Blog
Kehribar Ýçinde 20 Milyon Yýllýk Kertenkele Fosili Bulundu
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumKehribar Ýçinde 20 Milyon Yýllýk Kertenkele Fosili Bulundu
Anolis cinsi minik bir kertenkelenin ön ayaðý, yaklaþýk 15 ila 20 milyon yýl öncesine ait bir kehribar içinde hapsolmuþ.
Nadir bulunan bu fosil, mikroskop altýnda tüm detaylarýyla görüntülendi. Fakat görünüþe bakýlýrsa çok iyi gibi gözüken koþullar aldatýcý; çünkü kemik büyük ölçüde parçalanmýþ ve kimyasal dönüþüme uðramýþ ve orijinal yapýnýn çok azý kalmýþ. Plos One dergisinde yayýmlanan sonuçlar, fosilleþme sýrasýnda tam olarak ne olduðu konusunda önemli ipuçlarý saðlýyor.
Milyonlarca yýl fosiller nasýl korunarak kalýr? Hýzlýca gömülme, leþ yiyicilerden korunmak için ön þart. Örneðin mikroorganizmalar tarafýndan ayrýþtýrýlma, kuraklýk sayesinde önlenebilir. Bu þekilde orijinal madde, yavaþ yavaþ mineralleþir. Fosilin üstündeki tortunun basýncý fosilin katýlaþmasýný saðlar.
(Kehribar Ýçinde Küçük Bir Dinozor Kafasý Bulundu)
Bonn Üniversitesi Yer Bilimleri Enstitüsü’nde doktora öðrencisi olan Jonas Barthel, “Bu bir teori ve fosilleþmenin tam olarak nasýl geliþtiði þu anki yoðun bilimsel araþtýrmalarýn konusunu oluþturuyor.” diyor.
Kehribar, mükemmel bir koruyucu olarak kabul ediliyor. Küçük hayvanlar zamanla sertleþen aðaç reçinesi içinde kapalý kalýyor. Bonn Üniversitesi’nden bir yer bilimleri ekibi, Dominik Cumhuriyeti’nden gelen sýradýþý bir bulguyu inceliyor. Anolis cinsi kertenkelenin minik ön ayaðý yaklaþýk 2 santimetreküp büyüklüðündeki kehribarla çevrelenmiþ. Bu arada Anolis türleri günümüzde hala yaþýyor.
Kehribar içindeki omurgalý kalýntýlarý çok nadir
Stuttgart Devlet Doða Tarihi Müzesi, sergilerini incelemeleri için Bonn Üniversitesi paleontologlarýna emanet etti. Barthel, kehribar içindeki omurgalý kalýntýlarýnýn çok nadir olduðunu ve çoðunluðunu böcek fosillerinin oluþturduðunu söylüyor.
Bilim insanlarý görünüþte çok iyi korunmuþ olan omurgalý kalýntýsýnýn fosilleþme sürecini inceleme fýrsatý buldu.
Araþtýrmacýlar Bonn Üniversitesi Evrimsel Biyoloji Enstitüsü’nde mikroskobi için hazýrlanan çok küçük kesitlere sahip. Pençeler ve ayak parmaklarý bal sarýsý kehribar içinde açýkça görünüyor. Aðaç reçinesi kalýntý üzerine sanki yeni damlamýþ gibi gözükmesine raðmen minik ayaklar yaklaþýk 15 ila 20 milyon yýl öncesine tarihleniyor.
Yer Bilimleri Enstitüsü’nün mikro bilgisayarlý tomografisindeki taramalar, ön ayaðýn iki yerden kýrýldýðýný ortaya çýkardý. Kýrýklardan birinin etrafýnda hafif bir þiþlik var. Barthel, bu belki kertenkelenin bi yýrtýcýnýn saldýrýsýna uðrayýp yaralandýðýnýn göstergesi olabilir, diðer kýrýk ise fosil gömüldükten sonra kehribar üzerinde küçük bir çatlaðýn geçtiði yerde oluþmuþ.
Kehribar, çevresel etkilerden korumamýþ
Raman spektroskopisiyle yapýlan doku analizi, minik kemik dokusunun durumunu açýða çýkarttý. Kemikteki hidroksiapatit, florin penetrasyonu (florinin hücre içine girmesi) ile floroapatite dönüþmüþ.
Barthel, “Kehribarýn fosili çevresel etkenlerden büyük ölçüde koruduðunu varsaydýðýmýz için, bu durum þaþýrtýcý ve bununla birlikte küçük çatlaktan giren mineralce zengin karýþýmlar kimyasal dönüþüme ortam hazýrlamýþ olabilir.” diyor.
Ek olarak Raman spektroskopisi, kemiðin elastik bileþeni olan kolajenin büyük ölçüde bozulduðunu gösteriyor. Görünüþte korumanýn çok iyi olmasýna raðmen aslýnda orijinal doku yapýsýndan geriye çok azý kalmýþtý.
Yer Bilimleri Enstitüsü’nde çalýþmanýn danýþmaný olan Prof. Dr. Jen Rust, “En azýndan Dominik Cumhuriyeti’nden gelen kehribarlardaki makro moleküllerin artýk tespit edilemediðini kabul etmek zorundayýz.” diyor.
Bu örnekte proteinler gibi daha kompleks molekülleri belirlemek mümkün olmadý, fakat son analizler henüz inceleme sürecinde. Bu kehribardaki bozunma süreçleri çok ileri düzeyde, bu nedenle orijinal maddeden geriye çok azý kalmýþ.
Aðaç Reçinesindeki Asitler Kemiði Aþýndýrýyor
Kehribar normalde ideal bir koruyucu olarak düþünülüyor. Aðaç reçinesi sayesinde milyonlarca yýllýk böcek dünyasýna dair önemli bilgiler edindik.
Fakat reçine, kertenkelenin kemik dokusundaki bozulma süreçlerini hýzlandýrmýþ bile olabilir. Týpký diþ çürümesinde olduðu gibi, aðaç salgýsýndaki asitler kemikteki apatiti aþýndýrmýþ olabilir.
Makale: Barthel, H. J., Fougerouse, D., Geisler, T., & Rust, J. (2020). Fluoridation of a lizard bone embedded in Dominican amber suggests open-system behavior. PloS One, 15(2), e0228843.
Kaynak:Arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >