Blog
Arkeolojik Renk Tanýmlamada Ýnsan Gözü Makineden Daha Ýyi
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumArkeolojik Renk Tanýmlamada Ýnsan Gözü Makineden Daha Ýyi
Yapýlan çalýþma, bir renk tanýmlama makinesinin, genellikle insan gözüyle kolayca ayýrt edilebilen renkleri yanlýþ okuduðunu tespit etti.
Bir cetvel ve ölçek, arkeologlara bir çömlek parçasýnýn boyutunu ve aðýrlýðýný söyleyebilir. Ancak eserin kesin rengini belirlemek kiþisel algýyla göre deðiþebilir. Bu nedenle, elde taþýnabilen bir renk eþleþtirme aygýtý piyasaya çýkýnca, oldukça ilgi gördü. Bilim insanlarý bunun, insan önyargýsýndan ve hata payýndan arýnmýþ, tutarlý bir renk belirleme yöntemi sunacaðýný düþündü.
Ancak Florida Doða Tarihi Müzesi’ndeki arkeologlar tarafýndan yapýlan yeni bir çalýþma, X-Rite Renk ölçeri olarak bilinen aracýn, genellikle insan gözüyle kolayca ayýrt edilebilen renkleri yanlýþ okuduðunu tespit etti.
Makine bir renk kataloðu kitabýna karþý test edildiðinde, yazýlým sistemi ayný renk setini içermesine raðmen, eserlerin yüzde 37,5’inde doðru renkleri belirleyemedi. X-Rite, piþmiþ kil tuðlalarýn analizinde de arkeologlarýn belirlediði renk puanlarýnýn yalnýzca yüzde 35 oranýnda doðru eþleþtirme yapabildi. Araþtýrmacýlar ayrýca makinenin; renkleri olduðundan daha sarý, tortu ve killeri de olduðundan çok daha kýrmýzý olarak okumaya eðilimli olduðunu fark ettiler.
Florida Müzesi, Seramik Teknolojisi Laboratuvarý koleksiyon yöneticisi ve araþtýrmanýn baþyazarý Lindsay Bloch, “Bu renk ölçer aletle ayný renkleri seçmememize þaþýrdým. Bir yol gösterici olarak hareket edeceði ve anlaþmazlýklarý çözeceði beklentisi içindeydik. Bunun yerine, cihazýn yanlýþ ölçümler yaptýðý konusunda hepimizin hemfikir olduk.” diyor.
Renklerdeki ince farklýlýklarýn belirlenmesi, arkeologlar için çok önemli. Ýnsanlarýn geçmiþte nasýl yaþadýklarýný ve etkileþimde bulunduklarýný anlamak için çömlek ve boncuklar gibi eserlerin kökenlerini, topraðýn bileþimi ile karþýlaþtýrmak, sýklýkla kullanýlan bir yöntem.
Renk, materyallerin ateþe ne kadar maruz kalýp kalmadýðýný da ortaya çýkarabilir, bu da topluluklarýn çevredeki doðal kaynaklarý nasýl kullandýðýný gösterir.
Bugün, Albert Munsell tarafýndan 1905’te oluþturulan ve daha sonra ABD Tarým Bakanlýðý tarafýndan toprak araþtýrmalarý için kullanýlan Munsell renk kataloðu, renkleri tanýmlamak için arkeolojik bir standart. Araþtýrmacýlar, kemikler, kabuklar, kayalar, tabaklar, çömlekler gibi eserlerin renklerini belirlemek için, bir kitapçýk halinde bulunan Munsell renk kataloðunu kullanýrlar. Bu standart renk kodlarý, dünyanýn dört bir yanýndaki arkeologlarýn farklý bölgeler ve dönemler arasýnda renkleri karþýlaþtýrma imkâný verir. Ancak renk kodlarýný belirleme süreci, aydýnlatma koþullarýna, eldeki örneðin kalitesine ve araþtýrmacýnýn bakýþ açýsýna göre deðiþebilir.
Bahsettiðimiz bu çalýþma ise, X-Rite aracýnýn doðruluðunu ölçen ve test eden ilk çalýþma olma özelliðini taþýyor.
Öncelikle Bloch, bu cihazýn arkeologlara pazarlanmasýna raðmen, baþlangýçta bilimsel araþtýrma için deðil, iç mimarlar ve kozmetikçiler için tasarlandýðýný söylüyor.
“Bence bu alan için, özellikle de arkeologlar için pazarlanan bu cihaz, bu iþ için ve toplamamýz gereken veriler için yapýlmamýþ bir araçtý. Kýlavuzu okuduðunuzda, makinenin size söylediði rengi, gözlerinizle göründüðünüzle her zaman doðrulamanýz gerektiðini söylüyor, bu da aletin kullanýmýný olumsuz etkiliyor.” diyor.
Florida Üniversitesi lisans araþtýrmacýlarý Claudette Lopez ve Emily Kracht’ýn yardýmýyla tasarlanan deneyde, ekip, renk ölçer aletin Munsell sisteminin üç unsuruna göre test etti. Yani bir rengin genel renk ailesi veya diðer adýyla tonu, yoðunluðu ve açýklýðý…
Ekip ilk olarak renk ölçer aleti, 436 Munsell toprak rengi kategorisinin tamamýnda test etti. Bir kategori ile kodunun beþte üçü eþleþiyorsa, okumasýný doðru olarak deðerlendirdiler. Fakat doðru þekilde yalnýzca 274 sonuç aldýlar. Hatalý okumalarýnýn yaklaþýk yüzde 75’i renk tonunun yanlýþ tanýmlanmasý kaynaklýydý. X-Rite renk ölçer alet sürekli ayný rengi göstermeye eðilimliydi ve çoðu kez hatalýydý.
Ekip, makinenin tipik bir laboratuvar ortamýndaki performansýný da görmek için, Lopez tarafýndan Munsell kodlarý belirlenmiþ 140 seramik parçasýnýn renk okumalarýný test etti. Aletin sonuçlarýnýn yalnýzca yüzde 35’i arkeoloðun belirlediði kodlarla eþleþti ve yine yanlýþ okuma eðilimindeydi. Bu ikinci testte de ayný regi gösterme eðilimini kanýtladý ve parçalarýn yüzde 70’inden fazlasýnýn tüm denemelerinde ayný kodlarý verdi.
Dýþ mekanlarda, aydýnlatma ve dokunun deðiþiklik gösterebileceði zorlu renk belirleme koþullarýnda da, alet arkeologlarýn renk kodlarýyla yaklaþýk yüzde 5 oranýnda eþleþerek, genellikle doðrusundan daha koyu veya daha açýk tonu belirledi. Bir sürü yanlýþ renk tonlarýna sýçrama yaptý. Bloch, tutarsýzlýðýn muhtemelen insan gözünün fark edebildiði, nem, kum ve kabuklardan kaynaklandýðýný söylüyor.
Diðer bazý renk tanýmlama yöntemlerinin aksine, X-Rite renk ölçer, saniyeler içinde okuma saðlayabilen kumanda boyutunda bir cihazdýr. Bloch, aracýn basit tasarýmýnýn ve eriþilebilirliðinin onu diðer bilimsel uygulamalarda tercih edilebilir hale getirdiðini, ancak sonuçlarýnýn hakkýnda daha fazla inceleme yapýlmasý gerektiðine iþaret ettiðini söylüyor.
“Bu yeni araç bizi gerçekten rengin öznel olduðunu ve bu renk meselesinin çok daha karmaþýk olabileceðini gösterdi. Ýyi veriler elde etmek için gerçekten çok dikkatli olmalý ve rengi nasýl tanýmladýðýmýzý kaydetmeliyiz. Sonuçta, kötü renk verileri girersek, kötü veriler alacaðýz.” dedi.
Bloch, kullanýmý kolay olduðu ve verileri depolamak için yararlý yollar sunduðu için alete beþ üzerinden üç yýldýz vereceðini söylüyor.
Sonuç olarak þunlarý ekliyor: “Bu noktada ekibimiz, öznel bir gözün daha iyi sonuçlar verdiðini düþünüyor.”
www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >