Blog
Batık Toprakların İnsanlarını Ortaya Çıkarmak: Homo erectus Madura Boğazı'nda Yeniden Yükseliyor
Fosilleşmiş kemikler bu antik nehir kumlarında korunmuş, daha sonra okyanus vadiyi geri kazandıkça deniz tortularının altına gömülmüş ve kapatılmıştır.
www.arkeonews.com
Bilim insanları, Java ve Madura arasındaki dalgaların altında Homo erectus'un ilk su altı fosillerini ortaya çıkardılar. Bu fosiller, bir zamanlar yaşamla dolu kayıp bir dünyayı gözler önüne seriyor.
Kayıp Bir Dünya Denizden Yükseliyor
Bilim insanları, artık var olmayan bir coğrafyada, yani Cava ve Madura arasında deniz tarafından yutulan bir bölgede ilk kez antik insanlara ait fosilleşmiş kalıntılar ortaya çıkardı. Surabaya'nın kuzeyindeki Madura Boğazı'ndan çıkarılan iki kafatası parçasının, bir zamanlar Güneydoğu Asya'da yaşamış modern insanların uzun ömürlü atası Homo erectus'a ait olduğu belirlendi.
Leiden Üniversitesi, Tokyo Üniversitesi ve Endonezya'nın Bandung Jeoloji Müzesi'nden oluşan uluslararası bir ekip tarafından bildirilen keşif, bir zamanlar günümüz Endonezya adalarının çoğunu birbirine bağlayan geniş bir ova olan batık Sunda Sahanlığı'ndan çıkarılan ilk hominin fosillerini işaret ediyor. Bu keşif, yaklaşık 130.000 yıl önce yükselen denizler tarafından sular altında bırakılmadan önce gelişmiş tarih öncesi bir kıta olan Sundaland'daki yaşama dair nadir bir bakış açısı sunuyor.
Baş yazar Harold WK Berghuis, o anı özlü bir şekilde şöyle anlatıyor: "Elimizde, şu anda derin sular altında olan karada yaşamış insanların kemiklerini tuttuğumuzu fark ettik. Bu, Java Adamı'nın hikayesine bakış açımızı değiştiriyor."
Deniz Altından Kemikleri Çıkarmak
Fosiller, 2014-2015 yılları arasında Java adasının Gresik yakınlarında yapay bir liman adası inşa etmek için yaklaşık beş milyon metreküp deniz tabanı malzemesinin çıkarıldığı kum tarama çalışmaları sırasında tesadüfen ortaya çıktı. Çalışmalar tamamlandıktan sonra, yerel halk ve araştırmacılar, geri kazanılan alanın fosillerle parıldadığını fark etti. Antik fillerden ve bufalolardan, bölgenin tarih öncesini yeniden yazacak iki önemli hominin kafatası parçasına kadar 6.700'den fazla omurgalı kalıntısı bulundu.
Optik olarak uyarılmış lüminesans (OSL) kullanılarak yapılan tarihleme analizleri, kemiklerin köken aldığı antik nehir vadisinin 162.000 ila 119.000 yıl önce, Deniz İzotop Evresi 6 buzul döneminde aktif olduğunu ortaya koydu. O dönemde deniz seviyeleri çok daha düşüktü ve bu durum, Sunda Sahanlığı'nın, bir zamanlar modern Cava'nın çok ötesine, günümüzde Madura Boğazı olarak bilinen yere kadar uzanan Solo Nehri gibi büyük nehirlerin geçtiği verimli bir ova olduğunu ortaya koydu.
Fosilleşmiş kemikler (sağ ön kemik parçası ve kafatasının parietal parçası) bu antik nehir kumlarında korunmuş, daha sonra okyanus vadiyi geri kazandıkça deniz tortularının altına gömülmüş ve kapatılmıştır.
A. Güneydoğu Asya'nın Endonezya takımadalarıyla birlikte Sunda Sahanlığı. Kutu, Madura Boğazı, Solo Nehri ve Ngandong ve Sambungmacan gibi önemli hominin alanlarını gösteren BB Doğu Cava haritasının konumunu göstermektedir. Kutu, Surabaya'nın kuzeyindeki Madura Boğazı haritasının konumunu işaretlemektedir. Bu harita, kum çıkarma alanını ve BMS arazi ıslah sahasının konumunu göstermektedir. Harita veri kaynakları: GEBCO ve ALOS.
Madura Boğazı Halkı Kimdi?
Ayrıntılı BT taramaları ve morfolojik karşılaştırmalar, fosillerin Orta Cava'daki Ngandong ve Sambungmacan'daki geç dönem Homo erectus bireylerinin fosilleriyle yakından örtüştüğünü göstermektedir. Yukarı Solo Nehri kıyısında yer alan bu iyi bilinen alanlar, uzun zamandır Dünya'daki en genç Homo erectus popülasyonunu temsil ediyordu. Yeni bulgular, bu homininlerin Cava iç kesimleriyle sınırlı olmadığını, artık yok olan Sundaland ovalarında geniş bir alana yayıldığını doğrulamaktadır.
Madura Boğazı'ndan elde edilen frontal kemik, düz bir kaş çıkıntısı ve zayıf bir göz çukuru daralması sergiliyor; bu özellikler, daha erken ve daha ilkel formlardan ziyade, daha sonraki Cava Homo erectus'un ayırt edici özellikleridir. Ayrıca, daha önceki kafataslarına özgü belirgin frontal sinüs boşluklarından yoksun olması, daha hafif bir kafatası mimarisine doğru evrimsel bir gelişme olduğunu göstermektedir.
İlginç bir şekilde, araştırmacılar bu örneğin kaş çıkıntısının çoğu yetişkin örnekten daha ince olduğunu, belki de genç veya daha narin bir bireye ait olduğunu belirtiyorlar. Yine de anatomisi, onu Java'da Homo erectus'un son evrim evresini tanımlamak için kullanılan bir terim olan Ngandong/Sambungmacan/Ngawi paleodemine kesin olarak yerleştiriyor.
Kayıp Kıta Sundaland'da Yaşam
Orta Pleistosen döneminde Sundaland, Sumatra, Cava, Borneo ve Asya anakarasını birbirine bağlayan geniş bir tropikal kara parçasıydı. Adalar yerine, bölge bol miktarda yiyecek ve su sağlayan savanlar, ormanlar ve nehir vadilerinden oluşan kesintisiz bir alan oluşturuyordu. Madura Boğazı'ndan elde edilen fosil faunası - antik filler (Stegodon trigonocephalus), yabani bufalo ve geyikler de dahil olmak üzere - büyük sürüler ve sürekli akan nehirlerle dolu açık, çimenli manzaralar çiziyor.
Bu tür ortamlar, tatlı su, alet yapım taşları ve hayvan avı için nehir koridorlarına bel bağlayan Homo erectus için ideal olurdu. Çalışmanın yazarları, bu su yollarının, denizin dünyalarını geri kazanmasından çok önce, homininlerin göç etmesine, avlanmasına ve belki de diğer popülasyonlarla etkileşime girmesine olanak sağlayarak, açığa çıkmış Sunda Sahanlığı boyunca can simidi görevi gördüğünü öne sürüyor.
Yaklaşık 130.000 yıl önce buzlar eriyip denizler yükseldiğinde, bu ovalar dalgaların altında kayboldu. Bir zamanlar orada yaşayan insanlar ya yok oldu ya da Cava'nın yüksek kesimlerine çekildiler; geride ise 30 metrelik çamur ve kil tabakasının altında gömülü, hayalet bir manzara bıraktılar.
Madura Boğazı 1 (MS1): Homo erectus'un sağ (sağ) supraorbital torusunu gösteren frontal kemik parçası. A. Numunenin fotoğrafları. B. BT tabanlı 3B yüzey çizimleri. Parçanın kesin anatomik yönelimi belirsizliğini koruyor; ön görünüm için hafif çapraz bir yönelim varsayılıyor. C. MS1'in daha yatay bir yönelimde BT tabanlı 3B yüzey çizimi, temel anatomik özellikler belirtilmiş. D. İç kemik yapısını gösteren BT kesit görüntüsü.
Bu Keşif Neden Önemli?
Şimdiye kadar Güneydoğu Asya'daki tüm Homo erectus fosilleri karasal alanlardan gelmişti. Madura Boğazı keşfi, su altı fosil yataklarının varlığını sürdürebileceğini ve hatta insan evriminin önemli kanıtlarını barındırabileceğini kanıtlıyor.
Tokyo Üniversitesi'nden ortak yazar Yousuke Kaifu, "Bu, oyunun kurallarını değiştiriyor," diyor. "Artık evrimsel tarihimizin önemli kısımlarının deniz tabanında yattığını biliyoruz. Sundaland, ilk insanların değişen iklimlere ve manzaralara nasıl uyum sağladığına dair çok daha fazla ipucu içeriyor olabilir."
Bu bulgu, Homo erectus'un bölgedeki diğer arkaik insanlarla (örneğin Flores Adası'ndaki minik Homo floresiensis ve genetik izleri hala modern Avustralyalılar ve Papualıların DNA'sında bulunan gizemli Denisovalılar) nasıl etkileşim kurduğuna dair tartışmaları da alevlendiriyor. Sundaland ovaları, bu kadim topluluklar için bir kavşak noktası olabilir miydi? Şimdilik fosil kayıtları bunu söylemek için çok az, ancak Madura Boğazı, cevapların dalgaların altında saklı olabileceğini gösteriyor.
Yeni Bir Sınır: Denizaltı Arkeolojisi
Araştırmacılar, çalışmalarını "denizaltı zooarkeolojisi"nin başlangıcı olarak adlandırıyor; yani artık okyanusta kaybolmuş kadim insan yaşam alanlarını araştırıyorlar. Yüksek çözünürlüklü sonar haritalama ve su altı kazıları gibi modern teknolojiler, yakında Sunda Sahanlığı'ndaki tüm Pleistosen manzaralarını ortaya çıkarabilir.
Etkileri Endonezya'nın çok ötesine uzanıyor. Küresel deniz seviyeleri bugün yükselirken, Sundaland'ın sular altında kalmış tarihi bize kıyı şeritlerinin her zaman değiştiğini ve beraberinde bütün medeniyetleri -veya türleri- de götürdüğünü hatırlatıyor.
"Deniz tabanından kaldırdığımız her kum tanesi insanlık tarihinin bir bölümünü barındırabilir," diye düşünüyor Berghuis. "Hikayeyi okumaya daha yeni başlıyoruz."
Berghuis, HWK, Kaifu, Y., Wibowo, UP, van Kolfschoten, T., Sutisna, I., Noerwidi, S., Adhityatama, S., van den Bergh, G., Pop, E., Suriyanto, RA, Veldkamp, ??A., Joordens, JCA ve Kurniawan, I. (2025). Madura Boğazı'nın geç Orta Pleistosen Homo erectus'u, batık Sundaland'dan gelen ilk hominin fosilleri. Kuvaterner Ortamlar ve İnsanlar, 3, 100068.
Kapak Görseli Kredisi: Kamu Malı
Leman Altuntaş tarafından13 Ekim 2025
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >