Blog
Kadýn Viking Savaþçýsý Tartýþmalarý Sürüyor
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumKadýn Viking Savaþçýsý Tartýþmalarý Sürüyor
Uzun zamandýr erkek olarak bilinen 10. yüzyýldan kalma iskeletin artýk bir kadýn olduðu biliniyor. Ancak bu kiþinin savaþçý olup olmadýðý üzerine tartýþmalar devam ediyor.
10. yüzyýla ait Viking savaþçýsýnýn kalýntýlarýnýn uzunca bir süre erkek olduðu varsayýldý ancak yakýn bir zamanda kadýn olduðu anlaþýldý. Bu kadýnýn aslýnda hiç de savaþçý olmadýðýný öne süren yeni araþtýrmalarla durum kafa karýþtýrýcý hale geldi.
Birka veya Bjorko adlý Ýsveç adasýnda Bj.581 olarak bilinen bir mezar odasýnda yatan kadýnýn cesedi, ilk olarak 1889 yýlýnda arkeolog Hjalmar Stolpe tarafýndan ortaya çýkarýldý. Oturur bir pozisyonda ve gümüþ ve ipekten yapýlmýþ giysilere bürünmüþ bir halde gömülmüþtü. Ayrýca mezarýn içinde bir kýlýç, balta, mýzrak, oklar, iki kalkan ve bir çift at iskeleti vardý.
Stolpe hemen kemikleri erkek olarak sýnýflandýrdý. Cesedin yanýnda kýlýcýn olmasý, hayatta olduðu zaman bir savaþçý olduðunun kesin kanýtý olarak gösterildi. Bu yorum yüzyýldan fazla bir süre boyunca tartýþýlmadý. Ancak 2017’de Ýsveç Uppsala Üniversitesi’nden Neil Price’ýn baþýnda bulunduðu ekip, iskeletin genomik analizini yaptý ve bu kiþinin kesinlikle, tartýþmasýz bir biçimde kadýn olduðunu açýða çýkardý.
Bu, sansasyonel bir sonuç oldu. Viking ve Ýskandinav edebiyatý kadýn savaþçýlara birçok atýf içeriyor, örneðin Valkyrie’yi düþünün. Ama o zamana kadar varlýklarýyla ilgili gerçek kanýtlar yoktu.
Araþtýrmacýlar “Kadýn bir Viking savaþçýsý kimliðinin saptamasý, Viking toplumu, toplumsal yapýlarý ve Viking zamanýndaki norm istisnalarý hakkýnda benzersiz bir anlayýþ saðlýyor. Sonuçlar, geçmiþ toplumlardaki toplumsal düzenlerle ilgili genellemelere karþý dikkatli olunmasýný gerektiriyor.” diyor.
Bu yazýya anýnda bir cevap geldi ve yazý yüksek bir karþý tepki aldý. Price ve çalýþma arkadaþlarý , sonuçlarý uydurmakla hatta anlamsýz bir biçimde, mezarda gömülü daha önce görülmemiþ ikinci bir iskeleti gen testine tabi tutmuþ olmakla suçlandýlar.
Diðer eleþtirmenler genomik kanýtlarý kabul ettiler ancak kalýntýlarýn erkek olduðu düþünüldüðünde kadýnýn savaþçý olmasýnýn tartýþýlmaz olduðunu söyleyerek yorumlara karþý çýktýlar. Bazýlarý, kadýnýn belki de sadece sembolik bir jest ile baþkasýnýn silahlarýyla birlikte gömüldüðünü söyledi.
Diðerleri ise genetik anlamda kadýn olabileceðini ancak kültürel olarak kadýn deðil, belki de transseksüel ya da baþka bir þekilde ikili bir tanýma girmeyen bir birey olarak yaþadýðýný, topluluðuna erkek olarak sunulduðunu öne sürdü.
2019 yýlý Þubat ayýnda Antiquity dergisinde yayýnladýklarý bir sonraki yazýlarýnda Price ve çalýþma arkadaþlarý, bütün bu eleþtirilere cevap verdi.
Ýçerisinde çocuklarýn ve açýkça deforme olmuþ yetiþkinlerin de bulunduðu, silahlarla gömülmüþ ancak bariz bir biçimde savaþçý olmayan diðer örnekler temelde farklýdýr. Çünkü bu durumlarda silahlanmalarýn bariz bir þekilde eski, kýrýlmýþ ya da baþka türlü bir kullaným için uygun olmadýklarý açýktýr. Onlarýn sembolik niyetleri nettir. Birka mezarýndaki kadýnsa, geniþ bir yelpazede ciddi ve çok keskin savaþ aletleri seçilerek gömülmüþtü.
Price ve çalýþma arkadaþlarý, cinsiyetsiz veya ikili tanýma girmeyen biri olarak yaþama ihtimalini tamamen dýþlamanýn imkansýz olduðunu kabul ediyor ancak böyle bir þeyi konu etmenin, mevcut kanýtý kenara itmek olduðunu iddia ediyor.
Yazýlarýnda “Hem cenaze töreni iþleyiþi hem de cinsiyet hakkýnda birçok deðiþik yorum yapýlmasý mümkün. Ancak “Occam’ýn usturasý” teorisi, buna ulaþmak için baþvurulacak ilk yolun en açýk ve mantýklýymýþ gibi duran þeyin ne olduðuna makul bir açýklama yapma giriþiminde bulunmak olduðunu öne sürüyor. Bizim görüþümüze göre Bj.581, profesyonel bir savaþçý olarak yaþayan ve savaþ ortamýna rütbeli bir birey olarak gömülen bir kadýnýn mezarýydý.” diye belirtiyor. Fakat þimdi yeni çok farklý bir yaklaþým izleyen baþka bir çalýþmanýn, tartýþmalarý yeniden fitilleme olasýlýðý var.
Avustralya’nýn Flinders Üniversitesi’nden Ortaçað edebiyatýnda uzman olan Erin Sebo’nun da içinde bulunduðu araþtýrmacýlar, iki kanýt türüne detaylý bir bakýþ atmaya karar verdiler. Ýlk baktýklarý þey, Nors ve Anglo Sakson edebiyatýnda yer alan mezar atýflarýydý. Ýkincisi ise, Ýngiltere ve Avrupa’da ayný dönem ve kültürlerden kalma 39 mezar odasýnýn yerleþim düzeniydi.
Journal of European Archaeology dergisindeki incelemelerinde yazarlar, ne savaþçýlarýn gömülmesi ile ilgili edebi betimlemelerin birinde ne de külliyatlarda cesedin yanýna yerleþtirilmiþ kýlýçlarla ilgili herhangi bir atfýn olmadýðýný belirtiyorlar.
Sebo, “Þayet bir mezarda kýlýcýn varlýðý, bir kiþinin durumunu savaþçý olarak tanýmlamýyorsa, o halde belki de Ortaçað Edebiyatý baðlamýnda kýlýcýn neyi temsil ettiði hakkýnda tamamen farklý düþünmek zorundayýz.” diyor.
Fiziksel mezarlarda ekibin analiz ettiði, þu an silahlarýn bulunduðu, mezarlar, bunlarýn ne anlama geldiðinin yorumlanmasý karmaþýk ve birçok yönden bilinemez bulundu. Araþtýrmacýlarýn iþaret ettiði gibi, Anglo Sakson mezarlarýnda kýlýçlar genellikle kafanýn yanýndaki kabzasýyla, ceset tarafýndan kavranmýþ bir pozisyonda yer alýyordu. Silahýn mevcudiyeti ve konumu “týpký literatürde olduðu gibi seçkin ama farklý bir erkekliðin” iþaretiydi.
“Viking definlerinde ‘kýlýçlar, muhtemelen daha pratik, kullanýþlý bir ýþýk altýnda, savaþ aletleri ve nesneleri giyilmiþ olarak’ görülüyordu.”
Ýngiltere’de ortaya çýkarýlan Viking mezarlarýnda giyildiklerini belirtmek için kýlýçlarýyla “kýlýcýn bir araç ya da silah olarak anlaþýldýðýný ileri süren gizli bir pozisyonda” gömülmüþlerdi. Bununla birlikte, Birka’daki mezar farklýydý. Sebo ve meslektaþlarý, burada kýlýcýn görünüþe göre mezar düzeninin estetiðini dengelemek için cesede belli bir mesafede yerleþtirildiðini söylüyorlar. Ayrýca sol elin olduðu kýsma da kýlýç yerleþtirilmiþ, bu onun solak olduðunu gösterebilir ya da pratik olmayan bir amacý olduðu, öbür dünyada kavrayacaðý bir silah olmasý konusunda bir ipucu olabilir.
Yazarlarýn öne sürdüðü gibi kýlýcýn konumu, bir gözlemci için “karþýt” ve anlaþma dýþý bir ihlal olarak görülebilir.
Yazarlar, “Bu tür mezar anlatýlarý, onlarýn yapýlarý ile ilgili kinaye yarattý ve gözlemcilere öykülerden ve þiirlerden daha tanýdýktý. Bj 581 ya bu kinayelere aþina olmayan biri tarafýndan düzenlenen bir mezardý ya da bu olaðandýþý düzenleme ölü kadýnýn kimliði hakkýnda sýradýþý bir þey gösterdi.” diyor.
Bu alýþýlmadýk unsurun ne olabileceði elbette bilinmezliðini koruyor, ancak Sebo ve meslektaþlarý Birka mezar odasýnýn durumunun bu mezarýn sakininin Valkyrie’nin baþka türlü bir dünyaya ait halinin kanýtý olduðunu destekleme konusunda isteksizler ve þöyle söylüyorlar:
“Bir kýlýç, kimliðin iletilmesi, yükümlülüklerin yerine getirilmesi veya mirasçýlarýn kimliðinin doðrulanmasý için bir araç olabilir Estetik açýdan tuhaf düzenlemelere yerleþtirilen kýlýçlar ve kýlýcýn mezarda yerleþtirildiði yere baðlý olarak çok sayýda anlam ve sembolizmi önümüze koyuyor.”
Cosmos. 25 Mart 2019.
Arkeofili
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >