Blog
Eski Van Şehri’nde Osmanlı Kışlasından Strateji Oyunu İzleri
Van Kalesi’nin güneyinde konumlanan Eski Van Şehri, Urartu Krallığı’ndan Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemine kadar kesintisiz yerleşim görmüş çok katmanlı bir arkeolojik alan niteliği taşıyor.
www.arkeolojikhaber.com
Urartu’dan Osmanlı’ya uzanan çok katmanlı yerleşim dokusuyla Anadolu tarihinin en önemli merkezlerinden biri olan Eski Van Şehri’nde yürütülen kazılar, 150 yıllık Osmanlı kışlası çevresinde gün yüzüne çıkarılan yeni buluntularla zenginleşiyor. Son olarak kışlanın güney surlarla birleştiği noktada tespit edilen “dokuz taş” oyun taşı, askeri yaşamın gündelik pratiklerine dair benzersiz ipuçları sunarak arkeolojik araştırmalara yeni bir boyut ekliyor.
Urartu’dan Osmanlı’ya Çok Katmanlı Bir Yerleşim: Eski Van Şehri
Van Kalesi’nin güneyinde konumlanan Eski Van Şehri, Urartu Krallığı’ndan Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemine kadar kesintisiz yerleşim görmüş çok katmanlı bir arkeolojik alan niteliği taşıyor. Ahlatşahlar, Eyyubiler, İlhanlılar, Anadolu Selçukluları ve Akkoyunlular gibi farklı siyasi yapıların izlerini barındıran şehir, bölgenin kültürel sürekliliğini takip etmek açısından benzersiz bir laboratuvar sunuyor.
2022 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülsen Baş Terzioğlu başkanlığında başlatılan kazılar, sanat tarihçileri, tarihçiler ve arkeologlardan oluşan 20 kişilik uzman bir ekiple devam ediyor. Bugüne dek pazar yeri, sur yapıları, Osmanlı kışlası, çeşitli evrak parçaları, seramikler, cam bilezik fragmanları ve bronz sikkeler gibi geniş yelpazede buluntular ortaya çıkarıldı.
Prof. Dr. Gülsen Baş Terzioğlu
Osmanlı Kışlasında Mimari Bulgular ve Günlük Yaşama Dair İzler
Kazı çalışmalarının odak noktalarından biri, Sultan Abdülaziz döneminde inşa edildiği arşiv belgeleriyle bilinen 150 yıllık Osmanlı kışlası. Bu sezon yürütülen çalışmalar, özellikle kışlanın giriş cephesine ilişkin önemli verilere ulaşılmasını sağladı. Prof. Dr. Terzioğlu’nun aktardığına göre giriş bölümünde görkemli bir taç kapı bulunuyor; kapının iki yanında ise farklı işlevlere sahip mekânlar yer alıyor.
Güneydeki birimlerin revir olarak kullanıldığına ilişkin bulgular elde edilirken, diğer tarafta yoğun biçimde bulunan yanmış evrak parçaları alanın bir tür evrak kayıt odası olarak işlev gördüğünü düşündürüyor. Yanmış belgeler arasında kroki çizimleri ve müzik notalarına ait kesitlerin bulunması, kışlanın günlük yaşam dinamiklerine ve askeri organizasyonuna dair nadir bilgiler sunuyor. Uzman epigraflar, bu parçalar üzerindeki incelemelerini sürdürüyor.
Surlar, Cami ve Han Komplekslerinde Restorasyon Çalışmaları
Arkeolojik kazılarla eş zamanlı olarak Eski Van Şehri’nin farklı yapı komplekslerinde kapsamlı restorasyon çalışmaları yürütülüyor. Ulu Cami, Kızıl Minareli Cami, Abbas Ağa Camisi, Hüsrev Paşa Hanı, Miri Ambar ve güney surlarında devam eden restorasyonlar, kentsel arkeoloji açısından Türkiye’nin en geniş ölçekli koruma projelerinden birini oluşturuyor.
Amaç, kentin çok katmanlı tarihsel dokusunu korunmuş mimari unsurlarla birlikte geleceğe taşımak ve alanı kültür turizmine yeniden kazandırmak. Bu yönüyle Eski Van Şehri, hem bilimsel araştırma hem de kültürel miras yönetimi açısından ulusal ölçekte öncü bir örnek niteliği taşıyor.
Osmanlı Askeri Kültüründen Bir İz: “Dokuz Taş” Oyun Taşı
Kazılarda son olarak tespit edilen en çarpıcı buluntu, Osmanlı kışlasının güney surlarla birleştiği bölümde ortaya çıkarılan “dokuz taş” oyun taşı oldu. Antik Mısır’dan Mezopotamya’ya, Roma’dan Orta Çağ Avrupa’sına kadar çok geniş bir coğrafyada izleri görülen bu strateji oyununun kökeni MÖ 2000’li yıllara kadar uzanıyor.
Üç iç içe dikdörtgenden oluşan ve çizgilerle eksenel bağlantılar gösteren taş levha, Osmanlı askerlerinin stratejik düşünme ve taktik geliştirme becerilerini pekiştirmek amacıyla bu oyunu kullanmış olabileceğine işaret ediyor.
Anadolu ve dünyanın farklı bölgelerinde ahşap ya da taş üzerine çizilmiş örnekleri bulunan bu oyun taşının bir kışlada bulunması, askeri eğitim pratiklerine dair yeni değerlendirmeleri gündeme getiriyor.
Kazı ekibi, bu buluntunun Osmanlı askeri kültürüne ilişkin bilgi üretme potansiyelinin oldukça yüksek olduğunu vurguluyor.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >