Blog
Mendik Tepe: Göbekli Tepe Öncesi Tarihi Yeniden Yazabilecek Neolitik Bir Keşif
Mendik Tepe, Şanlıurfa bölgesinde Taş Tepeler olarak bilinen 12'den fazla Neolitik höyük alanından biridir ve birlikte dünyanın en önemli tarih öncesi manzaralarından birini oluştururlar.
www.arkeonews.com
Türkiye'nin güneydoğusundaki tarih öncesi höyüklerden biri olan Mendik Tepe'de çalışan arkeologlar, dünyaca ünlü Göbekli Tepe’den daha eski ait olabilicecek kanıtlar ortaya çıkarıyor. Göbekli Tepe , sıklıkla "tarihin sıfır noktası" olarak anılıyor. Taş Tepeler Projesi’nin bir parçası olan kazı, Neolitik Devrim ve insanlığın avcı-toplayıcıdan yerleşik toplumlara geçişine dair anlayışımızı yeniden şekillendiriyor.
Uluslararası Kazı Yeni İpuçlarını Ortaya Çıkarıyor
Mendik Tepe, Şanlıurfa'nın Eyyübiye ilçesinde, Bereketli Hilal'in kalbinde, Payamlı köyü yakınlarında yer almaktadır. İlk olarak arkeolog Fatma Şahin tarafından tespit edilen alan, şu anda Liverpool Üniversitesi'nden Profesör Douglas Baird başkanlığında, Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi ve İngiliz Arkeoloji Enstitüsü iş birliğiyle kazılıyor.
Baird, bu yeni sitenin önemini şöyle vurguluyor:
"Buluntular, Mendik Tepe'nin Neolitik Çağ'ın en erken dönemlerine ait olduğunu gösteriyor. Göbekli Tepe ve Karahantepe ile bağlantılı olmasına rağmen, yapıları benzersiz formlar gösteriyor ve hatta onlardan daha eski bile olabilir."
Bu durum Mendik Tepe’yi Neolitik kültürün Taş Tepeler bölgesinde nasıl ortaya çıktığını ve yayıldığını anlamada önemli bir parça haline getiriyor .
Kredi: Cebrail Caymaz/AA
Farklı Bina Boyutları, Farklı Amaçlar
Kazılar, büyüklük ve işlev bakımından çeşitli yapıları ortaya çıkarmıştır:
Küçük yapıların depolama veya yiyecek hazırlama amacıyla kullanıldığı anlaşılıyor.
Orta büyüklükteki yapılar (yaklaşık 4-5 metre genişliğinde) büyük olasılıkla ev veya ortak konut işlevi görüyordu.
Titiz taş işçiliğiyle inşa edilen büyük yapıların ritüel veya törensel öneme sahip olduğuna inanılıyor.
Bu çeşitlilik, Mendik Tepe'nin Göbekli Tepe gibi yalnızca bir ritüel merkezi olmadığını, aynı zamanda günlük yaşamla manevi pratiklerin bir arada var olduğu çok amaçlı bir yerleşim yeri olduğunu düşündürmektedir.
Göbekli Tepe'den Daha Eski Mi?
Arkeologları en çok heyecanlandıran şey, Mendik Tepe'nin Göbekli Tepe'den (yaklaşık MÖ 9600) daha eski olma ihtimali. Taş Tepeler Projesi kapsamındaki bir diğer alan olan yakınlardaki Çakmak Tepe'den elde edilen son tarihleme kanıtları, yaş açısından çarpıcı benzerlikler gösteriyor. Doğrulanırsa, bu bulgular insanlık tarihindeki anıtsal mimarinin zaman çizelgesini geriye çekebilir.
Simgesel T şeklindeki sütunlarıyla bilinen Göbekli Tepe ve Karahantepe'nin aksine, Mendik Tepe farklı formlarda dik taşlara sahip olup, kendine özgü bir mimari kimliğe sahiptir. Bu farklılık, erken dönem insan yapı yöntemlerinde bir geçiş dönemine işaret ediyor olabilir.
Kredi: Cebrail Caymaz/AA
Taş Tepeler Ağının Bir Parçası
Mendik Tepe, Şanlıurfa bölgesinde Taş Tepeler olarak bilinen 12'den fazla Neolitik höyük alanından biridir ve birlikte dünyanın en önemli tarih öncesi manzaralarından birini oluştururlar.
Birbirine bağlı bu alanlar, erken dönem çiftçi topluluklarının mimari, ritüel ve sosyal örgütlenmeyle nasıl deneyler yaptığını ortaya koymaktadır. Kabartmalı Sayburç ve T şeklinde olmayan sütunlarıyla Çayönü Tepesi gibi alanlar, Mendik Tepe ile benzerlikler taşıyarak, çeşitli ancak birbiriyle bağlantılı bir Neolitik kültür fikrini güçlendirmektedir.
Medeniyetin Doğuşuna Bir Pencere
Arkeologlar, Mendik Tepe'deki keşiflerin, insanların göçebe avcı gruplardan kalıcı yerleşimlere ve çiftçilik topluluklarına geçiş yaptığı dönem olan Neolitik Devrim'e ilişkin anlayışımızı değiştirebileceğine inanıyor.
11.000 yıldan uzun bir süre önce Güneydoğu Türkiye'de başlayan bu dönüşüm, modern medeniyetin temellerini attı. Mendik Tepe'nin ilgi odağı haline gelmesiyle birlikte, bilim insanları şu konularda yeni ufuklar açacak öngörülerde bulunuyor:
İlk insanlar toplumsal ve ritüel alanları nasıl organize ettiler?
Kalıcı yerleşimlerin ortaya çıkışında gıda depolama ve üretiminin rolü.
Bereketli Hilal'de mimari geleneklerin yayılması.
Kredi: Cebrail Caymaz/AA
İleriye Bakış
Mendik Tepe kazıları henüz başlangıç ??aşamasında olsa da, bulgular şimdiden bu alanın 21. yüzyılın en önemli arkeolojik keşiflerinden biri olabileceğini gösteriyor. Prof. Baird'in de belirttiği gibi, devam eden araştırmalar, bu az bilinen höyüğün gerçekten Göbekli Tepe'den öncesine ait olup olmadığını ve Neolitik dünya tarihini yeniden şekillendirip şekillendirmediğini ortaya çıkaracak.
Şimdilik kesin olan bir şey var: Mendik Tepe sıradan bir kazı alanı değil, insanlığın medeniyete ilk adımlarını atacağı bir anahtar.
Fotoğraf: Cebrail Caymaz /AA
By Leman Altuntaş
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >