Kültür ve Turizm Bakaný Numan Kurtulmuþ'un ''Geri getirmek için hafiye gibiyiz'' dediði, 17 farklý ülkede bulunan 55 ayrý eser için çalýþmalar sürdürülmeye devam ediyor.

 

Kültür ve Turizm Bakaný Numan Kurtulmuþ'un "Geri getirmek için hafiye gibiyiz" dediði çalýnmýþ tarihi eserler 17 farklý ülkede, 55 parça. En fazla eser ABD'de; Zeugma mozaikleri dahil. Almanya Pergamon Müzesi de hedefte. Bulgaristan sýnýrýnda ele geçen eserler de bulunuyor.

Türkiye, çalýnarak yurtdýþýna kaçýrýlan tarihi eserlerinin peþinde. Kültür ve Turizm Bakaný Numan Kurtulmuþ'un, "Geri almak için hafiye gibi çalýþýyoruz" dediði eserler 17 farklý ülkede ve tamamý 55 parça. Bakanlýðýn almak için uðraþtýðý listenin tamamýna Gazete Habertürk'ten Ümran Avcý ulaþtý.

LÝSTENÝN BAÞINI AMERÝKA ÇEKÝYOR

Listeye göre iadesi istenen tarihi eserlerin en fazla bulunduðu ülke Amerika Birleþik Devletleri ( ABD). ABD'yi sýrasýyla Almanya, Bulgaristan ve Danimarka izliyor. Ýngiltere, Ýrlanda Cumhuriyeti, Ýskoçya, Ýsrail, Ýtalya, Macaristan, Moldova, Polonya, Portekiz ve Rusya'da da geri getirmek üzere resmi iþlemlerin baþlatýldýðý eserler bulunuyor.

TESPÝT EDÝLENLER ÝÇÝN BAÞVURU YAPILDI

Kültür ve Turizm Bakanlýðý'ndan elde ettiðimiz bilgilere göre binlerce kültür varlýðýnýn Anadolu topraklarý dýþýnda, çeþitli ülkelerde bulunduðu sanýlýyor. Bakanlýðýn çýkardýðý 17 ülkedeki 55 parça eser ise tespit edilen ve iadesi için resmi giriþimlerin baþlatýldýðý eserler olarak ortaya çýkýyor. Türkiye'den çýkartýlan varlýklarýn kesinleþmesi halinde baþka eserler için de giriþimler baþlatýlacak. Ýþte Türkiye'ye getirilmesi için resmi giriþimlerin baþlatýldýðý eserler ve bulunduklarý ülkeler...

ALMANYA

- Konya Beyhekim Camii mihrabý (Berlin Pergamon Müzesi)

- Konya Beyhekim Camii pencere kanadý (Pergamon Müzesi)

- Konya Akþehir Hacý Ýbrahim Veli sandukasý (Pergamon Müzesi)

- Afrodisias Ýhtiyar Balýkçý Heykeli gövdesi. (Eski Berlin Müzesi)

- Ýstanbul Piyale Paþa Camii çini alýnlýðý (Pergamon Müzesi)

- Duesseldorf Havalimaný'nda ele geçirilen eser

- Bir Türk vatandaþýnda ele geçirilen eserler (2015)

- Kocaeli Müzesi'nden çalýnan renkli kabartma panolar (2014)

ABD

- Ýstanbul Piyale Paþa Camii çini alýnlýðý (Boston Güzel Sanatlar Müzesi)

- J. Paul Getty Müzesi'nde 10 parça eser

- Boubon heykelleri

- Kremna heykelleri

- Manisa bronz klinesi

- Zeugma mozaikleri (Bowling Green Üniversitesi)

- Kumluca eserleri (Dumbarton Oaks Müzesi)

- 6 adet adak ve mezar steli

- Kelenderis kökenli vazo (Brooklyn Müzesi)

- Walters Sanat Müzesi'nde bulunan el yazmasý eserler

- Bir koleksiyonerde bulunan Prometheus mozaiði

- Freer Sanat Galerisi & Arthur M. Sackler Galerisi'nde bulunan el yazmasý eserler

- Schimmel koleksiyonu (Metropolitan Sanat Müzesi)

BELÇÝKA

- Gladyatör Steli (Kraliyet Müzesi)

- Ýskender Baþý (Kraliyet Müzesi)

BULGARÝSTAN

- Malko-Týrnova Sýnýr Kapýsý'nda ele geçen eserler

- Kaptan Andreevo Sýnýr Kapýsý'nda ele geçen eserler

- Lesovo Sýnýr Kapýsý'nda ele geçen eserler

- Lesovo Sýnýr Kapýsý'nda ele geçen eserler

- Kalotina Sýnýr Kapýsý'nda ele geçen eserler

DANÝMARKA

- Diyarbakýr Sfenks Figürü (David Samling Müzesi)

- Akþehir Seydi Mahmut Hayrani Türbesi'ne ait sanduka (David Samling)

- Cizre Ulu Camii'ne ait kapý tokmaðý (David Samling)

- Nuruosmaniye Kütüphanesi'ne ait Kuran-ý Kerim yapraklarý (David Samling)

- Hacý Bayram Veli Türbesi þamdaný (David Samling)

- Eþrefoðlu Camii halýsý (David Samling)

FRANSA

- Sultan II. Selim Türbesi çini panosu (Louvre Müzesi)

- Sultan I. Mahmut Kütüphanesi, Sultan III. Murad Türbesi ve II. Selim türbesi çinileri (Louvre Müzesi, Dekoratif Sanatlar Müzesi ve Sevr Müzesi)

- Ýstanbul Piyale Paþa Camii çini alýnlýðý (Louvre Müzesi)

- Geyik Avý kabartmasý (Louvre Müzesi)

ÝNGÝLTERE

- Eros baþý (Victoria and Albert Müzesi)

- Samsat Steli (British Müzesi)

- Isparta'dan çalýnan sütunlu lahit parçalarý

AVUSTURYA

- Avusturya Gümrüðü'nde yakalanan iki mermer heykel baþý

ÝRLANDA

- Ýstanbul Türk-Ýslam Eserleri Müzesi'nden çalýnan Kuran-ý Kerim yapraklarý (Dublin Chester Beatty Kütüphanesi )

ÝSKOÇYA

- Altýn Taç ÝSRAÝL

- Urartu Þamdaný

ÝTALYA

- Lidya yazýtý

- Castel Viscardo Köyü'ndeki Osmanlý Sancaðý

MACARÝSTAN

- Bir Türk vatandaþýndan ele geçirilen eserler

MOLDOVA

- Sýnýrda ele geçirilen eserler

POLONYA

- Mezar stelleri (Varþova Ulusal Müzesi) (2013)

RUSYA

- Trabzon'dan Rusya'ya götürülen el yazmalarý

PORTEKÝZ

- Ýstanbul Türk-Ýslam Eserleri Müzesi'nden çalýnan Kuran-ý Kerim yapraklarý (Gülbenkyan Müzesi)

- Ýstanbul Piyale Paþa Camii çini alýnlýðý (Gülbenkyan Müzesi)

AFRODÝSÝAS ÝHTÝYAR BALIKÇI HEYKELÝ

Afrodisias Antik Kenti'nde olduðu bilinen ama sadece kol ve bacak kýsýmlarý bulunan Ýhtiyar Balýkçý Heykeli'nin ana parçasý Berlin Müzesi'nde. 1904'te Afrodisias'tan kaçýrýlan heykel 112 yýldýr gövdesine kavuþmayý bekliyor.

ZEUGMA MOZAÝKLERÝ

1960'lý yýllarda Zeugma ve çevresinde yapýlan kaçak kazýlar sýrasýnda yurtdýþýna kaçýrýldýðý tespit edildi. MS 2-3. yüzyýllara tarihlenen 12 parça mozaik, Amerika'nýn Ohia Eyaleti'ndeki Bowling Green State Üniversitesi'nde.

KUMLUCA ESERLERÝ

Antalya'nýn Kumluca Ýlçesi sýnýrlarý içinde yer alan Korydalla Antik Kenti'nde 1963 yýlýnda bulunan ve 6. yüzyýla tarihlenen altýn ve gümüþten yapýlmýþ eserler, çeþitli tarihlerde yurtdýþýna kaçýrýldý.

PÝYALE PAÞA CAMÝÝ ÇÝNÝ ALINLIÐI

Louvre Müzesi'nde 22 Eylül 2012'de açýlan Ýslam Sanatlarý Bölümü'nde sergilenen çiniler, Sultan 2. Selim'in damatlarýndan Kaptan-ý Derya Piyale Paþa tarafýndan 1573 yýlýnda yaptýrýlan camiden çalýnýp ABD'ye götürüldü.

KREMNA HEYKELLERÝ

46 yýldýr ABD'de vatan hasreti çeken Kremna Heykeli'nin ait olduðu Pisidia topraklarý ve Burdur Müzesi onu bekliyor.

GEYÝK AVI KABARTMASI

Fransa'nýn baþkenti Paris'teki Louvre Müzesi'nde sergilenen 'Geyik Avý Kabartmasý'nýn Arslantepe'den 1891 yýlýnda götürüldüðü biliniyor, bu eserin Malatya'ya dönmesi için çalýþmalar sürüyor.

AKÞEHÝRLÝ HACI ÝBRAHÝM VELÝ SANDUKASI

Konya Akþehir Hacý Ýbrahim Veli Türbesi'nden kaçýrýlan 14. yüzyýl sandukasý, Berlin'deki Pergamon Müzesi'nde. Ceviz aðacýnýn gövdesinden oyma tekniðiyle yapýlmýþ iþlemeli sanduka, 1905 yýlýnda çalýnýp Almanya'ya götürüldü.

BEYHEKÝM MESCÝDÝ MÝHRABI

Konya'nýn Selçuklu Ýlçesi'ndeki Beyhekim Camii'nin çini mozaikli mihrabý, 1907'de yurtdýþýna kaçýrýldý. Eser, Berlin'de Ýslam Eserleri bölümünde sergileniyor.

DÝYARBAKIR SFENKSÝ

Diyarbakýr Müzesi'nden 1979 yýlýnda çalýnan bronz figür Danimarka'daki David Samling Müzesi'nde sergileniyor.

SULTAN II. SELÝM TÜRBESÝ ÇÝNÝ PANOSU

16. yüzyýlýn en güzel çini örneklerinden. Giriþ kapýsýnýn iki yanýna, beyaz zemin üzerine mor, kýrmýzý, yeþil, mavi çiçek desenli çini panolar 1895'te Fransa'ya götürüldü.

EROS BAÞI

1700 yýllýk Sidamara Lahdi'nden koparýlarak kaçýrýldý ve Ýngiltere'deki Victoria-Albert Müzesi'nin deposunda tutuluyor. Victoria-Albert Müzesi'yle anlaþmaya varýlabilirse, 'Eros Baþý', ait olduðu Sidamara Lahdi'yle yeniden birleþtirilerek Ýstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde sergilenebilecek.

GERÝ ALMA SÜRECÝ NASIL ÝÞLÝYOR?

Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Kanunu'na göre kültür ve tabiat varlýklarý devlet malý niteliðinde. Fotoðraflý envanter bilgileri mevcut olan eserlerin çalýnmasý durumunda eser, Interpol Çalýntý Sanat Eserleri veri tabanýna kaydettiriliyor. Bu þekilde iade süreci kolaylaþýyor. Buna en iyi örnek Kanatlý Denizatý Broþu'nun iadesi. Kaçak kazýlarla yurtdýþýna çýkarýlan eserlerinse envanter kaydý bulunmadýðýndan, eserlerin niteliklerine iliþkin hazýrlanan akademik raporlara dayanarak eseri elinde bulunduran kiþi veya kurumlarla ikili görüþmeler baþlatýlýyor. Eserlerin iyi niyet çerçevesinde iadesi amaçlanýyor. Buna en iyi örnek de ABD, Penn Müzesi'nden iade edilen 24 adet Troya kökenli eser. Karþý tarafýn eserin iadesine yanaþmamasý durumunda ise dava açma yoluna gidiliyor. 2002 yýlýnda Ýngiltere'den iade alýnan ve Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde muhafaza edilen Dionissos Heykeli bu yöntemle alýndý.

TÜRKÝYE'YE GETÝRÝLEN ESERLERDEN BAZILARI

Türkiye, yurtdýþýnda binlerce olarak ifade edilen eserlerden birçoðunu çeþitli tarihlerde geri getirmeyi baþardý. Özellikle 1980'den sonra çok sayýda eser, ait olduðu topraklara, Anadolu'ya getirildi. 1980'den sonra dava ve ikili görüþmeler yoluyla Afrodisias eserleri, Herakles lahidi, Boðazköy tabletleri, Elmalý sikkeleri, Marsyas Heykeli, Eþrefoðlu Camii ana giriþ kapýsý süsleme panolarý, Afrodisias ören yerinden çalýnan yüksek kabartma baþ Türkiye'ye getirildi. 1960'ta ABD'ye kaçýrýlan Karun Hazinesi'ne ait eserler arasýnda bulunan 'Kanatlý Denizatý Broþu' da 2013 yýlýnda yurda getirildi.

www.haberler.com