Blog
Neandertaller Ýklim Deðiþikliðine Nasýl Uyum Saðladý?
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumNeandertaller Ýklim Deðiþikliðine Nasýl Uyum Saðladý?
Son Neandertaller yok olmadan kýsa bir süre önce meydana gelen iklim deðiþikliðinin, Avrupa’daki geç dönem Neandertallerin davranýþlarýnda karmaþýk deðiþimleri tetiklediði ve karmaþýk aletler üretmelerine yol açtýðý keþfedildi.
Friedrich Alexander Nürnberg Erlangen Üniversitesi’nden (FAU) ve Ferrara Üniversitesi’nden (UNIFE) bir grup araþtýrmacý, Aþaðý Bavyera’nýn Sesselfelsgrotte adlý maðaradaki buluntulara dayanarak bu sonuca ulaþtý.
Neandertaller, yaklaþýk 400.000 ila 40.000 yýl önce, Avrupa ve Orta Doðu’da, hatta Sibirya’nýn dýþ sýnýrlarýna kadar uzanan geniþ bir coðrafyada yaþadý. Ahþap ve cam benzeri taþ malzemelerden aletler yaptýlar ve bazen bunlarý, taþtan, keskin ve sert uçlu mýzraklar yapmak için birleþtirdiler.
(Neandertal DNA’sý, Genetik Çeþitliliðimize Katkýda Bulundu)
Yaklaþýk 100.000 yýl önce evrensel olarak kullanýlan kesme ve kazma aletleri, sap kýsmý körelmiþ ve taþtan yapýlmýþ bir býçaktý. Sýrtlý, asimetrik ve iki yüzeyli Keilmesser adý verilen bu býçaklar, çeþitli þekillerde mevcuttu ve araþtýrmacýlarýn, Neandertallerin neden bu kadar çeþitli sayýda býçak ürettiklerini merak etmelerine neden oldu. Farklý iþler için farklý býçaklar mý kullanmýþlardý yoksa bu býçaklar farklý Neandertal alt gruplarý tarafýndan mý kullanýlmýþtý? Uluslararasý bir araþtýrma projesinin bulmayý umduðu þey de tam olarak buydu.
Yanýt Keilmesser’in Kendisinde
FAU Tarih Öncesi ve Erken Tarih Enstitüsü’nden Prof. Dr. Thorsten Uthmeier, “Keilmesser, son buzul çaðýnýn ilk yarýsýnda son derece hareketli olan yaþam biçimine verilen bir tepkiydi. Yeniden ve gerektiðinde tekrar bilenebildikleri için uzun süre kullanýlabiliyordu, günümüzdeki Ýsveç çakýsý gibi.” diyor.
Uthmeier’in, UNIFE Tarih Öncesi ve Antropoloji Enstitüsü’nden meslektaþý Dr. Davide Delpiano, “Bununla birlikte, insanlar çoðu zaman Neandertallerin kullandýðý tek aletin sadece iki yüzeyli býçaklar olmadýðýný unutuyor. Neandertal dönemine ait sýrtlý býçaklar oldukça çeþitli.” diyor.
“Araþtýrmamýzda, istatistiksel yöntemler kullanarak çeþitli býçak türleri arasýndaki benzerlikleri ve farklýlýklarý incelemek için üç boyutlu modellerin dijital analizden yararlandýk.”
Ýki araþtýrmacý, Orta Avrupa’daki en önemli Neandertal bölgelerinden biri olan Aþaðý Bavyera’nýn Sesselfelsgrotte maðarasýnda bulunan eserleri inceledi. FAU Tarih Öncesi ve Erken Tarih Enstitüsü tarafýndan maðarada yürütülen kazý çalýþmalarýnda, Neandertallerin geride býraktýðý 100.000’den fazla eser, sayýsýz av kalýntýsý ve hatta bir Neandertal mezarý bulundu.
Prof. Dr. Marc Stamminger ve FAU Bilgisayar Bilimleri Bölümü, Görsel Hesaplama Baþkaný olan Dr. Frank Bauer’in iþbirliði sayesinde, araþtýrmacýlar üç boyutlu tarama kullanarak en önemli býçak benzeri aletleri inceledi. Aletlerin biçiminin ve özelliklerinin en ince ayrýntýsýna kadar incelenmesine olanak saðlandý.
FAU Profesörü Uthmeier, “Keilmesser’ý üretmek için kullanýlan teknik repertuvar, nesli tükenmiþ akrabalarýmýzýn yalnýzca geliþmiþ planlama becerilerinin olduðunu kanýtlamakla kalmýyor, ayný zamanda olumsuz doða koþullarýnýn onlara dayattýðý kýsýtlamalara stratejik bir karþýlýk verebildiklerini gösteriyor.” diyor.
Yeni iklimle gelen yeni aletler
Uthmeier’in ‘olumsuz doðal koþullar’ olarak bahsettiði þey aslýnda, 100.000 yýldan daha uzun bir süre önce son buz çaðlarý arasý dönemin sona ermesinden sonra yaþanan iklim deðiþiklikleri. Weichsel (Würm) buzul çaðýnýn akabinde, özellikle þiddetli soðuklar, 60.000 yýldan daha uzun bir süre önce baþladý ve doðal kaynaklarýn kýtlýðýna yol açtý. Neandertallerin hayatta kalabilmesi için eskisinden daha hareketli hale gelmeleri ve aletlerini buna göre ayarlamalarý gerekiyordu.
Neandertaller muhtemelen, tek bir tarafýna þekil verilmiþ, tek yüzeyli sýrtlý býçaklarýn iþlevselliðini taklit etti ve bunlarý, her iki tarafýna þekil verilmiþ, iki yüzeyli Keilmesser’i geliþtirirken baz olarak aldý. UNIFE’den Davide Delpiano, “Bu, özellikle uzunlamasýna kesim için uygun olan; düz bir taban ve dýþbükey bir üst kýsýmdan oluþan keskin kenarýndaki benzerliklerle açýkça gösteriliyor, yani bu da alete býçak denilmesinin oldukça doðru olduðu anlamýna gelir.” diyor.
Býçaklarýn daha basit ve eski versiyonu da daha yeni ve daha karmaþýk versiyonu da açýkçasý ayný iþleve sahip. Araþtýrýlan bu örnekteki iki alet arasýndaki en önemli fark, iki yüzeyli aletlerin daha uzun ömürlü olmasý. Bu nedenle Keilmesser, ahþap sap gibi herhangi bir ek parça olmadan da kullanýlabilen çok iþlevli ve uzun ömürlü bir ileri teknoloji konseptini temsil ediyor.
Uthmeier, “Diðer araþtýrma ekiplerinden gelen çalýþmalar, açýklamamýzý destekliyor gibi görünüyor.” diyor. “Bazý insanlarýn öne sürdüðünün aksine, Neandertallerin ortadan kaybolmasý yenilik ya da sistemik düþünme eksikliðinden kaynaklanmýþ olamaz.”
University of Erlangen-Nuremberg. 28 Aðustos 2020.
Makale: Delpiano, D., & Uthmeier, T. (2020). Techno-functional and 3D shape analysis applied for investigating the variability of backed tools in the Late Middle Paleolithic of Central Europe. PloS one, 15(8), e0236548.
Yazar: Elifnur Bingöl
www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >