Blog
Dünyanýn Bilinen En Eski Yer Ýsmi Tabelasý Bulundu
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumDünyanýn Bilinen En Eski Yer Ýsmi Tabelasý Bulundu
Mýsýrbilimciler, MÖ 4. bin yýlýn sonlarýna tarihlenen kaya yazýtýnda, dünyanýn en eski yer ismi tabelasýnýn þifresini çözdü.
Mýsýr Eski Eserler Bakanlýðý ile iþbirliði yapan Bonn Üniversitesi’nden araþtýrmacýlar, dünyanýn en eski yer ismi tabelasýnýn þifresini çözdü. Aswan’ýn doðusundaki Wadi el Malik’te bulunan, MÖ 4. binyýlýn sonlarýna -Mýsýr devletinin ortaya çýkýþ zamanýna- tarihlenen ve arkeolojik anlamda çok az kýsmý aydýnlatýlabilen yazýt; üzerinde dört adet hiyeroglif taþýyor: “Horus Kralý Akrep’in Mülkü”
Bonn Üniversitesi’nden Mýsýrbilimci Prof. Dr. Ludwig D. Morenz’in söylediðine göre “Akrep” olarak adlandýrýlan bu yönetici, dünya tarihindeki ilk bölgesel devletin ortaya çýkma safhasýnda seçkin bir figür olarak yer almýþtý.
Yönetici, -kendisi hakkýndaki kesin tarihler ve hükümdarlýðýnýn süresi bilinmese de- MÖ yaklaþýk 3070’te yaþamýþtý. Ýki yýldan da uzun bir süre önce Aswan’ýn doðusundaki Wadi Abu Subeira’nýn yanýndaki vadide keþfedilen kaya yazýtýndaki “Akrep” ismi, diðer üç hiyeroglifle bir arada yazýlmýþtý: “Horus Kralý Akrep’in Mülkü” Dairesel hiyeroglif, bu yazýtýn bir yer ismi olduðunu gösteriyor. “Bu durum, onu, dünyanýn en eski yer ismi tabelasý haline getiriyor.” diyor Morenz.
“5.000 yýldan da önce, insanlarýn hangi politik, sosyal ve ekonomik þartlar altýnda yaþadýklarýna dair çok az kaynak var. Kaya yazýtýnýn keþfi iþte tam da bu yüzden çok deðerli.” diyor Mýsýrbilimci.
Yazýlý eserlere dair bu kültürel uygulamanýn nispeten uzak bir diyarda bu kadar erken kullanýmý MÖ 4. bin yýl için oldukça sýra dýþý. Kýsa ve öz olmasýnýn yanýnda yazýt, Mýsýr devletinin ve kültürünün ortaya çýktýðý dönemin dünyasýna bir pencere açýyor.
Morenz, “Nil Vadisi’ndeki iç kolonizasyon, yazýlý bir eser sayesinde ilk kez daha anlaþýlýr bir hal alýyor.” diyor.
Dünyadaki Ýlk Bölgesel Devlet Olarak Mýsýr
Araþtýrmacýya göre Mýsýr, dünya çapýndaki ilk bölgesel devletti. “Bundan önce baþka yerlerde yönetim sistemleri mevcuttu fakat bunlar çok daha küçüktü.” diyor Morenz.
Mýsýr’ýn kuzey-güney uzantýsýnýn o zamanlar çoktan 800 kilometre civarýnda olduðu biliniyor. “Hatta, birkaç rakip nüfus merkezi, yeni merkezi devlete katýlmýþtý.” Mülk olarak bilinen kraliyet arazileri, firavunun hükümdarlýðýný pekiþtirmek amacýyla imparatorluðun çevresinde kurulmuþtu. Memurlarýn unvanlarýndan, vergilerden ve harçlardan da anlaþýlabileceði üzere MÖ 4. bin yýlýn baþlarýnda bir idare çoktan geliþmiþti. Bu harçlar, sosyoekonomik baðýmlýlýklarýn ve bunlarýn kontrole, hiyerarþiye ve hem Tanrý Horus hem de onun dünyevi temsilcisi olan yöneticinin özel güçlerine dayandýðýnýn bir kanýtýydý.
“Simetrik ve asimetrik baðýmlýlýklar arasýndaki sýnýrlar, o zamanlar için nispeten deðiþken görünüyor.” diyor Morenz. Bu, simetrik “karþýlýklý özveri” ilkesinin yerini asimetrik ve güçlü bir sömürünün alabileceðini gösteriyor.
Üzerinde küçük metinler yazan eþya teslimatý etiketleri, silindir mühürler ve konteyner etiketleri sayesinde çeþitli ekonomik varlýklarýn (mülklerin) isimleri biliniyor. Kaya yazýtý, böylesine bir kraliyet mülkünü ilk kez somut bir arkeolojik alan haline getiriyor.
Çeþitli kaya oymalarýna ek olarak baþka erken dönem kaya yazýtlarý da burada, bu döneme ait çanak çömleklerle birlikte bulunmuþtu. “Bu alan, hala arkeolojik araþtýrmanýn erken safhalarýnda yer alýyor.” diyor Morenz.
Araþtýrmacýlar bunu, dünyanýn ilk devletinin ortaya çýkýþýna dair mühim süreci yakýndan inceleyebilmek bakýmýndan bir fýrsat olarak görüyor. Bu süreç; Nil Vadisi’nin kenarlarý boyunca hakimiyetin geniþlemesi ve korunmasý ile o zamana göre yeni olan krallýðýn saðlamlaþtýrýlmasýný içeriyordu.
Birkaç yýldýr Bonn Üniversitesi Mýsýrbilimi Departmaný’ndan bilim insanlarý, Mýsýr Eski Eserler Bakanlýðý’nýn Aswan ofisinden Abdelmonem Said ve Mohamed Abdelhay ile birlikte çalýþýyorlar.
Araþtýrma ekibi þimdiye dek Neolitik Çað’a tarihlenen birkaç kaya oymasýný belgeledi. Proje, bir Mýsýrbilim alt projesinde, “Güç ve Hakimiyet” olarak adlandýrýlan Ýþbirlikçi Araþtýrma Merkezi çerçevesinde geliþtirilmiþti; þimdi ise “Kölelik ve Özgürlüðün Ötesinde” adlý Bonn Mükemmellik Kümesi ile birleþtirilmiþ durumda.
Çalýþma; Bonn Üniversitesi Mýsýrbilim Departmaný tarafýndan henüz kurulan “Aswan Arkeolojik Çalýþma Raporlarý” adlý yeni serinin ilk cildi olarak sunuldu.
www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >