Blog
Maðarada Bulunan 5.600 Yýllýk Kafatasýnýn Gizemi Çözüldü
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumMaðarada Bulunan 5.600 Yýllýk Kafatasýnýn Gizemi Çözüldü
Araþtýrmacýlar, Neolitik dönemde yaþamýþ kadýnýn kafatasýnýn, ulaþýlmasý çok zor bir alana nasýl gelmiþ olabileceðini çözdüler.
5.600 yýl önce gerçekleþen ölümünden sonra, bir kadýnýn kafatasý, beklenmedik bir yolculuða çýktý: Çamur ile su, kafatasýný kadýnýn gömüldüðü yerden sürükledi ve günümüz Ýtalya’sýndaki dik bir maðaranýn sarp kayalýklarý arasýna taþýdý.
Kafatasýnýn arkeologlar tarafýndan keþfedildiði sýrada çukur maðaranýn içinde bulunduðu nokta, ulaþýlmasý o kadar zor bir noktaydý ki yalnýzca bir arkeolog, kaya týrmanýþý ekipmanlarýný kullanarak kafatasýný kurtarabilirdi. Daha sonraki bir incelemede araþtýrmacýlar kafatasýnýn çiziklerle dolu olduðunu gördüler; ilk baþta, bu eski kadýna ne olduðuna dair hiçbir fikir yürütemediler.
Fakat hangi kafatasý lezyonlarýna insanlarýn sebep olduðunu ve hangilerinin kafatasýnýn çeþitli kayalara çarpmasýyla meydana geldiðini belirledikten sonra, araþtýrmacýlar muhtemel bir senaryo yazdýlar: Bu kadýn öldüðünde, içinde yaþadýðý toplumdaki insanlar muhtemelen kadýnýn cesedini parçalamýþlardý; bu, o zaman diliminde o bölgede diðer cenaze törenlerinde de görülen bir uygulamaydý. Ýnsanlar kadýnýn baþýný vücudunun geri kalanýndan ayýrdýktan sonra çevresel güçler baþý maðaranýn içine sürüklemiþti.
Arkeologlar bu yalnýz kafatasýný 2015’te, Kuzey Ýtalya’nýn Marcel Loubens Maðarasý’nda keþfettiler. Maðaralar genel olarak antik mezarlarýn yaygýn olduðu alanlar olmasýna raðmen arkeologlar bahsi geçen maðaralarda, 2017 yýlýnda kafatasýný kurtarmak için týrmanýþ ekipmanlarýyla birlikte döndüklerinde bile baþka herhangi bir insan kalýntýsý bulamamýþlardý.
Kafatasýna ait bilgisayarlý tomografi taramasý ve analiz, kadýnýn öldüðünde 24 ila 35 yaþlarý arasýnda olduðunu ortaya çýkardý; radyokarbon tarihleme yöntemi ise kadýnýn MÖ 3630-3380 yýllarý civarýnda, Neolitik Çað’da yaþadýðýný gösterdi. Bu bilgilere anlam kazandýrmak adýna þunlarý belirtmekte fayda var: Bu kadýn, mumyalanmýþ kalýntýlarý MÖ 3300 yýlýna tarihlenen Buz Adam Ötzi’den hemen önce yaþamýþtý ki Ötzi’nin kalýntýlarý da Kuzey Ýtalya’da bulunmuþtu.
Neler Oldu?
Kadýnýn kafatasýndaki birkaç travmatik lezyon, araþtýrmacýlarýn kadýnýn tuhaf hikayesini bir yapbozun parçalarý gibi bir araya getirmesini yardýmcý oldu. Araþtýrmacýlara göre kafatasýndaki bir çukur, aletler yardýmýyla zorla yapýlmýþ olabilirdi; çukurun hemen altýnda çukura paralel oyuklar vardý. Belki de bu kadýn, trepanasyon gibi bir kafatasý ameliyatý geçirmiþ olabilirdi; Neolitik Çað’da uygulanan bu yöntem ile kafatasýnda delikler açýlýyordu. Bu çukurda bulunan kýrmýzý aþý boyasý pigmenti lekesi, iyileþtirici ya da sembolik nedenlerle oraya yerleþtirilmiþ olabilirdi.
Diðer lezyonlar, kafatasýndaki yumuþak dokularýn kadýn öldükten sonra kesilip kazýnarak çýkarýldýðýný açýða çýkardý ki bu lezyonlar hiçbir iyileþme belirtisi göstermiyordu. Bu uygulama, Neolitik Çað’a tarihlenen diðer definler sayesinde belgelendi. Örneðin Kuzey Ýtalya’daki Re Tiberio Maðarasý’nda, yaklaþýk 17 adet Neolitik insan iskeletine ait kol ve bacak kemikleri sýraya dizilmiþti ve kafalarý ise kayýptý; bu durum, bu insanlarýn vücut bölümlerinin birbirinden ayrýlmýþ ve ölümden sonra tekrar düzenlenmiþ olabileceðine dair bir ipucu niteliðindeydi. Ayrýca, yakýnlardaki maðaralarda bulunan ve Neolitik Çað’a tarihlenen diðer kalýntýlar da, insanlar öldükten sonra kafataslarý üzerinde meydana getirilen sýyrýklara ait izlerin kanýtlarýný taþýyor.
Neolitik Çað sýrasýnda yaþam zorluydu; dolayýsýyla bu kadýnýn saðlýk durumunun çok da iyi olmamasý þaþýrtýcý deðil. Kafatasýnýn tepesindeki minik delikler, muhtemelen kronik anemiden (demir ya da B12 vitamini eksikliðinden) kaynaklanan bir iltihapla iliþkili olabilir. Kadýnýn kafatasýnda ayrýca birbirine yakýn ve fildiþine benzeyen iki nokta bulunuyor ki araþtýrmacýlar bu noktalarýn iyi huylu tümörler olduðunu tahmin ediyor.
Kadýnýn diþ minesi bile düzgün bir þekilde geliþmemiþti; bu faktör, çocukluðunun erken dönemlerinde henüz daimi diþleri geliþim aþamasýndayken kadýnýn saðlýk problemleri yaþadýðýný gösteriyor. Araþtýrmacýlara göre kadýn, büyük ihtimalle karbonhidrat açýsýndan zengin bir beslenme düzenine sahip olduðu için birkaç diþ çürüðüne de sahipti.
Sarsýcý Bir Düþüþ
Kadýnýn kafatasýndaki diðer hasarlar ve sert tortular, baþka bir hikayeyi anlatýyordu: Esasýnda kadýn gömüldükten sonra kafatasýný doðal güçler hareket ettirmiþti. Kadýn gömüldükten sonra, kadýnýn parçalanan vücudundan ayrýlan kafatasý, muhtemelen bir doline (kalkerli arazilerde erime ve çökme sonucu oluþan tava þeklindeki çukurluklar) doðru akan su ve çamur ile birlikte yuvarlanmýþtý.
Araþtýrmacýlar, “Kafatasýnýn uzun ve sarsýntýlý yolculuðu, tesadüfen, bir maðarada son buldu.” diyor. Dolinin jeolojik aktivitesi zamanla bir maðara oluþturmuþtu; kafatasý, modern arkeologlar onu 5.600 yýl sonra keþfedene dek iþte bu maðarada beklemiþti.
Almanya’nýn Hannover þehrindeki Aþaðý Saksonya Eyaleti Kültürel Miras Ofisi’nden arkeolog Thomas Terberger, “Kafatasýnýn 5.600 yýl boyunca durduðu nokta oldukça sýra dýþý. Yazarlarýn, kafatasýnýn maðaraya doðru çýktýðý yolculuða dair muhtemel bir senaryo üretebileceðine eminim. Fakat kafatasýndaki lezyonlardan bazýlarýnýn kaynaðý belirsizliðini koruyor.” diyor.
Terberger, “Muhtemel bir senaryo üretmeye çalýþan yazarlarýn da yaptýklarý iþten yüzde 100 emin olmadýklarýný hissediyorum. Bu oldukça normal çünkü tortul tabaka ya da kayalýk zemin üzerinde taþýnmaktan kaynaklanan çizikler ile kesik izlerini ayýrt etmek her zaman çok da kolay olmuyor.”
Çalýþmaya dahil olmayan, Almanya’daki Osteoarkeolojik Araþtýrma Merkezi’nden lider araþtýrmacý Christian Meyer’ýn konu hakkýndaki yorumu ise þöyle: “Bu kafatasý yalnýzca bir bireyi temsil etse de, bu tür vaka çalýþmalarý, doðal ya da antropojenik (insan kaynaklý) faktörler tarafýndan ortaya çýkarýlan ve iskelet kalýntýlarý üzerinde iz býrakan çok çeþitli ölüm sonrasý olaylarý anlamak açýsýndan oldukça önemli.”
www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >