Yaklaşık 5,000 yıllık bir tabletteki çivi yazısına göre, Mezopotamya’daki işçiler emeklerinin karşılığını günlük bira tayınları ile alıyordu. MÖ 3300 yılına tarihlenen tablet, Sümer şehri Uruk’ta bulundu ve yazının bilinen en eski örneklerinden.

New Scientist‘te Alison George’un belirttiğine göre dünyanın bilinen en eski maaş çeki olan tablette, işçilerin maaş olarak günlük bira paylarını tercih ettiği anlatılıyor. Bu bira da işverenler tarafından dağıtılıyordu.

Çivi yazısı bir çeşit resim yazısıydı. Şu anda British Museum’da bulunan bu tablette de, bir kaseden yemek yiyen insan imgesi “yemek tayını”, koni şeklindeki bir kap da “bira” anlamına geliyor.

New Scientist’ten Alison George, tablet üzerinde dağınık olarak bulunan yarım daire şekilli çiziklerin de, belirli bir işçinin aldığı bira miktarını kaydettiğini söylüyor. George’a göre bu da tableti “dünyanın bilinen en eski maaş çeki yapıyor ve işçi ve işveren kavramının 5 bin yıl öncesinde bile tanıdık bir kavram olduğunu ima ediyor.”

Ars Technica’dan Annalee Newitz’in belirttiğine göre bu maaşlar,  daha itaatkar olsunlar diye işçileri sarhoş tutmak için değildi. Antik dünyada bira, nişastalı ve doyurucu bir içecekti ve bir öğün olarak da kullanılabilirdi.

Bu kil tablet biranın sevilen bir içecek olduğunu göstermesinin yanı sıra, işçi ve işveren arasındaki ekonomik ilişkinin de çoktan kurulduğunu gösteriyor. BBC’ye 2000 yılında yaptığı açıklamada Gus O’Donnell “Burada benim için inanılmaz olan, bu toplumun, ekonominin henüz ilk aşamalarında olan bir toplum olması, henüz para yok. Peki o zaman nasıl bir yöntem vardı? Buradaki semboller bize bira kullandıklarını gösteriyor. Bu harika birşey, bir para akışkanlığı krizi olmuyor. Para biriminin eksikliğiyle bu şekilde baş ediyorlar ve bir yandan da nasıl işlevsel bir devlete sahip olacaklarını anlıyorlar” diyor.

Birayla maaş ödemek sadece Mezopotamya’ya özgü bir şey de değildi. Antik Mısır’da insanların yaptıkları işlerin karşılığı olarak bira aldığına dair kayıtlar var. Piramitleri inşa eden insanlar için bu ödeme günlük 4-5 litre bira civarındaydı.

Ortaçağ’da da ünlü 14. yüzyıl şairi Geoffrey Chaucer’a şarapla ödeme yapıldığına dair birkaç kayıt bulunuyor. Yine Ars Technica’dan Annalee Newitz’in belirttiğine göre Kral II. Richard, Chaucer’a yılda bir tonel şarabın da içinde bulunduğu bol bir yıllık maaş veriyordu. Bir tonel şarap, yaklaşık 1000 litreye denk geliyor (252 galon).

---

 New Scientist, Science Alert, Vice, Ars Technica

Arkeofili.com