Blog
Dilbilim, Arkeoloji ve Antik DNA’yý Birleþtirmek
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumDilbilim, Arkeoloji ve Antik DNA’yý Birleþtirmek
Dilbilim, arkeoloji ve antik DNA genetiðinin, tarih öncesindeki insan nüfusu hakkýnda bize anlatacak çok þeyi var.
Bir dilin “eski” olduðunu söylendiðinde insanlarýn bununla ne kastettiðini anlamak zordur. Uzun zaman önce doðmuþ bir insan yaþlýdýr, ancak bir dil konuþmacýlarý tarafýndan her nesilde yeniden yaratýlýr – bu yüzden her nesilde deðiþir.
Yine de, bir dil ailesinin yaþýný belirlemek daha kolay. Doðasý gereði, ilgili dillerden oluþan bir grup, nihayetinde ortak bir atadan gelir ve bu ortak ata, belirli bir zamanda var olmuþ olmalýdýr. Bu dil tabii ki de bir yerlerden gelmiþ olmalýdýr, ancak kendisinden daha önce gelenler için herhangi bir dilsel kanýtýmýz bulunmamakta.
Yakýn zamana kadar, eski dil ailelerinin kaç yaþýnda olduðunu öðrenmek, uzmanlarýn bilinçli tahminlerine dayanýyordu. Ancak, dilbilimdeki modern hesaplama yöntemleri artýk dil ailelerinin yaþlarýný daha kesin bir þekilde ortaya çýkarmamýza izin verebilir. Örneðin, bu yeni yöntemler, son zamanlarda Dravid dili ailesi için yeni bir yaþ belirlenmesine izin verdi: 4.500 yýl.
19. yüzyýlýn ortalarýndan bu yana, Hindistan’daki 462 dilin çoðunun iki ana gruba ait olduðu kabul edildi: Dravid ailesi ve Hint-Avrupa ailesi. Hindistan’da bir milyardan fazla insan yaþýyor. Bunlarýn yaklaþýk %20’si Telugu, Malayalam, Tamil ve Kannada gibi bir Dravid dili konuþuyor. Bu arada, %75’i Hintçe, Pencap dili ve Urduca dâhil Hint-Avrupa dilini konuþuyor.
Her iki ailedeki bazý dillerin 2000 yýldan daha eskilere dayanan edebi gelenekleri var; diðerleri ise yazýlý deðiller. Dravid dili, aðýrlýklý olarak alt kýtanýn güney ucunda konuþulmaktayken; Hint-Avrupa dilleri kuzeyin çoðunu kapsamakta ve Avrasya’ya yayýlmakta (Ýngilizce, Galce, Fransýzca, Rusça, Yunanca ve Farsça da Hint-Avrupa dilleri).
Bu dillerin konuþmacýlarýnýn güncel konumlarýna nasýl ulaþtýklarý ise insanlýk öncesi tarihin kalýcý bir gizemi. Her disiplin bize hikâyenin sadece bir bölümünü anlatýyor.
Nirengi
Elbette dilbilim, tarih öncesi hakkýndaki iddialarýnda yalnýz deðil. Özellikle arkeoloji ve antik DNA genetiðinin geçmiþte insan nüfusu hakkýnda bize anlatacak çok þeyi var. Ancak bu disiplinlerin her biri tarih üzerine sadece bir bakýþ açýsý veriyor.
Dilbilim, bize kültürel geleneklerin aktarýmý hakkýnda bilgi veriyor, ancak bu kültürleri aktaran insanlarýn kim olduðunu söylemiyor. Genetik, insanlarý biyolojik kökenleri yoluyla onlarý izlememize olanak tanýyor, ancak bu insanlarýn ayný bir gruba ait olup olmadýklarýný söylemiyor. Arkeoloji, geçmiþteki kültürlerden kalan maddi öðeleri, ancak bu kültürlerin ne olduðunu, nereden geldiðini ve kim olduklarýný söyleyecek kadar ele alýyor.
Her bir disiplin bize hikâyenin sadece bir bölümünü anlatýyor. Ve bu yüzden tarih öncesinin en gerçek resmi, bu baðýmsýz kanýtlarýn nirengisi ile oluþuyor.
Dravid dil ailesinin tarihini araþtýrmak ve bu nedenle, Dravid dillerini ve onlarýn konuþmacýlarýný incelemek için dilbilim ve arkeoloji ile ilgili göreceli araþtýrmalar birleþtirildi ve karþýlaþtýrýldý.
Dravid dili için önerilen yaþ – 4.500 yýl – Dravid dilinin daðýlmasýný, Güney Hindistan Neolitik’ine baðlayan arkeolojik hipotezlerle tutarlý. Bu, yaklaþýk 5.000 yýl önce, Güney Deccan platosunda, yerel olarak evcilleþtirilmiþ ürünler ve hayvanlar için arkeolojik kanýtlarýn bulunduðunu ve bu nedenle muhtemelen daha yerleþik bir yaþam tarzýnýn ortaya çýktýðý dönemdi. Bu yaþam tarzý, toplumlar ve çiftlik hayvanlarýnýn güney, doðu ve kuzey yönlerine doðru hareket etmesi ile yayýldý ve deðiþti.
Dravid’in ortak dilsel atalarýnýn, ayný zamanda, bugünün Dravid dilini konuþan nüfusunun çoðuna katkýda bulunan kültürlerin ve halklarýn daðýtýmýyla ayný anda konuþulduðu anlamlýdýr. Ancak makul bir hipotezin olmasý ispattan hala çok uzak.
Popülasyon genetiði
Ancak, elbette, genetikten daha fazla bilgi saðlamak mümkün. Hint nüfus tarihinin genetik olarak yeniden yapýlandýrýlmasý, bugün Hintlilierin çoðunun “Kuzey Hintliler” (ANI) ve “Güney Hintililer” (ASI) þeklinde iki soy taþýdýðýný gösteriyor. ANI, Orta Asyalýlar, Orta Doðulular, Kafkasyalýlar (yani, Kafkasya halklarý) ve Avrupalýlar ile iliþkiliyken, ASI ise, altkýta dýþýndaki herhangi bir nüfusla yakýndan iliþkili deðil. Her bileþenin gücü Hintli gruplara göre deðiþmekte. ANI, Hint-Avrupa konuþmacýlarý ve geleneksel olarak “daha yüksek” kast üyeliði ile iliþkilendiriliyor.
Diðer araþtýrmalar, ANI ve ASI atalarýnýn karýþýmýnýn 1.900–4.200 yýl önce meydana gelen nispeten yeni bir olay olduðunu gösteriyor. Hint tarih öncesindeki bu dönem, farklý gruplar arasýnda evlenmenin yaygýn olduðu kültürel normlardaki deðiþimi de içeren büyük kültürel ve demografik deðiþimler ile belirleniyor.
Güney Hindistan Neolitik dönemi, yerel mahsullerin evcilleþtirilmesiyle dikkat çekmekte ve bu ona kendine has bir karakter kazandýrmakta. Bu, ASI’nin belirgin biçimde yerel, Dravid’in ise alt kýtada “yerli” olarak nitelendirilmesiyle eþleþmekte. Bu da, dil ailesinin 4.500 yýllýk olduðunu bulmamýzý kolaylaþtýrýyor.
Antik DNA’dan Beklentiler
Yapýlan çalýþma, Dravid dil ailesinin tarihini bulmaya ve ayný zamanda ana dallarýnýn zaman içinde nasýl geliþtiðini tahmin etmeye odaklandý. Araþtýrmacýlarýn yapmadýðý ama gerçekten ilginç olan þey, sadece dil ailesinin tarihinin deðil, ata dillerinin konumlarýnýn yeniden yapýlandýrýldýðý filografya. Bu, araþtýrmacýlarýn Dravid’in vataný ile Güney Hindistan Neolitikiði arasýndaki baðý daha yakýndan deðerlendirmelerini saðlayacak.
Böyle bir çalýþma, binlerce yýllýk kalýntýlardan elde edilen antik DNA üzerindeki çalýþmalarla birleþtirilebilir. Güney Hindistan Neolitik döneminde yaþayan insanlarýn Antik DNA’sý bize Güney Hindistan’da tarým geliþtiren insanlarýn kökenini anlatabilir. Dilbilimdeki filocoðrafik analizler ile üçgenleme, bu insanlarýn Dravid dili konuþmacýlarý olma ihtimalleri hakkýnda bizi bilgilendirebilir.
Ne yazýk ki, Hindistan’daki kullanýlabilir antik DNA’yý açýða çýkarmak için mevcut beklentiler, tropik iklim nedeniyle korkunç derecede az. Ancak antik DNA’yý çýkarma teknikleri hala yeni olduðundan, gelecekte disiplinler arasýnda heyecan verici yeni baðlantýlar umut edilebilir.
The Conversation. Michael Dunn ve Annemarie Verkerk. 29 Mart 2018.
Arkeofili
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >