Blog
Sibirya'da Bulunan Eşsiz Antik Seramikler, Daha Önce Bilinmeyen Bir Tunç Çağı Kültürüne Ait Olabilir
Buluntu, Batı Sibirya'nın en büyük tarih öncesi alanlarından biri olan Tartas-1 olarak bilinen geniş arkeolojik komplekste bulundu.
www.arkeonews.com
Batı Sibirya’daki arkeologlar, az bilinen Ust-Tartas kültürüne veya daha önce bilim tarafından bilinmeyen tamamen yeni bir arkeolojik kültüre ait olabilecek benzersiz Tunç Çağı seramikleri ortaya çıkardılar. Novosibirsk bölgesinin Vengerovo bölgesinde yapılan keşif, Kuzey Avrasya'daki antik kültürlerin önemli bir kavşağı olan Baraba orman-bozkırındaki erken dönem insan yerleşimleri hakkındaki anlayışımızı önemli ölçüde genişletebilir.
Rusya Bilimler Akademisi Sibirya Şubesi Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü'nden Akademisyen Vyacheslav Molodin liderliğindeki araştırma ekibi, seramikleri MÖ 4. binyılın sonları ile 3. binyılın başlarına, yani Erken Tunç Çağı'na tarihlenen büyük bir konutun kazıları sırasında keşfetti. Molodin'e göre, alan "bilinen hiçbir Sibirya seramik geleneğine benzemeyen, oldukça sıra dışı ve büyüleyici çanak çömlekler" ortaya çıkardı.
Kaplar düz tabanlı ve dokuma kumaş dokusunu taklit eden desenlerle süslenmiş. Arkeologlar, bu süslemelerin, pişirmeden önce ıslak kile kumaş bastırılarak yapıldığına inanıyor. Molodin, TASS haber ajansına verdiği demeçte, "Kaplardan birinde dama tahtası deseni bile var," dedi. "Daha önce hiç böyle seramikler görmemiştim. Alanın kronolojik yaşını bilmeme rağmen, kültürel olarak hala bir gizem."
Baraba Bozkırında Gizemli Bir Keşif
Buluntu, Batı Sibirya'nın en büyük tarih öncesi alanlarından biri olan Tartas-1 olarak bilinen geniş arkeolojik komplekste bulundu. Tartas-1 kompleksi, hem antik yerleşimleri hem de 800'den fazla mezarın bulunduğu devasa bir nekropolü içeriyor. İlk olarak 2003 yılında, bir fiber optik kablo projesi için yapılan bir araştırma sırasında, jeofizik verilerinin düz bozkır arazisinin altında gizli devasa bir mezarlık alanını ortaya çıkarmasıyla keşfedildi. O zamandan beri, yirmi yılı aşkın süredir devam eden sistematik kazılar, Neolitik Çağ'dan Demir Çağı'na kadar uzanan insan faaliyet katmanlarını kademeli olarak ortaya çıkardı.
Yeni kazılan konut, büyük ve özenle inşa edilmiş olmasıyla geçici bir mevsimlik kamptan ziyade yerleşik bir yaşam tarzını yansıtıyor. Keşif, Ural Dağları, Altay bölgesi ve Orta Asya'nın kadim halkları arasında kültürel bir köprü görevi gören Baraba bozkırının uzun süreli yerleşimine yeni bir boyut kazandırıyor.
Tartas-1 arkeolojik alanındaki 2. yapı tamamen kazıldı. Alanda, az bilinen Ust-Tartas kültürüne ait olabilecek benzersiz Tunç Çağı seramikleri bulundu. Kaynak: Vyacheslav Molodin
Gizemli Ust-Tartas Kültürü
Arkeologlar, yeni bulunan çanak çömleklerin, Batı Sibirya'da yaklaşık MÖ 5. binyılın sonları ile 3. binyılın başları arasında yaşamış, yeterince araştırılmamış bir arkeolojik kültür olan Ust-Tartas kültürüyle bağlantılı olabileceğinden şüpheleniyor. Bu kültür, adını karakteristik yerleşimlerinin ve mezarlarının ilk keşfedildiği Ust-Tartas Nehri bölgesinden alıyor.
Tipik Ust-Tartas eserleri arasında, tarak damgalı veya ip baskılı desenlerle süslenmiş, düz tabanlı, basit seramik kaplar ile taş ve kemik aletler bulunur. Bu kültürün insanları, küçük, yarı yerleşik topluluklar halinde yaşamış, avcılık, balıkçılık ve muhtemelen erken dönem hayvancılıkla uğraşmış gibi görünmektedir. Bu kültürle ilişkili mezarlar genellikle tek bir mezarda, sıralar halinde düzenlenmiş ve kuzey-güney ekseninde konumlandırılmış birden fazla birey içerir; bu, onları komşu gruplardan ayıran alışılmadık bir düzendir.
Ancak yeni keşfedilen seramikler, alışılmış Ust-Tartas seramiklerinden belirgin şekilde farklıdır. Tekstil baskı tekniği ve geometrik dama tahtası motiflerinin bilinen Sibirya koleksiyonlarında doğrudan bir benzeri yoktur. Bu durum, seramiklerin Ust-Tartas geleneğiyle birlikte yaşamış veya bu gelenekten evrilmiş, henüz tanımlanmamış ayrı bir kültüre ait olma olasılığını gündeme getirmektedir.
Sibirya Tarih Öncesi Dönemi İçin Sonuçlar
Seramikler gerçekten de yeni bir arkeolojik kültürü temsil ediyorsa, bunun etkileri derin olabilir. Sibirya'daki Erken Tunç Çağı, Avrasya tarih öncesi tarihinin en az anlaşılan dönemlerinden biri olmaya devam ediyor. Afanasievo ve Okunevo gibi bozkır kültürleri daha güneyde iyi belgelenmiş olsa da, Baraba bölgesinin orman-bozkır bölgesi, kültürel gelişim ve etkileşim hakkında hâlâ birçok cevapsız soruyu barındırıyor.
Dokuma desenli kaplar, sosyal kimlik, teknolojik yenilik ve ticaret hakkında ipuçları sağlayabilir. Çanak çömlek süslemelerinde kumaş kullanımı, bölgede dokuma ve tekstil üretiminin daha önce düşünülenden daha gelişmiş olduğunu bile gösterebilir. Büyük ve sağlam bir konutun kanıtlarıyla bir araya gelen buluntular, istikrarlı bir yerleşime, zanaat uzmanlığına ve belki de karmaşık ritüel uygulamalarına sahip bir topluluğa işaret ediyor.
Daha önce alanda keşfedilen çanak çömlek örnekleri: 1–5) Pakhomovo Kültürü'nün doğu varyantına ait kaplar (DV Selin'in çizimi); 6) Çömlekçi çarkında yapılmış çanak çömlek parçası (DV Selin'in çizimi); 7) Geç İrmen Kültürü'ne ait çanak çömlek parçası (LN Mylnikova'nın çizimi).
Devam Eden Kazılar ve Gelecekteki Araştırmalar
Tartas-1'deki kazılar, radyokarbon tarihleme, kalıntı çalışmaları ve antik DNA testleri gibi disiplinlerarası analizlerle desteklenerek önümüzdeki saha sezonlarında da devam edecek. Bu yöntemler, yeni ortaya çıkarılan kültürün komşu Tunç Çağı topluluklarıyla genetik veya kültürel bağları olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir.
Molodin, "Baraba bozkırı hâlâ birçok sır barındırıyor," dedi. "Her yıl, Sibirya'daki ilk toplumların nasıl geliştiğine dair anlayışımızı zorlayan bir şey keşfediyoruz. Bu yeni seramikler, iyi incelenmiş bölgelerde bile geçmişin bizi hâlâ şaşırtabileceğini hatırlatıyor."
Araştırmacılar toprak ve zaman katmanlarını incelemeye devam ettikçe, Baraba bozkırının ve bir zamanlar kili dokunmuş kumaş izleriyle şekillendiren gizemli insanların hikayesi daha yeni ortaya çıkmaya başlıyor.
Temsili görsel: Novosibirsk bölgesindeki arkeologların tanımladığı çanak çömlek türünü göstermek için yapay zeka kullanılarak oluşturulmuş, tekstil baskılı dama tahtası desenli bir kil kap.
Molodin, VI, Selin, DV, Mylnikova, LN, Durakov, IA ve Efremova, NS (2021). Batı Sibirya'da Tunç Çağı'ndan Erken Demir Çağı'na geçiş dönemine ait eşsiz bir kült kompleksi. Antiquity
Leman Altuntaş tarafından22 Ekim 2025
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >