlerin işlerine katılan kız çocuklarını tanımlamak için kullanılan sözcüklerden biri “sheriyt” idi.
Bu kelime, genellikle maaş ödemelerini kayıt altına alan antik muhasebe belgelerinde yer alıyor ve kız çocuğu çalışanı ifade ediyor. Bu belgelerde yetişkin kadınlardan ayrılıyorlar fakat tam olarak kaç yaşında olduklarını belirlemek zor.
Bu şekilde yazılı idari belgeler ve arkeolojik kanıtlar, kız çocuklarının farklı sosyal sınıflarda erken yaşlardan itibaren ekonomik üretimin içine entegre olduklarını gösteriyor.
Bir kadın çocuğunu emzirirken, diğer bir kadın da onun saçını yapıyor. C: Metropolitan Sanat Müzesi
Çalışmanın karşılığı olarak ödeme
Günümüz Asvan şehri yakınlarında, Mısır’ın güney sınırında bulunan Elephantine, yaklaşık MÖ 2.030–1.650 yıllarına tarihlenen Orta Krallık döneminde tekstil atölyelerinde çalışan bazı kız çocuklarının kentsel yaşamına eşsiz bir pencere sunuyor.
1996’da yayımlanan bir çalışmada, arkeologlar bu yoğun yerleşim bölgesindeki bir evde yazı yüzeyi olarak yeniden kullanılmış seramik bir kase buldu.
Kazıyı yapanlar başlangıçta bu kaseyi yaklaşık 3.800 yıl önce hüküm süren Kral III. Amenemhat dönemine tarihlendirdi. Ancak yazı tarzı ve listelenen isim türlerine göre bazı akademisyenler bunun daha erken tarihlendirilebileceğini düşünüyor. Kase, bir ay boyunca tekstil işçilerine yapılan tahıl ödemelerinin listesini içeriyor.
Bu belgeyi önemli kılan şey, en az 18 çocuk işçinin ismini vermesi. Bunlardan 11’i “sheriyt” kelimesiyle açıkça belirtilen kız çocukları ve 28 yetişkin kadınla birlikte çalışmışlardı.
Listeye göre, bu atölyedeki yetişkin kadınlar 50–57 heqat (yaklaşık 240–274 litre) tahıl almıştı — bu ödemenin tek seferlik mi, aylık mı ya da başka bir sistem mi olduğu tam net değil. Kız çocukları ise daha az ama yine de önemli bir miktar olan 3–7 heqat (yaklaşık 14–34 litre) almışlardı.
Bazı yetişkin kadınlar da kızlarla benzer miktarda tahıl almış gibi görünse de, sosyal statüleri ya da yaşları hakkında net bir bilgi yok.
Bu belge sadece kızların emekleri karşılığında ödeme aldığını göstermekle kalmıyor, aynı zamanda genç kızların (ve erkeklerin) usta zanaatkâr kadınlarla birlikte çalıştığı yapılandırılmış bir çıraklık sistemine de işaret ediyor.
Bu durum, aynı döneme ait tekstil atölyelerini betimleyen görsel sanatlarla da örtüşüyor.
İş hayatı ve ev hayatı
Arkeolojik kanıtlar, tekstil üretiminin hem evlerde hem de özel atölyelerde yapıldığını gösteriyor.
Elephantine kazılarından elde edilen bulgulara göre evlerde çok amaçlı birkaç oda bulunuyordu; bunlar arasında avlular, giriş holleri, fırınlı mutfaklar (kararmış duvarlar ve kül kalıntılarıyla tanınıyor) ve çatı boşluklarına çıkan olası merdivenler gibi çok amaçlı birkaç odaya sahip olduğunu gösteriyor.
Mahremiyet sınırlıydı. Günlük yaşam, bağlı hayvanlarla yakın etkileşim içeriyordu; buna dair kanıtlar hayvan ağıllarıyla sabit.
Yakın zamanda, tahıl ödeme listesinin bulunduğu evin yakınında, arkeologlar iğneler, eğirme milileri, mekikler ve büyük bir dokuma tezgâhına ait çivi kalıntıları keşfetti. Bu eşyalar hem evlerin içinde hem de onlara bağlı avlularda bulundu.
Bu binaların tam olarak ne amaçla kullanıldığını bilmek zor; muhtemelen çok işlevli alanlardı.
Bu eski mektupta, kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere iş arayan ailelerden bahsediliyor. C: British Museum
Sınıf ve hukuki statüyle şekillenen yaşamlar
Elephantine’deki tüm kız çocuklarının yaşam deneyimi aynı değildi. Şehrin o dönemde Mısır’ın güney sınırında yer alması, onun göçmenler, köleleştirilmiş insanlar ve geçici işçiler gibi farklı nüfusları barındırdığı anlamına geliyor.
Kral III. Amenemhat dönemine tarihlenen bir mektup, bazı ailelerin – kadınlar ve çocuklar dahil – kendi bölgelerindeki kıtlık nedeniyle iş aramak üzere Elephantine’e geldiklerini belgeliyor.
Bu kanıt, aynı döneme ait ancak farklı bir Mısır kenti olan El Lahun’dan gelen bir yasal belgeyle karşılaştırılabilir. Bu belge, Aamut (Batı Asya’ya ait bir bölgeyi ifade eder) olarak adlandırılan köleleştirilmiş kadınların ve bebeklerin satın alınmasını ve devrini belgeler. Bu belgede söz konusu bireylerin yeni Mısır adları aldığı görülüyor.
Bu belgeler bize, sınıf ve hukuki statü gibi etkenlerin kız çocuklarının yaşamlarını her zaman derinden şekillendirdiğini hatırlatıyor.
Kız çocuklarının emeğini değerli kılmak
Eski insanların, özellikle de çocukların, gündelik düşüncelerine, duygularına ve bakış açılarına erişmek tarihçiler için her zaman zor. Örneğin, Antik Mısır’dan günümüze ulaşan kişisel günlükler pek yok, ki bu da kız çocuklarının iç dünyasına dair bilgimizi sınırlı kılıyor.
Ancak açık olan şu: Kız çocukları toplumda pasif figürler değildi. Genellikle emekleri karşılığında resmi ödeme alan, aktif ekonomik aktörlerdi.
Tarihçiler, eski yaşamları daha bütünlüklü bir şekilde anlayabilmek için her zaman elit bağlamların ötesine bakmalı; idari belgeler, arkeolojik kalıntılar ve sanatsal temsiller gibi farklı kanıt türlerini bir araya getirmeli.
The Conversation Julia Hamilton. 23 Haziran 2025.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >