Blog
Ýnkalar Kurban Ettikleri Çocuklarý Uyuþturmuþ
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumÝnkalar Kurban Ettikleri Çocuklarý Uyuþturmuþ
Yazar: Çaðatay Çeliktaþ on 27 Ekim 2020
500 yýl önce kurban edilen üç Ýnka çocuðun saçlarý, genç kurbanlarýn yoðun koka ve alkol kullanýcýlarý olduðunu gösteriyor.
Yapýlan testler sonucunda, kurban edilen 13 yaþýndaki bu kýz çocuðunun ölmeden önceki son yýlýnda yüksek oranda koka kullandýðýna dair kanýtlar bulundu. Son haftalarýnda ise vücuduna aldýðý alkol oranýnýn giderek arttýðý ortaya çýktý. C: Johan Reinhard
Arjantin’deki yüksek Volcán Llullaillaco zirvesinin yakýnýnda bulunan üç Ýnka mumyasý o kadar iyi korunmuþtu ki, antik Capacocha ritüellerinde kurban edilerek sona eren birçok hayata ýþýk tuttular.
13 yaþýndaki ‘Llullaillaco Maiden’ ve genç arkadaþlarý ‘Llullaillaco Erkeði’ ve ‘Lightning kýzý’nýn bedenleri, kurban için hazýrlandýklarý yýl boyunca gerçekleþtirilen törenlerde ve ölümlerinde uyuþturucu maddelerin rol oynadýðýný ortaya çýkardý.
Llullaillaco Maiden’ýn saçýna yapýlan biyokimyasal analizler sayesinde, hayatýnýn son iki yýlýnda ne yiyip içtiðine dair kayýtlara eriþildi. Böylece yiyecek, koka ve alkol tüketiminin saçlarda býraktýðý izler, bir yýllýk kutsal törenlerde yer alýp, sonucunda da kurban edilen çocuklarýn tarihini aydýnlattý.
Araþtýrmacýlar, Ýnkalarýn koka ve alkolün yardýmýyla, kutsallarla iliþkili translara geçiþlerini kolaylaþtýrdýklarýný düþünüyorlar. Ancak bu uyuþturucu maddeler muhtemelen daha pragmatik amaçlara da hizmet etmiþti. Bu maddeleri kullanarak, yüksek bir daðýn yamacýnda bulunan genç kurbanlarý sersemletip, sakinleþtirerek, kötü kaderlerini daha kolay kabul etmelerini saðlamýþ olabilirler.
500 yýl önce kurban edilen üç Ýnka mumyasýna, özellikle de Maiden adlý en büyük çocuða (burada gösterilen) ölmeden önce düzenli olarak uyuþturucu ve alkol verildi. C: Johan Reinhard
Ýyi Korunan Tarih
1999’da bulunan ‘Maiden’ ve genç kaderdaþlarý, daðýn 6.739 metrelik zirvesi civarýnda, soðuk koþullar nedeniyle harika bir doðal koruma içerisinde ele geçti.
Bradford Üniversitesi’nden adli týp ve arkeoloji uzmaný Andrew Wilson, “Dünyada bilinen mumyalarý düþündüðümüzde, bence en iyi þekilde korunmuþ mumya bu olsa gerek. Çünkü neredeyse uyuyakalmýþ gibi görünüyor.” diyor.
Mezar benzeri bir yapýda bulunan buluntularýn ve tekstillerin bozulmamýþ durumu, inanýlmaz korunma seviyesi ve teknik analizler sayesinde uzmanlar; yaklaþýk 500 yýl önce burada meydana gelmiþ olan olaylarý aydýnlýða kavuþturabildi.
Wilson, “Sanýrým bunu daha da ürpertici hale getiren þey, bulunan þeyin kurutulmuþ bir mumya ya da bir dizi saklanmýþ kemikten ibaret olmamasý. Burada bulunan þey bir insan, bir çocuk. Ve çalýþmalarýmýz sonucunda ulaþtýðýmýz veriler, çocuðun son aylarý ve yýllarý hakkýndaki oldukça üzücü sonuçlarý gözler önüne seriyor.” diyor.
Araþtýrmacýlar ayrýca, Maiden mumyasýnýn diþleri arasýnda oldukça büyük bir koka yumrusu keþfettiler, bu da çocuðun yaklaþýk 500 yýl önce öldürülürken uyuþturulduðunu gösteriyor. C: Johan Reinhard
Son Günden Öncesi
Saçlar ayda yaklaþýk bir santimetre uzadýðýndan ve daha sonra deðiþmeden kaldýðýndan, ‘Maiden’ýn’ uzun, örgülü saçlarý beslenme düzenini kaydeden bir zaman çizgisi niteliðindeydi. Bu sayede çocuðun buradaki söz konusu diyetine, mýsýrýn mayalanmasýyla elde edilen alkol (chicha) ve koka gibi uyuþturucu maddelerin de dahil olduðu anlaþýldý.
Wilson’a göre, bulunan iþaretler onu ölümünden bir yýl önce kurban edilmek üzere seçildiðini gösteriyor. Bu dönemde hem koka hem de alkol tüketiminin artmasý gibi, hayatý önemli ölçüde deðiþti. Bunlar o dönem günlük kullaným için mevcut olmayan maddelerdi.
Wilson, “Maiden’in, Aklya Kona (Ýnkalarýn saflýk yemini edip tapýnaklarda yaþayan güneþ rahibeleri) olduðundan ya da ergenlik çaðýna geldiklerinde toplumdan uzakta yaþamak için rahibelerin rehberliðinde seçilmiþ kýz çocuklarýndan biri olmasýndan þüpheleniyoruz.” þeklinde belirtiyor.
Yine Wilson tarafýndan konuyla ilgili daha önce yürütülen bir DNA analizi ve kimyasal çalýþmada, ‘Maiden’ýn’ beslenme düzenindeki deðiþiklikler incelenmiþti. Ölümünden önceki yýl boyunca mýsýr ve hayvansal protein (lama eti) gibi seçkin yiyecekleri tükettiði sonucuna varýldý. Sonraki çalýþmalarda da ‘Maiden’ýn’ son yýlýnda yoðun bir þekilde koka tükettiði ve ölmeden önce aþamalý olarak son 12 ayýnda ve son 6 ayýnda dozunun giderek artýrýldýðý üzücü bir þekilde ispat edildi.
Wilson, “Verilerden yola çýkarak, kýz çocuðunun kurban edilmesinden önce belki de sýradan, köylü bir yaþam tarzý sürdürdüðünü söyleyebiliriz. Fakat ölümüne bir yýl kala kurban edilmek için seçildiðinde, bütün hayatýndan, ona tanýdýk gelen yaþam tarzýndan bilinçli bir þekilde uzaklaþtýrýlmýþ ve farklý bir hayat sürdürmüþtü. Burada da koka kullanýmýnýn giderek arttýðýný görüyoruz.” diyor.
‘Maiden’, hayatýnýn son yýlýnda sürekli olarak yüksek dozda koka kullandý, ancak alkol tüketimi yalnýzca ömrünün son haftalarýnda anlamlý bir artýþ gösterdi.
Maiden’ýn öldüðü gün uyuþturucular onu daha uysallaþtýrmýþ, þaþkýna çevirmiþ ya da belki de bilinçsiz bir hale getirmiþ olabilir. Bu teori, mezar benzeri yapýnýn içinde rahatça oturmuþ pozisyonuyla, üzerindeki aksesuarlarýn hiç bozulmamýþ, özenli bir þekildeki konumuyla da destekleniyor. 1999’daki keþfinin ardýndan mumyanýn aðzýnda çiðnenmiþ koka yapraklarý da bulunmuþtu.
Maiden’dan daha küçük çocuklarda, belki de ritüeldeki daha düþük statüleri ya da yaþ ve büyüklük farklýlýklarý nedeniyle daha düþük seviyede koka ve alkol tüketimi belirlendi. Wilson, “Belki de ‘Maiden’ onlardan daha büyük olduðu için, onu sakin hale getirmek adýna dozu artýrmalarý gerekiyordu.” diyor.
Bir baþka durum ise, diðer capacocha ritüellerinde kafa travmasý gibi þiddet izleri bulunurken, bu çocuklar ‘huzur içinde’ ölüme býrakýlmýþ. Wilson, “Çocuklar ya bu tür bir eylemi gerçekleþtirebileceklerini kabul ederek, ya da belki de durumun ciddiyetini bile kavrayamadan kurban edildiler.” diyor.
Yönetimin onayladýðý kurbanlar
Arizona Eyalet Üniversitesi’nde Kelly Knudson, aslýnda araþtýrmaya dahil olmasa da bu heyecan verici çalýþmanýn, arkeoloji biliminin hem geçmiþteki insan yaþamlarýný hem de daha büyük antik toplumlarýn gizli kalmýþ kültürlerinin ayrýntýlarýný anlamamýza nasýl yardýmcý olabileceðini gösterdiðini söylüyor.
Knudson, “Hem alkol hem de koka tüketimindeki artýþlarý görmek, hem capacocha kurbaný ve ölmeden önceki yaþamlarý açýsýndan hem de Ýnka zorlamasý ve kontrolünü anlamamýz hakkýnda bize neler gösterebileceði konusu oldukça ilginç bir keþif.” diyor.
Bu çocuklarý aþýrý yükseklikte ücra bir daðýn tepesine getiren kontrol sisteminin arkasýnda yönetim desteðinin olduðu çok açýk ve çalýþmanýn yazarlarýna göre, bölgeye Ýspanyollarýn geliþinden hemen önce gerçekleþen Cuzco merkezli imparatorluða ait bir yaptýrým olabileceði düþünülüyor.
“Böyle bir yükseklikte çalýþmak için bugün bile ihtiyaç duyulan lojistik destek türü oldukça kapsamlý ve külfetli. Kurbanlarla beraber ele geçen seçkin ve rafine ürünler, takýlar ve giysiler de göz ardý edilmemeli. Böyle bir durumda destek için bölgedeki mümkün olan en büyük emperyal gücü düþünmemiz gerekir.”
Bahsi geçen eserler arasýnda kýyýdan getirilen dikenli istiridye kabuðundan yapýlmýþ figürler ve Amazon Havzasý’ndan getirilen tüylü baþlýklar yer alýyor. Ýnce dokunmuþ süslü çocuk giysileri yanýnda bulunan süslü, iyi iþlenmiþ altýn ve gümüþ heykeller de yalnýzca toplumun en üst tabakasýnýn eriþimine açýktý.
Wilson, “Bence burada bulunan bütün buluntular, bunu gerçekleþtirenlerin statüsünü ve ayný zamanda bunun mümkün olan en yüksek iktidar eliyle yapýldýðýna dair mesajlar içeriyor.” diyor. Wilson ve çalýþmanýn ortak yazarlarý, bu tür bir kurban töreninin, fethedilen geniþ bölgeler üzerinde propaganda gücünü artýrýcý bir araç niteliðinde olabileceðini öne sürüyorlar.
Kanýtlar Eski Ýspanyol Kayýtlarýný Destekliyor
Johan Reinhard mumyalarý 1999’da Salta Katolik Üniversitesi’nden meslektaþý Constanza Ceruti ile birlikte keþfetti.
Çalýþmanýn yazarlarýndan biri olan ve bu tür törenlerin eski tarih kayýtlarýnda nasýl ele alýndýðýyla ilgilenen Reinhard, bulgularýn, eski Ýspanyol kaþiflerinin Yeni Dünya için kaleme aldýðý yazýlarda yer aldýðýný söylüyor.
Reinhard, “Bu törenlerin nasýl gerçekleþtiðini anlatýyorlar ama elbette bunlar ilk elden anlatýmlar deðiller; hiçbir Ýspanyol, aslýnda þahsen bu törenlerden birini görmemiþ. Yalnýzca Ýnkalarýn onlara anlattýklarý kadarýný biliyorlardý.” diyor.
Örneðin, 16. yüzyýlýn ortalarýnda Juan de Betanzos, daha önce Ýnka Ýmparatoru Atahualpa ile evli olan karýsýnýn (Cuxirimay Ocllo) ifadesine dayanarak, bin kadar çocuðun kurban edildiðini yazdý.
Reinhard, ele geçen verilerin, bu kayýtlardaki anlatýlan olaylarla örtüþtüðünü söylüyor ve “Birdenbire neler yaþadýklarýný neredeyse görebileceðimiz bir resme sahip olduk. Yalnýzca törenlerde kullanýlan koka ve daha iyi yemeklerle kurban edilecek çocuklara oldukça ilgili davranýyorlardý. Çocuklara gösterilen bu ilgi, tam da eski Ýspanyol günlüklerinde okuduðunuz gibi.” þeklinde açýklýyor.
Örneðin Reinhard, Ýspanyol kaynaklarýnda anlatýlan hikayeleri okuduðu için, Maiden gibi kurban edilmek için seçilmiþ bir çocuðun son yýlýnda artan koka tüketiminin þaþýrtýcý olmadýðýný söylüyor.
Bugün mumyalar Arjantin Salta’daki Museo de Arqueología de Alta Montaña’da (MAAM) bulunuyor.
Fiziksel kalýntýlarýn, arkeolojik kayýtlarý ve tarihi ne ölçüde destekleyebileceðini görmenin oldukça heyecanlý olduðunu düþünen Wilson, çocuklarýn ölümünden sonra bile bu kadar tanýnabilir þekilde bozulmadan kalmasýnýn ise ürpertici olduðunu düþünüyor.
“Benim için çocuklar neredeyse bize ulaþýp kendi hikayelerini anlatacaklar. Özellikle saç çok kiþisel bir þey ve burada bize oldukça ikna edici kanýtlar sunabiliyor. Yani aslýnda bize beþ yüzyýl sonra bile çok kiþisel bir hikâye anlatabiliyorlar.”
National Geographic. 29 Temmuz 2013.
www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >