Blog
Eski Haritacýlar Boþluk Býrakma Korkusu Yaþýyordu
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumEski Haritacýlar Boþluk Býrakma Korkusu Yaþýyordu...
Yazar: Dilara Uçar Tarih: 27 Þubat 2018
Haritada boþluklarý doldurmak için, yoktan yere þehirler, daðlar ve canavarlar icat etmek, yüzyýllar öncesinde bir haritacýlýk geleneðiydi.
Caspar Vopel’in 1558 dünya haritasýnda deniz canavarlarý. C: Harvard University
Hint Okyanusu, Caspar Vopel’in 1558 dünya haritasýnda deniz canavarlarýyla dolu. Dev kýlýçbalýðý benzeri bir yaratýk, bir gemi ile çarpýþmaya giden yolda görünüyor; korkutucu derecede büyük bacaklara sahip olan bir denizci, sudan çýkýyor ve bayrak taþýyan bir kral, domuz yüzlü bir canavar üzerinde dalgalara biniyor.
Alman bir haritacý olan Vopel, neden bu þeyleri haritasýna eklediðine dair hiçbir açýklama býrakmadý ancak sanat tarihçileri tarafýndan korku vakasý diye nitelenen, sanatçýlarýn eserlerinde süslemeyle ilgili boþluk býrakma korkusu sebebiyle motive olmuþ olabilir. Haritacýlýk tarihçisi Chet Van Duzer, haritacýlar tarafýndan boþ alanlara daðlar, canavarlar, þehirler ve diðer güzel resimlerle dolmuþ gibi gösteren düzinelerce harita buldu.
Gemiler ve büyük metin kutularý, Vopel’in haritasýnda Hint Okyanusu’nu doldurmaya yardým ediyor. C: Harvard University
Stanford Üniversitesi’ndeki yakýn tarihli bir haritacýlýk konferansýnda, bulgularýndan bazýlarýný sunan Van Duzer, bazý akademisyenlerin boþ alanlara olan bu nefretin, harita tasarýmýna önemli bir etkisi olduðunu düþündüklerini söylüyor.
Fakat Van Duzer, özellikle 16. ve 17. yüzyýllar boyunca bu korku akýmýnýn haritacýlar arasýnda yaygýn olduðunu savunuyor. Örneðin, Vopel’in haritasý, yalnýzca deniz canavarlarýný ve gemileri deðil, ayný zamanda arazinin özelliklerini tanýmlayan metin kutularýný da içeriyor.
Vopel bu bilgiyi haritanýn kenar boþluklarýna çevirdiyse de, deðiþik çizimlerini okyanuslarý doldurmak için kullanmayý tercih etti. Bu unsurlar birlikte dünyanýn en azýndan aslýnda haritasý çizilen kýsmý kadar yer kaplýyorlar (yukarýdaki galerideki ikinci resim, hepsinin vurgulanmýþ olduðu hali gösteriyor).
Buna karþýn, Hint Okyanusunda Vopel’in haritasýndaki tek gerçek coðrafi bilgi üç grup adaydý. C: Harvard University
“Harita yapýmcýlarýnýn bunlarý yapmýþ olmasýnýn bir nedeni, cehaletlerini gizlemekti.” diyor Van Duzer. Hollanda harita yapýmcýsý Pieter van de Keere, 1611’de (yukarýya bakýnýz) bir dünya haritasý oluþturduðunda, Kuzey Amerika’nýn iç mekaný henüz ayrýntýlý bir þekilde haritalandýrýlmamýþtý. Van den Keere, boþ býrakmak yerine, timsah, kuþ ve yapraklarla çevrili dekoratif bir oval biçimi olan ayrýntýlý bir alabaster ile alaný doldurdu. Kartpostalýn üst kýsmýnda, kâþifler Kristof Kolomb, Ferdinand Magellan ve Amerigo Vespucci bir haritayý gözler önüne seriyor.
O dönemde Afrika’nýn içi de iyi haritalanmamýþtý, ancak ayrýntýlý olarak spekülatif ve güvenilmez ayrýntýlarla anlatan metinler mevcuttu ve van den Keere’in, muhtemelen bu kýtanýn iç kýsmýný doldurmak için bunlara dayandýðýný dile getiriyor Van Duzer. Haritaya göre, örneðin, Nijer Nehri yeraltýnda 60 km boyunca akýyor ve sonra bir gölde yeniden ortaya çýkýyor. Gerçekte ise böyle bir þey yoktu.
Pieter van den Keere’nin 1611 haritasýndaki dekoratif unsurlar arasýnda pusula gülleri, yelkenli gemiler ve resimler bulunmakta. C: California State Library
Harita üreticileri de iþi için pazar tarafýndan motive olmuþ olabilirler. Aristokratlar ve en pahalý haritalarý yaptýran diðer zenginler, bol süsleme beklerdi. Ýtalyan haritacý Giovanni Battista Cavallini’nin Akdeniz’in 1640 renkli deniz çizelgesinde çevredeki arazi, gereksiz ve yardýmcý olmayacak bir þekilde þehirler, daðlar ve çok daha fazla ölçekli çubuklar ve pusula gülleri ile doludur.
Ne yazýk ki, eðer bu, haritacýlarýn gerçek motivasyonlarýysa, onlara çoðunlukla zaman kaybettiriyordu. Van Duzer þimdiye kadar bir haritacý tarafýndan yalnýzca korku gerçeðini ‘horror vacui’ tartýþan -ancak adýyla deðil- bir metin buldu.
Giovanni Battista Cavallini’nin Akdeniz Bölgesi 1640 haritasý, çoðu gerçek þehirleri temsil etmeyen 15 þehir (kýrmýzý daire) içermektedir. C: California State Library
Van Duzer, altýn çaðlarýnda bile, bu horror vacui durumunun bazý kartograflarý diðerlerinden daha fazla etkilediðini söylüyor. Ancak 18. yüzyýlýn ortalarýna gelindiðinde giderek daha fazla harita üreticisi süslemelerini kenar boþluklarýnda tutuyordu ve denizleri ve keþfedilmemiþ kýtalarý süslemeyi býraktýklarýný söylüyor. “Zamanla haritacýlar, haritalarý daha bilimsel bir þey olarak algýlamaya baþladý.”
Pieter van den Keere’in 1611 haritasýnda dekoratif resimler Güney Okyanusunun çoðunu ve Kuzey Amerika’nýn iç kýsmýný dolduruyor. C: California State Library
National Geographic. 20 Kasým 2017.-www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >