Blog
Gladyatörlerle Dövüşen Bir Ayının İlk Doğrudan Kanıtı Bulundu
Bu bulgu, arenalarda ayıların kullanıldığına dair ilk doğrudan kanıt olma özelliği taşıyor ve Roma İmparatorluğu’ndaki hayvan gösterilerinin şiddetini gözler önüne seriyor.
www.arkeofili.com
Arkeologlar, amfitiyatro yakınlarında buldukları ayının enfeksiyonlu bir yaraya sahip olduğunu ve uzun süre esir tutulduğunu tespit etti.
Arkeologlar, antik Viminacium amfitiyatrosu yakınlarında parçalanmış bir boz ayı kafatası buldu. C: Nemanja Markovic et al. 2025.
Sırbistan’daki bir Roma amfitiyatrosunun yakınında keşfedilen boz ayıya ait parçalanmış kafatası, hayvanın yıllarca esaret altında tutulduğunu ve yaklaşık 1.700 yıl önce öldüğünde bir enfeksiyonla mücadele ettiğini gösteriyor.
Bu bulgu, arenalarda ayıların kullanıldığına dair ilk doğrudan kanıt olma özelliği taşıyor ve Roma İmparatorluğu’ndaki hayvan gösterilerinin şiddetini gözler önüne seriyor.
“Kesin olarak ayının arenada öldüğünü söyleyemeyiz, fakat kanıtlar travmanın gösteriler sırasında gerçekleştiğini ve ardından gelişen enfeksiyonun ölümüne önemli ölçüde katkıda bulunduğunu gösteriyor” diyor çalışmanın başyazarı Nemanja Markovic, Belgrad Arkeoloji Enstitüsü’nde kıdemli araştırmacı.
Antiquity dergisinde yayımlanan çalışmada Markovic ve meslektaşları, 2016’da günümüz Sırbistan’ında yer alan Viminacium adlı Roma sınır üssündeki amfitiyatro yakınlarında kazılan boz ayı (Ursus arctos) kafatasının analizini ayrıntılarıyla anlatıyor.
MS 2. yüzyılda inşa edilen Viminacium amfitiyatrosu oval biçimliydi, yüksek duvarlara sahipti ve yaklaşık 7.000 kişilik kapasitesi vardı. Arkeologlar, ayı kafatasını amfitiyatro girişinin yakınında, leopara ait kemiklerle birlikte buldu.
“Önceki araştırmalar, arenada öldürülen hayvanların yakınlarda parçalandığını, etlerinin dağıtıldığını ve kemiklerinin amfitiyatro çevresine atıldığını, resmi bir hayvan mezarlığına gömülmediklerini gösteriyor” diyor Markovic.
Viminacium’daki Amfitiyatro. C: Wikimedia Commons
Bu tür gösterilerde ayılar farklı roller üstleniyordu. Venatores adı verilen avcı gladyatörlerle dövüştürülebilir, diğer hayvanlarla kapıştırılabilir, mahkumları infaz etmek için kullanılabilir veya eğitilmiş performanslar sergilemeleri sağlanabilirdi.
Araştırmacıların boz ayı kafatası üzerinde yaptığı analizler, bu gösterilerin hayvanlar için ne kadar acımasız olduğunu ortaya koyuyor.
Antik DNA analizine göre ayı erkekti ve yerel bölgeden geliyordu; dişlerinden öldüğünde yaklaşık 6 yaşında olduğu anlaşıldı. Kafatasının bulunduğu alandaki hayvan kemiklerine yapılan karbon tarihleme, MS 240-350 arasına işaret ediyor; bu dönem, Viminacium amfitiyatrosunda düzenli gladyatör oyunlarının yapıldığı zamandı.
Ayının kafatasının ön kısmındaki büyük bir lezyonun iyileşme belirtileri gösterdiği, ancak aynı zamanda enfeksiyon izleri taşıdığı görüldü; bu da hayvanın ölmeden önce yarayla boğuştuğunu gösteriyor. Çalışmada yazıldığına göre bu travmatik yaralanma, mızraklı bir “venator” tarafından yapılmış olabilir.
Hayvanın çenesinde de enfeksiyon izlerine rastlandı ve köpek dişlerinde anormal aşınma görüldü. Araştırmacılar, esaret altındaki ayıların kafeslerinin parmaklıklarını kemirdiklerinin bilindiğini ve bunun da benzer diş-çene sorunlarına yol açabileceğini söylüyor.
“Bu ayı muhtemelen haftalarca değil, yıllarca tutsak edilmiş” diyor Markovic. Bu durumda, hayvanın Viminacium’daki Roma gösterilerinde defalarca sahneye çıkarıldığı anlaşılıyor.
Tarihsel kayıtlar, boz ayıların gladyatör oyunlarında kullanıldığından bahsetse de, “bu çalışma, boz ayıların Roma gösterilerine katılımına dair ilk doğrudan osteolojik kanıtı sağlıyor” diye yazıyor araştırmacılar. Çalışma, Roma İmparatorluğu’nda hayvanların nasıl kullanıldığına ve muamele gördüğüne dair yeni bir pencere açıyor.
Live Science. 4 Eylül 2025.
Makale: Markovic, N., Rothschild, B., Popovic, D., Bogdanovic, I., & Vukovic, S. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >