Blog
Bor Ovoo'nun Altında Ne Var? Türk ve Moğol Araştırmacılar Eski Göçebe Geleneklerini Ortaya Çıkarmaya Hazırlanıyor
Tunç Çağı'ndan 13. yüzyıla kadar uzanan kutsal mezar höyükleri, Türk-Moğol manevi mirasına ve cenaze törenlerine ışık tutuyor.
www.arkeonews.com
İstanbul Üniversitesi’nden Orta Asya göçebe kültürleri alanında önde gelen bir uzman olan ünlü tarihçi Prof. Dr. Kürşad Yıldırım, Moğolistan topraklarındaki kutsal Bor Ovoo alanında çığır açan uluslararası bir kazıya öncülük ediyor. Türk tarihi ve bozkır arkeolojisi üzerine kapsamlı araştırmalarıyla tanınan Prof. Yıldırım, şu anda Türk ve Moğol cenaze gelenekleri hakkındaki bilgilerimizi yeniden yazabilecek kadim mezar höyükleri olan kurganları ortaya çıkarmak için iddialı bir arayışta olan Türk ve Moğol bilim insanlarından oluşan bir ekibe liderlik ediyor.
Tunç Çağı'ndan 13. yüzyıla kadar uzanan kutsal mezar höyükleri, Türk-Moğol manevi mirasına ve cenaze törenlerine ışık tutuyor.
Türkiye ve Moğolistan’dan uluslararası bir arkeolog ekibi, Orta Sya’daki kadim göçebe toplumların cenaze geleneklerini ortaya çıkarmayı amaçlayan "Atlıların Kültürü" başlıklı iddialı kazı projesinin son aşamasını başlattı . İstanbul Üniversitesi'nden Prof. Dr. Kürşad Yıldırım liderliğindeki projede, özellikle Moğolistan'ın Arkhangai yakınlarındaki Bor Ovoo Tepesi çevresindeki buluntuların manevi ve kültürel önemi vurgulandı.
İlteriş Vakfı ve endüstriyel sponsor Kanca Dövme ve Çelik tarafından desteklenen kazılar, Tunç Çağı'ndan 13. yüzyıla kadar uzanan arkeolojik katmanlarla dolu Bor Ovoo ve Şovh Uul Dağı'nda yürütülüyor. En dikkat çekici alanlar arasında, Uygur Kağanı Moyen Chur'un (MS 747-759) anıt kompleksinin bitişiğindeki kutsal tepe Bor Ovoo yer alıyor.
Tunç Çağı'ndan 13. yüzyıla kadar uzanan kutsal mezar höyükleri, Türk-Moğol manevi mirasına ve cenaze törenlerine ışık tutuyor. Kaynak: Aişe Hümeyra Akgün – AA
Prof. Yıldırım, "Bu tepe 3.200 yılı aşkın süredir kutsal ritüellere ev sahipliği yapıyor," diye açıkladı. "Türk ve Moğol göçebelerinin seçkinlerini gömdüğü ve törensel ayinler düzenlediği yer burasıydı. Bu uygulamaların tarih öncesi çağlardan Orta Çağ'a kadar sürekliliği, köklü bir kültürel ve manevi kökene işaret ediyor."
Moğolcada "kahverengi kutsal höyük" anlamına gelen "Bor Ovoo" terimi, hem fiziksel manzarayı hem de yerel halk arasında geçmişte ve günümüzde saygı duyulan statüsünü yansıtıyor. Resmi kazı izinlerine sahip olmalarına rağmen, Yıldırım, yerel Moğol toplumundan bazılarının kazı çalışmalarını sorguladığını ve bunun da alana duyulan saygının bir yansıması olduğunu anlattı.
Mevcut aşama, yalnızca insan kalıntılarının değil, aynı zamanda ritüel nesnelerin, metal eserlerin ve çanak çömlek parçalarının da bulunduğuna inanılan beş kurgana (yapay mezar höyükleri) odaklanıyor. Prof. Yıldırım, bu materyallerin arkeolojik verilerden çok daha fazlasını sunduğunu belirtti:
“Bu cenaze gelenekleri aracılığıyla, İç Asya ve Sibirya'daki göçebe ve yerleşik medeniyetler arasındaki sosyal hiyerarşi, atalara tapınma ve kültürler arası etkileşimler hakkında bilgi ediniyoruz.”
Alandan elde edilen bulguların, bilim insanlarının binlerce yıl boyunca kültürel sürekliliği ve değişimi izlemelerine yardımcı olması bekleniyor. Doç. Dr. Elvin Yıldırım, Dr. Ferhat Çiftçi ve Şeyma Sapma gibi Türk uzmanların yanı sıra Moğol arkeologlar Prof. Erdene Myagmar, Doç. Dr. Ulziibayar Sodnom ve Tsenguun Ganbold'un da yer aldığı disiplinlerarası ekip, hem mimari haritalamayı hem de kemik ve mezar eşyalarının laboratuvar analizini yıl içinde tamamlamayı hedefliyor.
Yıldırım, işbirliğinin akademik ve diplomatik açıdan öneminin altını çizdi:
Moğol arkeologlar, güçlü bir bozkır arkeolojisi geleneği oluşturmuştur. Sahadaki uzmanlıkları, teorik ve tarihsel bakış açılarımızla birleşince güçlü bir sinerji yaratmaktadır. Bu ortaklık, her iki tarafın da bilgisini zenginleştirmekle kalmayıp, aynı zamanda gelecekteki ortak girişimlere ve yayınlara da ilham vermektedir.
Eserler Moğol makamlarının koruması altında kalacak ve yerel müzelerde sergilenebilecek, ancak uluslararası ekip bulgularını geniş bir akademik kitleye ulaştırmak amacıyla Türkçe, Moğolca ve İngilizce dillerinde ortak yayınlayacak.
Moğolistan'daki kutsal Bor Ovoo kazı alanında devam eden kazılarda Prof. Dr. Kürşad Yıldırım başkanlığındaki Türk ve Moğol arkeoloji ekibi üyeleri. Doç. Dr. Elvin Yıldırım, Dr. Ferhat Çiftçi, Şeyma Sapma, Prof. Dr. Kürşad Yıldırım, Doç. Dr. Ulziibayar Sodnom, Prof. Dr. Erdene Myagmar ve araştırmacı Tsenguun Ganbold. Kredi bilgileri: Aişe Hümeyra Akgün – AA
Prof. Yıldırım, erken Türk imparatorluklarının kalbi olan OrhunVadisi’nde ileriye dönük kazıların devam etmesi planlarını doğruladı:
Moğolistan, Hunlardan Uygurlara kadar kadim Türk medeniyetlerini keşfetmek için eşsiz bir coğrafyadır. Sürekli iş birliği ve sponsorlukla bu çabaları genişletmeyi ve göçebe kültürel mirasına dair anlayışımızı derinleştirmeyi umuyoruz.
Ekip, Moğol topraklarının altında uzun süredir gömülü olan mirasları ortaya çıkarmaya devam ederken, her eser yalnızca ölülerin değil, aynı zamanda bozkırlarda yaşanan ortak manevi ve kültürel yolculuğun da hikâyesini anlatıyor.
Kapak Resmi: Aişe Hümeyra Akgün – AA
By Oğuz Büyükyildirim
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >