Blog
İnsanlar ve Köpekler, Avrasya’ya Birlikte Yayılmış
Eski köpek ve insan genomlarının karşılaştırılması, her iki türde de zaman ve mekâna yayılan genetik değişimlerin, özellikle de nüfus dönüşümü dönemlerinde çarpıcı biçimde örtüştüğünü ortaya koyuyor.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
Köpekler en az 20.000 yıldır Avrasya’daki insan topluluklarının bir parçası ve pek çok toplumsal ile kültürel çalkantıda bize eşlik etti.
İnsan topluluklarının göç ederek yarattığı kültürel değişimin izleri, köpeklerin genetiğinde de izlenebiliyor. C: Pixabay
Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi’nden paleogenetikçi Laurent Frantz liderliğindeki uluslararası bir ekibin Science dergisinde yayımlanan yeni çalışması, Avrasya’da farklı yaşam biçimlerine sahip yeni kültürlerin yayılmasının, çoğu zaman belirli köpek popülasyonlarının yayılmasıyla ilişkili olduğunu gösteriyor.
Bilim insanları, ilk kez Çin’den de örnekler dâhil olmak üzere, Sibirya, Doğu Asya ve Orta Asya bozkırından 17 eski köpeğin genomunu diziledi ve analiz etti.
Son 10.000 yıl içinde bu bölgelerde, avcı-toplayıcıların, çiftçilerin ve çoban topluluklarının yayılmasıyla önemli kültürel değişimler yaşandı. İncelenen örnekler, 9.700 ile 870 yıl öncesi arasına tarihlenen arkeolojik alanlardan geldi. Ayrıca araştırmacılar, analizlerine kamuya açık 57 eski ve 160 modern köpek genomunu da kattı.
4.000 yıl önce köpekler, metal işçilerini Avrasya bozkırı boyunca izledi
Eski köpek ve insan genomlarının karşılaştırılması, her iki türde de zaman ve mekâna yayılan genetik değişimlerin, özellikle de nüfus dönüşümü dönemlerinde çarpıcı biçimde örtüştüğünü ortaya koyuyor.
Bu bağ özellikle, metal işçiliğinin ortaya çıktığı Çin’in dönüştürücü Erken Tunç Çağı’nda ( yaklaşık 4.000 yıl önce) belirgin.
Araştırma, bu dönemde Batı Çin’e ilk kez bu dönüştürücü teknolojiyi getiren Avrasya Bozkırı’ndan insanların yayılmasının, köpeklerini de beraberinde getirdiğini gösteriyor.
İnsan-köpek birlikte hareket etme örüntüsü Tunç Çağı’nın çok öncesine uzanıyor. Çalışma, en az 11.000 yıl öncesine dek izlenebilen eş-yayılım sinyallerini belirledi; bu dönemde kuzey Avrasya’daki avcı-toplayıcılar, günümüz Sibirya Husky’lerine yakın akraba köpekleri birbirleriyle değiş tokuş ediyordu.
“Bu büyük kültürel dönüşümlerin izleri, eski köpeklerin genomlarından ayıklanabiliyor” diyor çalışmanın ortak yazarlarından Dr. Lachie Scarsbrook. “Sonuçlarımız, köpeklerin köklü kültürel önemini vurguluyor. İnsanlar, en az 11.000 yıldır yerel popülasyonları sadece benimsemek yerine kendi köpeklerine dair belirgin bir aidiyet duygusunu korumuş.”
“İnsan ve köpek genetiği arasındaki bu sıkı bağ, köpeklerin toplumun ayrılmaz bir parçası olduğunu gösteriyor; ister 10.000 yıl önce Kutup Dairesi’ndeki bir avcı-toplayıcı olun, ister erken dönem bir Çin kentindeki bir metal işçisi” diyor Prof. Laurent Frantz.
“Bu olağanüstü ve kalıcı bir ortaklık; köpeklerin toplumlarımızda üstlenebileceği rollerin, diğer hiçbir evcil türde olmadığı kadar esnek olduğunu gösteriyor.”
Ludwig Maximilian University of Munich. 13 Kasım 2025.
Makale: Shao-Jie Zhang et al. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >