Blog
Orta Avrupa’daki İlk Çiftçiler Tahılları Çeşitlendiriyordu
Bir çeşitlilik analizi de tahıl çeşitliliğinde istikrarlı bir artış olduğunu gösterdi. Bu analiz, Neolitik çiftçilerin ekim yelpazesindeki en yüksek çeşitliliğe yaklaşık MÖ 4.350 civarında ulaştığını ortaya koyuyor.
Zeynep Şoray - www.arkeofili.com
Orta Avrupa’daki en erken tarım toplulukları, yaklaşık 7.000 yıl önce ürün yelpazelerine yeni tahıl çeşitlerini entegre etmeye başlamıştı.
Kuzey Rhine-Westphalia’daki Werl yakınlarında, Linearband Keramik yerleşiminde bulunan bir tahıl deposundan kömürleşmiş emmer buğdayı taneleri. C: Tanja Zerl, Köln Üniversitesi
Prof. Dr. Silviane Scharl, Dr. Astrid Röpke ile Prof. Dr. Astrid Stobbe’nin liderlik ettiği araştırma ekibi, bu yeniliklerin altında yatan süreçlere dair daha derin içgörüler elde etti ve tarımdaki bu yenilikler için daha kesin bir zaman aralığı tanımladı.
Çalışma, “Çeşitlenme ve Değişim—MÖ 5. binyılda Orta Avrupa’da yerleşim örüntüleri ve tarım uygulamalarının analizi” adlı disiplinlerarası araştırma projesinin bir ürünü. Projede Köln ve Frankfurt üniversitelerinden tarihöncesi arkeoloji, arkeobotanik, bitki örtüsü tarihi, arkeozooloji ve dendroarkeoloji alanlarında çalışan bilim insanları yer alıyor.
Orta Avrupa’daki ilk çiftçiler, Linearband Keramik kültürüne mensuptu ve kıtaya yaklaşık MÖ 5.400 ila 5.000/4.900 yılları arasında yayıldılar. Neredeyse yalnızca eski buğday türleri olan emmer ve einkorn (ikisi de kavuzlu buğday) yetiştiriyorlardı. İşleme öncesinde, bu tahıllarda dış kabuğun (kavuzun) tanelerden ayrılması gerekir. Kavuzsuz buğday ve arpa gibi yeni tahılların Neolitik dönemde, daha doğrusu Orta Neolitik’te (yaklaşık MÖ 4.900 ila 4.500) tanıtıldığı biliniyordu; ancak zaman aralığı ve bu geçişin tam süreçleri daha önce net değildi.
Bu süreçleri bölgesel ölçekte daha iyi anlayabilmek için araştırma ekibi, Almanya’nın Rheinland bölgesindeki 72 Neolitik siteden arkeobotanik makrokalıntı verilerini topladı ve analiz etti. Örnekler, kömürleşmiş tohum kalıntılarından oluşuyor ve MÖ 6. binyılın sonlarından MÖ 4. binyılın başlarına kadar tarihleniyor. Bu kalıntılar, Neolitik çiftçilerin yerleşim çukurlarından çıkarıldı.
Çok değişkenli istatistikler kullanılarak Neolitik evreler arasında anlamlı farklılıklar olduğu gösterildi. Şaşırtıcı biçimde çalışma, Orta Neolitik’e özgü tarımsal değişimlerin bu dönemin başında bile artık fark edilir olduğunu ortaya koydu.
Prof. Scharl, “Yeni tahıl türlerinin entegrasyonu tarımı daha dirençli ve esnek hâle getirdi. Bu, yalnızca kışlık değil, yazlık ekimi de mümkün kıldı; ayrıca daha geniş bir toprak çeşitliliğinin kullanılmasına ve muhtemel bir işgücü azalmasına imkân sağladı” diyor.
Bir çeşitlilik analizi de tahıl çeşitliliğinde istikrarlı bir artış olduğunu gösterdi. Bu analiz, Neolitik çiftçilerin ekim yelpazesindeki en yüksek çeşitliliğe yaklaşık MÖ 4.350 civarında ulaştığını ortaya koyuyor. Bunu izleyen belirgin bir düşüş ise tarım sisteminde yeni bir dönüşüme işaret ediyor; bu da halen süren araştırmaların konusu. İzler, takip eden dönemde hayvancılığın, özellikle de sığır yetiştiriciliğinin arttığına işaret ediyor.
Mevcut çalışma, Neolitik çiftçilerin zaman içinde, bölgesel ve değişen çevresel koşullara büyük esneklikle yanıt vermelerini sağlayan tarım teknik ve uygulamaları geliştirdiklerini gösteriyor. Daha zorlu çevresel koşullara sahip bölgelerde, bu koşullarda da ürün verebilen tahıllar ekildi. Bu durum, çiftçilerin çevreye dair derin bir bilgiye sahip olduğunu ve gıda üretim stratejilerini buna göre uyarladıklarını ortaya koyuyor.
“Erken tarımın dinamikleri—Rheinland (Almanya) MÖ 6. binyıl ile erken 4. binyıl arasında ürün yetiştirme ve tarım uygulamalarındaki değişimlerin çok değişkenli analizi” başlıklı çalışmanın sonuçları Journal of Archaeological Science’da yayımlandı.
University of Cologne. 1 Ekim 2025.
Makale: Zerl, T., Suhrbier, S., Scharl, S., Broich, M., Lindemann, H., Nolde, N., … & Röpke, A. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >