Blog
Ýzmir’deki Bergama antik kenti UNESCO Dünya Kültür Mirasý Listesi’ne girdi. 1985’te Ýstanbul’un listeye girmesiyle baþlayan yolculuðumuzun son halkasý Bergama, bu listede yer alan 999’uncu kültür mirasý oldu.
Köylerinde siyanürle altýn aranmasýný protesto eden direniþçi ve sempatik halký ile basýnda sýk sýk yer alan Bergama geçtiðimiz hafta yine gündemdeydi. Ýzmir’in bu sevimli ilçesine tekrar dikkatleri çeken olay ise UNESCO Dünya Kültür Mirasý Listesi’ne girmesiydi. Bergama antik kenti artýk bütün insanlýðýn ortak mirasý. Evrensel deðerlere sahip kültürel ve doðal varlýklarý dünyaya tanýtmak için hazýrlanan listede yer almasýyla Bergama hak ettiði deðere ve ilgiye kavuþtu. 1985’te Ýstanbul’un listeye girmesiyle baþlayan dünya kültür mirasý yolculuðumuzun son ve 13’üncü halkasý Bergama Çok Katmanlý Kültürel Peyzaj Alaný, ülkemizin tanýtýmýnda büyük rol oynayacak. Kentin listeye girmesi için düzenlemeleri hazýrlayan arkeolog Bülent Türkmen’den dört yýl süren serüveni ve Bergama’nýn öyküsünü öðreniyoruz.
Helenistik dönemde Pergamon Krallýðý’nýn baþkenti olan Bergama’nýn tarihi M.Ö. 4000’lere dayanýyor. Kent Helenistik dönemde sanat, mimarlýk, þehir planlama ve týp alanýnda ulaþtýðý ileri seviye ile günümüz medeniyetinin öncüsü olmuþtu. Anýtsal biçimde tasarlanan kent antik dünyanýn en etkileyici medeniyeti.
Heykel sanatýnýn doruk noktasýydý
Helenistik dönemin en ünlü ve tanýnmýþ heykel okullarýndan birine sahip kent, dünya harikalarýndan Zeus Sunaðý’nýn da yaratýcýsý. Bergama Heykeltýraþlýk Okulu’nun M.Ö. II. yüzyýlda ürettiði Zeus Sunaðý, Helenistik dönem heykel sanatýnýn doruk noktasýdýr.
Parþömeni de onlar icat etti
Bergama’nýn insanlýk tarihine baþka bir armaðaný ise parþömen. Bergama Belediyesi UNESCO Dünya Mirasý ve Alan Yönetimi Birimi uzmanlarýndan Bülent Türkmen “Ortaçað’ýn sonuna kadar bilimin ve kültürün aktarým aracý olan parþömen kaðýdý Bergama krallarýnýn istekleriyle icat edildi. Parþömen adý Bergama’dan gelmekte. 200 bin rulodan oluþan ve Helenistik Çað’ýn en önemli kütüphanelerinden birine sahip olan kent ayný zamanda bilim ve sanat merkeziydi” diyor.
Basýnçlý su sistemi kullanýyorlardý
Bergama’nýn baþka bir harikasý ise su sistemleri. Kentlerin ve medeniyetlerin var olmasý için ihtiyaç duyulan suyu Bergama gibi yükseklerdeki bir yerleþim yerine götürmek elbette bin yýllar önce de insanlarýn zihnini kurcaladý. Suyu, basýnç sistemiyle 200 metre yukarýya, Pergamon Akropolü’ne çýkaran Pergamonlular, bilimdeki öncülüklerini daha sonra su kanallarýyla geliþtirdi. Roma çaðýnda biri 45 kilometre, diðeri 80 kilometre uzunluðunda iki su sistemi yaparak kentlerine yine su getirmeyi baþardý.
Roma’nýn saray hekimi Galenos
Antik dünyanýn en ünlü üç kutsal saðlýk merkezinden (Asklepion) olan Pergamon, ayný zamanda eczacýlýðýn kurucusu ve Roma Ýmparatorluðu’nun saray hekimi Galenos’un da kenti. Antik kaynaklarda “Ölümün yasaklandýðý, vasiyetnamelerin açýlmadýðý yer” olarak anlatýlan ve saðlýk tanrýsý Asklepios’a adanarak M.Ö. 4. yüzyýlda kurulan kentte; perhiz, rüya tabirlerine dayanan telkinler, spor, güneþlenme, soðuk su banyolarý, þifalý otlar tedavi yöntemiydi. M.S. 4. yüzyýla kadar þifa daðýtan kentte, müzik ve tiyatro oyunlarýnýn da tedavi yöntemleri arasýnda olduðunu biliyoruz. Türkmen “Roma Dönemi’nde kültürel ve bilimsel hayattaki öncü rolü devam eden kent, 160 bine ulaþan nüfusu ile antik dünyanýn sayýlý metropollerinden biriydi.
M.S. 2. yüzyýlda Mýsýr tanrýlarý adýna inþa edilen ve bugün Kýzýlavlu olarak bilinen tapýnak, bütün görkemiyle kentin ortasýnda durmakta. Tapýnaðýn iyi korunmuþ olmasý, nehrin üzerine yapýlmasý, Bizans’ta kilise, günümüzde cami olarak kullanýlmasý çok ilginç” diyor.
Atatürk’ün isteðiyle baþlayan kermes
Bin yýllar önce ev sahipliði yaptýðý þölen ve spor karþýlaþmalarý ile ünlenen kentte, Atatürk’ün isteði ile baþlatýlan ve bu yýl 78. kez düzenlenecek “Bergama Kermesi” büyük ilgi görüyor. Kent ve köy kültürünü bir arada yaþatan Bergama müzisyenleriyle ve köy düðünleriyle de tanýnýyor. Bergama tüm bunlar nedeniyle tarih, sanat ve bilimsel geliþmelere tanýklýk eden dünya üzerindeki ender yerlerinden birisi olduðu için Unesco tarafýndan bu listeye dahil edildi.
Bergama’nýn UNESCO süreci
Arkeolog Bülent Türkmen “Her ülkenin UNESCO Dünya Mirasý Listesi’ne girmesini istediði aday kentleri vardýr. UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’nin amacý evrensel deðerlerinin toplum tarafýndan daha iyi anlaþýlmasýný saðlamaktýr. Bergama UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’ne Nisan 2011’de girdi. Ayný yýl Kültür ve Turizm Bakanlýðý harekete geçti. Ülkemizde ilk kez Bergama UNESCO Dünya Mirasý ve Alan Yönetimi Birimi kuruldu. Adaylýk dosyasý Ocak 2013’te Paris’teki UNESCO Dünya Miras Merkezi’ne iletildi. 15-25 Haziran tarihlerinde ise Katar, Doha’daki toplantýda bu listeye girdik” dedi.
http://arkeolojihaber.net/2014/07/14/dunyanin-999uncu-kultur-mirasi-bergama/
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >