Blog
Belize’deki Bir Mağarada Mayaların Dövme İğneleri Bulundu
Klasik Maya dönemine ait heykel ve diğer sanat eserleri de genellikle geometrik desenlerle kaplı figürleri tasvir ediyor.
Zeynep Şoray - www.arkeofili.com
Belize’deki mağarada iskeletlerle birlikte bulunan iki çört uç parçası, antik Maya uygarlığıyla ilişkilendirilen ilk dövme iğneleri olabilir.
Mağarada bulunan çört uç parçaları. C: W.J. Stemp and C. Helmke
Yeni bir çalışmanın yazarları, parçalanmış bu aletleri domuz derisi üzerinde test ettikten sonra, antik kalıntılar üzerindeki izlerin belirli bir dövme yöntemiyle oluşturulan izlerle örtüştüğünü belirledi.
Antik Mayaların dövmeli olduğu uzun süredir varsayılıyor; İspanyol işgalcilerin raporlarında, Mopan Mayaları gibi toplulukların göğüslerinde ve penislerinde dövmeler taşıdığı anlatılıyor. Klasik Maya dönemine ait heykel ve diğer sanat eserleri de genellikle geometrik desenlerle kaplı figürleri tasvir ediyor.
Antik Maya yerleşimlerinde şimdiye dek dövmeli deri örneklerine rastlanmamış olsa da, komşu Toltek kültürüne ait İspanyol öncesi bir mumyanın kollarında dövmeler bulunmuştu. Ancak çalışma yazarlarının belirttiği gibi, antik Maya dövme aletleri bugüne dek “arkeolojik kayıtlarda tespit edilememişti.”
Bu durumu değiştiren araştırmacılar, Belize’deki Actun Uayazba Kab adlı bir alanda iki adet “burin spall” (taş yonga) keşfettiklerini duyurdu. Aynı zamanda “El İzi Mağarası” olarak da bilinen bu yer, insan kalıntıları ile birlikte yeşim taşı ve obsidyen gibi değerli nesneler içeriyor; bu da alanın ritüel öneme sahip olduğunu düşündürüyor.
Araştırmacılar, bu kazıyıcı parçaların şekline ve uçlarında siyah pigment izleri bulunmasına dayanarak, bunların “delerek dövme” yapmak için kullanılmış olabileceğini öne sürdü. “El/çubukla yapılan dövmeler” olarak da bilinen bu yöntem, pigmentin iğnenin ucuna uygulanarak doğrudan deriye işlenmesiyle gerçekleştirilir.
Maya sanatında dövme ve deriyi kazıma örnekleri. C: C. Helmke
Bu tekniğin, modern elektrikli aletlerin icadından önce en yaygın dövme yöntemi olduğu düşünülüyor ve aynı zamanda ünlü tarihöncesi mumya Ötzi’nin dövmelerinde de kullanıldığı biliniyor.
Araştırmacılar, taş yongalar üzerinde mikroskobik kullanım izlerini incelediklerinde, bu izlerin “deneysel ve arkeolojik aletlerle yapılan karşılaştırmalara göre, et, deri ve taze post üzerinde kullanılan çört aletlerde beklenen desenlerle açıkça örtüştüğünü” belirtiyor.
Bu eserlerin dövme yapmak için kullanılmış olabileceği hipotezini güçlendirmek adına araştırmacılar, benzer bir yonga parçası kullanarak taze domuz derisine delerek bir dövme yaptılar. Domuz derisinin “insan derisine biyolojik olarak en yakın doku” olduğu genel kabul görüyor.
Gerçekten de, bu deneysel yonga parçada oluşan kullanım izleri, mağarada bulunan iki eski aletteki izlerle örtüşüyordu. Bu durum, bu eserlerin dövme aleti olarak kullanılmış olabileceğine dair ek kanıt sağladı. Bu sonuca, yonga uçların yakınında görülen siyah pigment kalıntıları da destek sağlıyor; bunların dövme mürekkebi olarak kullanılmış olması muhtemel.
“Kalıntıların kimyasal bileşimi bilinmese de, etno-tarihsel kaynaklarda bildirilen is bazlı mürekkeplerin izleri olabileceği düşünülebilir” diye yazıyor araştırmacılar.
Bulgularını özetleyen yazarlar, “alet biçimi, kullanım aşınması analizi ve kalan kalıntılar dikkate alındığında, Actun Uayazba Kab’dan elde edilen iki tıraşlanmış çört parçanın, antik Mayalar tarafından dövme yapmak amacıyla kullanılmış delici aletler olduğunu öne sürüyoruz” ifadelerini kullanıyor.
IFL Science. 30 Nisan 2025.
Makale: Stemp, W. J., Voorhis, L., Helmke, C., Griffith, C. S., & Awe, J. J. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >