Blog
Bu Antik 12 Yüzlü Objelerin Amacı Hala Çözülemedi
Roma İmparatorluğu’nun kuzeybatı eyaletlerinde şimdiye kadar en az 120 dodecahedron keşfedildi. Hepsi MS 2. yüzyıl sonlarından 4. yüzyıl sonlarına tarihleniyor ve genel görünümleri birbirine çok benziyor.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
Bu 12 yüzlü bronz nesnelerin işlevine dair 50’den fazla teori ortaya atıldı — ancak arkeologlar ne amaçla kullanıldığını bir türlü çözemediler.
Landesmuseum’da sergilenen bir dodecahedron. C: Wikimedia Commons / Rainer Halama
Antik Roma dodecahedronlar’ı (oniki yüzlü), ilk kez 1739 yılında İngiltere’nin Midlands bölgesinde keşfedildiğinden beri arkeologların kafasını karıştırıyor. Yaklaşık üç yüzyıldır, uzmanlar ve meraklılar bu nesnelerin ne amaçlı kullanıldığı konusunda onlarca teori ortaya attı — ama hiçbir açıklama kesinlik kazanamadı.
Roma İmparatorluğu’nun kuzeybatı eyaletlerinde şimdiye kadar en az 120 dodecahedron keşfedildi. Hepsi MS 2. yüzyıl sonlarından 4. yüzyıl sonlarına tarihleniyor ve genel görünümleri birbirine çok benziyor.
Bu konuda çeşitli çalışmalar yayımlamış olan klasik arkeolog Michael Guggenberger’e göre şekil, temel olarak beşgen yüzeylere sahip bir dodecahedrondan oluşuyor: 12 beşgen, içi boş bir şeklin yüzeylerini oluşturuyor ve bu yüzeyler 20 köşede birleşiyor. Her köşede küçük bir küre yer alıyor ve her beşgen yüzeyde çapı değişen birer delik bulunuyor. Dodecahedronlar 4 ila 10 santimetre yüksekliğinde ve 30 ila 580 gram arasında değişen ağırlıklara sahip; yüzeyleri ise son derece ince. Şimdiye dek hiçbirinde yazı ya da işaret bulunmadı.
Bu nesneler Avusturya, Belçika, Fransa, Almanya, Britanya, Macaristan, Lüksemburg, Hollanda ve İsviçre’de bulunmuş olmasına rağmen İtalya’da hiç rastlanmadığı için Guggenberger, bunları “Gallo-Roma ürünleri” olarak değerlendiriyor ve kökenlerinin Roma İmparatorluğu’ndaki Kelt kabilelerine dayanabileceğini öne sürüyor. Ancak bu nesnelere dair antik kaynaklarda herhangi bir yazılı kayıt ya da sanat eserinde betimleme bulunmadığı için, kökenleri ve amaçları tamamen kaybolmuş durumda.
Arkeologlar bu dodecahedronları hem kadın hem erkek mezarlarında, sikke koleksiyonlarında ve hatta çöp yığınlarında buldular; bu da kullanım amaçlarına dair tek ve net bir açıklamayı zorlaştırıyor. Yine de araştırmacılar çözüm bulmak için çeşitli teoriler geliştirdiler. Bu nesnelerin silah, süs eşyası, şamdan, menzil ölçer, ölçüm aracı, çocuk oyuncağı, zar, zanaatkâr numunesi ya da eldiven örmek için makara olarak kullanılmış olabileceği öne sürüldü.
Guggenberger’in yazdığına göre 50’den fazla teori arasında çoğu artık elenmiş ya da oldukça olasılık dışı kabul ediliyor. Onun en çok benimsediği açıklama ise sembolik bir anlam taşıdığı yönünde — özellikle antik Yunan filozofları Platon ve Pisagor’un felsefesiyle bağlantılı olarak.
Platonik-Pisagorcu sembolizmde, dört düzgün geometrik şekil dört elementle ilişkilendirilir: tetrahedron ateşle, oktahedron havayla, ikosahedron suyla ve hexahedron (küp) toprakla. Beşinci düzgün katı olan dodecahedron ise “evreni temsil eden kapsayıcı bir sembol” olarak görülür. Guggenberger, 2013 yılında yayımladığı bir çalışmada bu sembolik anlamın altını çiziyor.
Guggenberger’in aktardığına göre MS 2. yüzyılda Plutarkhos gibi düşünürler, dodexahedronu evren ve gökyüzü ile sembolik bir bağ olarak yeniden gündeme getirmişti ve bu fikir, Roma İmparatorluğu’ndaki Kelt halklarını da etkilemiş olabilir.
Ancak Guggenberger, 2000 tarihli çalışmasında, özellikle bir mezarın bu gizemin çözümüne dair önemli bir ipucu taşıyabileceğini belirtiyor. Almanya’da 1966’da bir kadının mezarında keşfedilen Gellep dodecahedronu, çubuk şeklinde bir kemik nesnenin hemen yanında bulundu. Bu da nesnenin bir asa gibi dikey olarak monte edilmiş olabileceğini ve sembolik bir “asa” oluşturmuş olabileceğini düşündürüyor. Nesnenin Kelt kökeni dikkate alındığında, bu durum onu Druid gelenekleriyle ilişkilendirebilir.
Guggenberger şöyle yazıyor: “Şimdilik, dodecahedronun en olası yorumu, onu kozmik, her şeyi kapsayan bir sembol olarak görmek.” Ve ekliyor: “Amacı, bir tılsımınkine benzer bir işleve sahip olabilir.”
Live Science. 14 Temmuz 2025.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >