Blog
Balýklar, Sahra’nýn Savanadan Çöle Dönüþünü Belgeledi
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumBalýklar, Sahra’nýn Savanadan Çöle Dönüþünü Belgeledi
Sahra’nýn bol göllü savanadan büyük ölçüde kurak bir alana dönüþmesi, binlerce yýl önce yenen balýk kalýntýlarýnda izlendi.
Libya’nýn güney batýsýndaki Acacus daðlarýndaki bir kaya sýðýnaðýnda bulunan malzemeyi analiz eden araþtýrmacýlar, 10.200 ila 4.650 yýl öncesine ait 17.500’den fazla hayvan kalýntýsý bulduklarýný ve bunlarýn yüzde 80’inin balýk olduðunu söylüyor.
Balýklarýn yaklaþýk üçte ikisi yayýn balýðý ve geri kalaný tatlýsu çipurasýydý. Ekip, kemiklerin üzerindeki izlerin, bunlarýn barýnaðý kullanan insanlar tarafýndan yendiðini ortaya çýkardýðýný söylüyor.
Çölün kuru bölgelerinde ilk kez balýk kalýntýlarý bulunmadý, ancak ekip, bölgedeki antik iklimin, hayvan kalýntýlarý ile ilk kez izlendiðini söylüyor.
Araþtýrmanýn eþ yazarý Dr Wim van Neer, “Diðer tüm buluntular, sadece bir katmandan, bir periyottan, bir olaydan gelen yüzey bulgularýydý. Oysa burada çok fazla kemiðe sahip 5.000 yýllýk bir dizilim var – bu onu özel kýlýyor.” diyor.
Keþif, yaklaþýk 50-60 metre uzunluðunda ve 30 metre yüksekliðindeki büyük Takarkori kaya sýðýnaðýndan bir dizi buluntunun en sonuncusu. Buranýn ilk olarak 10.000 yýl önce avcý toplayýcýlar tarafýndan kullanýldýðý düþünülüyor.
Çalýþmanýn ortak yazarý Prof Savino di Lernia’ya göre barýnaktaki önceki bulgularýn arasýnda, kaya sanatý kanýtlarý, Afrika’daki en erken yabani tahýllarýn ekildiðini ve tohumlarýnýn depolandýðýný gösteren kanýtlar ve yaklaþýk 7.000 yýl öncesine dayanan Afrika’daki sütçülük uygulamalarýna ait çanak çömleklerden elde edilen kanýtlar yer alýyor.
Sýðýnakta doðal olarak mumyalanmýþ Neolitik insan kalýntýlarý da keþfedilirken, en üst katmanlarda 5.900 ila 4.650 yýl önce burada kamp kuran göçebe insanlarýn güttüðü hayvanlarýn býraktýðý gübrelerden oluþuyor.
Yapýlan yeni araþtýrmada Van Neer ve meslektaþlarý, insanlar tarafýndan kullanýlan 5.000 yýllýk süreçte balýklarýn, keþfedilen hayvan kalýntýlarýnýn yaklaþýk yüzde 80’ini oluþturduðunu ve memelilerin yüzde 19’un biraz üzerinde olduðunu bildirdi. Kuþlar ve kaplumbaðalar gibi diðer hayvanlar ise geri kalanýný oluþturuyordu.
Ekip, balýk kalýntýlarýndaki çokluðun sabit olmadýðýný, en erken katmanlarda yaklaþýk yüzde 90’dan, en son iskan edilen dönemlerde ise yaklaþýk yüzde 48’e düþtüðünü tespit etti.
“Balýk miktarý zamanla azalýyor ve memelilerin katkýsý artýyor, bu da Takarkori’deki insanlarýn giderek daha fazla avcýlýk ve hayvancýlýða odaklandýðýný gösteriyor.”
“Bunun kasýtlý bir süreç olup olmadýðý veya bu deðiþikliðin, çevreyi balýklar için daha az elveriþli hale getiren artan kuraklýkla iliþkili olup olmadýðý belirsiz.”
Bulgular, çökeltiler ve jeolojik özellikler de dahil olmak üzere, Sahra’da 10.000 yýldan daha uzun bir süre önce bol miktarda göl ve bitki örtüsü içeren iklimin, dalgalý kuru ve nemli koþullara geçiþini, sonrasýnda ise yaklaþýk 5.500 yýl öncesinde bölge giderek daha kurak hale geldi ve bugün görülen manzara ortaya çýktý.
Van Neer, “Bölge daha kuru hale geldikçe, bu balýðýn sömürülmesi için kat edilmesi gereken daha fazla mesafe vardý ve bu yüzden kalýntýlarda bir azalma var. Ýnsanlar fýrsatçýdýr – eðer almak kolaysa onu alýrlar.” diyor.
The Guardian. 19 Þubat 2020.
Makale: Van Neer, W., Alhaique, F., Wouters, W., Dierickx, K., Gala, M., Goffette, Q., … & di Lernia, S. (2020). Aquatic fauna from the Takarkori rock shelter reveals the Holocene central Saharan climate and palaeohydrography. PloS one, 15(2), e0228588.
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >