Blog
II. Ramses Nasıl Öldü ve Öldükten Sonra Ne Oldu?
Antik Mısır’ın en tanınmış savaşçı hükümdarlarından biri olan firavun II. Ramses, askeri zaferleri ve büyük kamu yapılarıyla tanınıyor.
www.arkeofili.com
Antik Mısır’ın en önemli firavunlarından II. Ramses, öldüğünde 90 yaşındaydı ve bu, o dönem için pek görülmedik bir yaştı.
Yaklaşık 66 yıl boyunca Antik Mısır’ı yöneten II. Ramses’in dev büstü. C: Wikimedia Commons
Antik Mısır’ın en tanınmış savaşçı hükümdarlarından biri olan firavun II. Ramses, askeri zaferleri ve büyük kamu yapılarıyla tanınıyor. Yeni Krallık döneminde (yaklaşık MÖ 1.279 – 1.213) Mısır’ı neredeyse 67 yıl boyunca yönetti ve öldüğünde yaklaşık 90 yaşındaydı; bu da o dönem için olağanüstü bir yaş.
Peki, II. Ramses nasıl öldü ve bu ünlü firavunun ölümünden sonra neler yaşandı?
Önce II. Ramses’in tahta çıkışına bakalım. Babası I. Seti’nin (yaklaşık MÖ 1.294–1.279) ölümüyle tahta geçti. Hükümdarlığının başlarında, Anadolu merkezli Hitit Krallığı’yla savaş halindeydi ve günümüz Suriye’sinde yaklaşık MÖ 1.275’te “Kadeş Savaşı” olarak bilinen büyük bir savaş yaptı. II. Ramses zafer ilan etse de modern tarihçiler bu savaşın kesin bir galibi olmadığını düşünüyor.
II. Ramses, MÖ 1.258 civarında Hititlerle barış yaptı ve Hitit prenseslerinden birini eşi olarak aldı. Diğer Mısır firavunları gibi çok eşliydi ve birçok eşi ile cariyesi vardı. Cambridge Üniversitesi’nden Mısırbilimci Toby Wilkinson, “Büyük Ramses: Mısır’ın Krallar Kralı” (Yale University Press, 2023) adlı kitabında II. Ramses’in yaklaşık 100 çocuğu olduğunu tahmin ediyor.
Firavun aynı zamanda günümüz Qantir köyü yakınlarında, Nil Deltası’nın doğusunda “Pi-Ramses” (veya “Per-Ramses”) adlı yeni bir başkent kurdu. Wilkinson, “tüm şehrin firavuna ait bir temel izini taşıdığını” ve şehirde II. Ramses’in yaşamı boyunca dikilmiş en az 50 devasa heykelin bulunduğunu yazıyor.
II. Ramses öldüğünde, Krallar Vadisi’ndeki mezarına gömüldü. Mezarı soyulduktan sonra, diğer kraliyet mumyalarıyla birlikte Deir el-Bahari’deki bir gizli depoya taşındı. Mumyası şu anda Kahire’deki Mısır Uygarlığı Ulusal Müzesi’nde sergileniyor.
Mumya üzerinde yapılan analizler, ölüm nedenine dair bazı ipuçları sağladı.
Mısır’daki Luksor Tapınağı’nda bulunan II. Ramses heykeli. C: Wikimedia Commons
Kahire Üniversitesi’nde radyoloji profesörü olan ve II. Ramses’in mumyasını kapsamlı biçimde inceleyen Sahar Saleem, “II. Ramses’in, yaşamının son yıllarında kambur yürüyen, artritten mustarip bir halde olduğu düşünülüyor” diyor.
“Aynı zamanda ciddi diş hastalıkları geçirmişti, bu da kronik ağrılara veya enfeksiyonlara neden olmuş olabilir. Ancak bilgisayarlı tomografi (BT) taramalarında kesin bir ölüm nedeni tespit edilemedi.”
Saleem’e göre firavun, büyük olasılıkla doğal nedenlerle öldü.
II. Ramses’in yaklaşık 90 yaşına kadar yaşamış olması, Antik Mısır için başlı başına olağanüstü bir durumdu. Büyük Mısır Müzesi’nde çalışan Mısırbilimci Susanna Thomas, “O dönemde çoğu insan 40 yaşına bile ulaşamıyordu ve o, iki ya da üç nesil boyunca tahtta kaldı” diyor.
II. Ramses birçok eşi ve çocuğundan daha uzun yaşadı ve onu tahtta 13. oğlu Merenptah izledi. Thomas, Merenptah’ın tahta çıkışı sırasında taht için bir mücadele yaşandığına dair bir kanıt olmadığını belirtiyor.
Thomas, “Ondan önceki 12 ağabeyi ölmüştü ve dürüst olmak gerekirse Merenptah sıradaki kişiydi” diyor. Merenptah muhtemelen tahta geçtiğinde zaten 60’lı yaşlarındaydı ve yeni saraylar ve yapılar inşa ettirdi.
Merenptah’ın sorunsuz tahta geçmesine karşın, ondan sonraki hükümdarlar iç karışıklıklarla karşılaştı. Kıbrıs Enstitüsü’nde kıdemli araştırmacı ve Pi-Ramses kazı alanının saha direktörü Henning Franzmeier’e göre, “II. Ramses’in torunu Seti II, Yukarı Mısır’da birkaç yıl boyunca hüküm süren Amenmesse adlı bir gaspçıyla uğraşmak zorunda kaldı.”
II. Seti’nin halefleri de taht için mücadelelerle karşılaştı. II. Ramses’in sahip olduğu çok sayıda çocuk, ardıllık konusunda karışıklıklara neden oldu. Franzmeier, “Güç arayışına girebilecek yüzlerce kraliyet ailesi mensubu vardı” diyor.
İç çekişmelerin yanı sıra, Mısır “Deniz Kavimleri” olarak bilinen bir grubun istilalarına da maruz kaldı. Bu istilalardan biri Merenptah döneminde, diğeri ise III. Ramses’in (yaklaşık MÖ 1.184–1.153) hükümdarlığı sırasında gerçekleşti.
Taht mücadeleleri ve Deniz Kavimleri’yle başa çıkmadaki zorluklar, “nihayetinde Mısır’da kraliyet gücünün zayıflamasına yol açtı” diyor Franzmeier.
II. Ramses’in mumyası. C: Wikimedia Commons
Miras
II. Ramses o kadar güçlüydü ki, hayattayken yaşayan bir tanrı olarak tapılıyordu. Ölümünden sonra bile kültü kısmen devam etti.
Manchester Müzesi’nde Mısır ve Sudan küratörü olan Campbell Price, “Ölümünden sonra kültüne yaygın biçimde rastlanmasa da, bazı kanıt parçaları mevcut” diyor.
Bir lahit, Ptolemaios döneminde (yaklaşık MÖ 304–30) Abydos’ta yaşayan ve II. Ramses’e adanmış bir rahibi anlatıyor. Bu, Ramses’in ölümünden 1.000 yıl sonra bile bazı insanların ona taptığını gösteriyor.
Price, firavunların yüzyıllar boyunca kendilerini “Ramses” veya onun taht ismi olan “Usermaatre” ile adlandırdığını belirtiyor. Ayrıca firavunlar, ona ait eşyalara büyük saygı gösteriyordu. “Soyulmuş mezarından alınan nesneler, açıkça çok değerli hatıralar olarak görülüyordu ve Tanis’teki daha sonraki kraliyet definlerine dahil edildi. Bu, atalarına duyulan saygının bir göstergesiydi” diyor Price.
Live Science. 19 Haziran 2025.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >