Mýsýr’da yürütülen kazý çalýþmalarýnda Yeni Krallýk döneminin baþlarýna, MÖ 1500-1450 yýllarýna tarihlenen bir villa ortaya çýkarýldý.

Güney Mýsýr’daki Tell Edfu yerleþimindeki buluntularda, aile atalarýna adanmýþ ender rastlanan ve iyi korunmuþ bir iç tapýnak örneðini içeren büyük bir salon da yer alýyor.

Chicago Üniversitesi’ndeki Mýsýr Arkeolojisi bölümünden Doç. Dr. Nadine Moeller ile Doðu Enstitüsü’nce gerçekleþtirilen Tell Edfu Kazýsý Projesi’ni yürüten Doç. Dr. Gregory Marouard, “Mýsýr’da atalar için yapýlmýþ böyle bir tapýnaðýn keþfedilmesinden bu yana 80 yýldan fazla zaman geçti ve bunlar da nadiren bozulmamýþ bir içeriðe sahipti.” diyor.

Kahire’nin 644 km güneyindeki Nil Vadisi’nde yer alan Tell Edfu antik kenti yaklaþýk 3.000 yýl boyunca iskan halinde olan bir eyalet baþkentiydi.

Arkeolojik saha çalýþmalarý, Mýsýr’ýn Eski Krallýk Dönemi’nden (yaklaþýk MÖ 2400) baþlayýp Ptolemaios dönemine (MÖ 332-30) kadarki zamanlara ait yerleþim kalýntýlarýný ve anýtlarý ortaya çýkardý. Proje, þu anda 1919 yýlýnda antik Yakýn Doðu uygarlýklarý çalýþmalarýný yürütmek üzere kurulan bir merkez olan Doðu Enstitüsü’ne ait bir çalýþmanýn  parçasý.

Moeller ve Marouard, Tell Edfu yerleþimindeki son keþfin Yeni Krallýk’a ait  ata kültü örneklerinden biri olduðunu ve bunun gibi ilk arkeolojik örneklerin onlarca yýl önce keþfedildiðini söylüyor.

Aralýk 2018’de tamamlanan son kazýlarda Mýsýr’ýn 18.Hanedaný’nýn baþlangýcýna tarihlenen yaklaþýk 440 metrekare büyüklüðündeki villa yapýsýna odaklanýldý. Yapý, sütunlu birkaç oda ile sakinlerin aile atalarýnýn kültüne adanmýþ bir iç tapýnak içeren, en büyüðü yaklaþýk 7 metre ila 10 metre arasýnda ölçülen 6 sütunlu bir salona sahip.

Tapýnak ana odanýn bir köþesinde yer alýyor ve izler, onun ahþap bir yapý ile çevrili olduðunu gösteriyor. Ýçerisinde küçük bir ocak ve sunum masasý ile kerpiçten iki küçük kaide, birkaç bütün veya parçalanmýþ stel, nadir bulunan kadýn bir ata büstü örneði ve oturan bir katibin heykelciði bulunuyor. Kireçtaþý büstü, üç parçalý uzun bir peruk ile “Wesekh yaka” olarak adlandýrýlan geniþ kolye takmýþ bir kadýný betimliyor. Üzerindeki boya izleri 20 cm’lik bu büstün bir zamanlar boyandýðýný gösteriyor.

Sert siyah diroit taþtan oyulmuþ kâtip heykelciði ise bir sandalyeye oturan, omuz hizasýnda bir peruk takan, sol eliyle göðsünün önünde bir papirüs rulosunu tutan, uzun ve üzerine tam oturan dar etek giymiþ bir adamý betimliyor. Kitabeler bu adamýn, Edfu’da Juf adýnda üst düzey bir yönetici olduðunu gösteriyor.

Buranýn yakýnlarýnda ise Moeller’ýn “küçük ama önemli” bir kireçtaþý steli olarak nitelediði, yüksek bir kabartmanýn ortasýnda yan yana duran bir kadýn ve bir erkeðin betimlendiði bir stel yer alýyor. Çifti çevreleyen hiyeroglif metin ortak sunu tarifinden bahsediyor ve iki bu figürün adlarýný ve ünvanlarýný içeriyor fakat yüzlerde ve adlarda eski zamanlarda kasýtlý olarak verilmiþ olan hasarlarýn izleri görülüyor ve bunlar bu çiftin adlarýný okumayý zorlaþtýrýyor.

Moeller, “Bir ev içerisindeki böylesi bir kült tesis hakkýndaki en iyi bilgimiz, Ramses döneminden çok daha sonraya tarihlenen, Luksor yakýnlarýndaki ünlü sanatçýlar köyü Deir El-Medina’ya ait. Tell Edfu’daki örneðimiz bu zamana dek Yeni Krallýk döneminin bilinen en eski örneklerden biri. Özgün arkeolojik baðlamlarda böyle eser dizileri bulmak bizi heyecanlandýrýyor. Bu eserler, bu villada yaþayan eski mülk sahiplerinin kimliklerini yeniden inþa etmenin yaný sýra, bu tapýnakta gerçekleþtirilen çeþitli kültlere yönelik faaliyetlerle ilgili birçok soruyu yanýtlamamýza yardýmcý olacak.” diyor.

Araþtýrmacýlar bu villanýn üzerindeki yerleþim seviyelerini kazarken, ayný zamanda Edfu’daki Horus tapýnaðýnýn yüksek bir rahibinden söz eden, bu zaman dilimine tarihlenen ama yüzyýllar sonra yeniden kullanýlmýþ olan büyük bir kumtaþý sütunu da bulmuþlardý.

“Yeni bulgular, 18. Hanedan’ýn baþlangýcý boyunca ve Yukarý Mýsýr’daki Teb krallarýndan Ahmose, I. Amenhotep  ve I. Tutmose tarafýndan gerçekleþtirilen siyasi birleþme döneminde, Edfu antik kentinin bu özel bölümünde yüksek konumlu bir seçkin grubun varlýðýný pekiþtiriyor.” diyor Moeller.

Phys. Louise Lerner. University of Chicago. 7 Ocak 2019.

www.arkeofili.com