Blog
Suudi Arabistan’daki Gizemli Uygarlýðýn Sýrlarý Çözülüyor
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumSuudi Arabistan’daki Gizemli Uygarlýðýn Sýrlarý Çözülüyor
Suudi Arabistan’da ilk kapsamlý yüzey araþtýrmasýný yürüten ekip, bir zamanlar burada yaþamýþ gizemli uygarlýðý keþfetmeyi hedefliyor. Nebatiler geride geliþmiþ taþ mimari örnekleri býraktýlarsa da kültüre ait birçok kent henüz keþfedilmedi.
Suudi Arabistan’daki kayalýk Al Ula çölleri kapkara geceleri ile tanýnýr. Bu da yýldýz gözlemcilerine gökcisimlerini ýþýk kirliliði olmadan inceleme imkaný tanýr.
Ancak bölge, arkeologlar için gitgide daha ilgi çekici hale geliyor.
Nebati uygarlýðý olarak bilinen kayýp kültürün bu bölgede MÖ 100 civarýnda yerleþtiði ve yaklaþýk 200 yýl burada kaldýðý biliniyor.
Nebatiler, imparatorluklarýný Ürdün’deki etkileyici Petra þehrinden yönetirken Al Ula’daki Hegra’yý (modern Mada’in Saleh) ikinci baþkentleri yaptýlar.
(Petra: Kayaya Kurulmuþ Bir Antik Kent)
Bugün arkeologlar bu bölgede Belçika’nýn yüz ölçümüne yakýn büyüklükte bir alanda yoðun bir yüzey araþtýrmasý yapmayý planlýyorlar.
60’tan fazla uzmanýn yer aldýðý uluslararasý ekip, Suudi Arabistan’ýn kuzeybatýsýnda yer alan 3.300 kilometrekarelik çekirdek alanda gerçekleþecek iki yýllýk ilk yüzey araþtýrmasý projesi üzerinde çalýþmaya baþladý.
Proje bilimsel olarak araþtýrýlmamýþ bu büyüklükte bir alanda gerçekleþen ilk sistematik çalýþma özelliðini taþýyor.
Nebatiler
- MÖ dördüncü yüzyýldan MS 106’ya kadar olan dönemde kuzey Arabistan ve güney Levant bölgelerinde yaþadýlar.
- Baþkentleri bugünkü Ürdün’de yer alan Petra þehriydi. Ancak Suudi Arabistan’da bulunan Mada’in Saleh de önemli bir merkezdi.
- Geliþmiþ mimari gelenekleri Mezopotamya ve Yunan kültürlerinden etkilenmiþti. Tapýnak ve mezar cephelerini kayalara oymuþlardý.
- Çok sayýda Nebati grafiti ve yazýt örneði varsa da ciddi anlamda metin ya da edebi eser bulunmadý.
- Baðýmsýz bir uygarlýk olarak varlýklarý Nebati topraklarýnýn Roma Ýmparatoru Traianus tarafýndan iþgaliyle son buldu.
Nebatiler Ürdün’de Petra þehrini baþkentleri yaptýlar. C: EPA Mada’in Saleh ve bilinen diðer Nebati kentlerinde Riyad’da King Saud Üniversitesi’nden Abdulrahman Alsuhaibani’nin de aralarýnda yer aldýðý Suudi arkeologlar tarafýndan kazýlar yürütülmeye devam ediyor.
“Erken Dedan ve Lihyan uygarlýklarýyla ilgileniyorum,” þeklinde açýklýyor Alsuhaibani. “Al Ula için Kraliyet Komisyonu’nun dahil olmasýyla erken toplumlarýn geliþimini anlamak için olanaklarýmýz artacak.”
Kraliyet Komisyonu’nun katýlýmý arkeologlarýn arazide yüksek teknolojiyle çalýþmalarý olanaðýný garantiliyor.
(Arabistan Çölünde 2.000 Yýllýk Deve Kabartmalarý Bulundu)
Google Earth ve eðitimli bir göz doðal ve insan yapýmý olgularý ayýrt edebiliyor. Özel kameralarla donatýlmýþ hafif bir hava aracý ise bölgenin fazlasýyla detaylý görüntüsünü sunuyor. Bu görüntü Al Ula ve çevresindeki vadileri de içeriyor. Bu þimdiye kadar bilinmeyen arkeolojik yapýlarý da görüntüleyebilir.
Al Ula için Kraliyet Komisyonu’nun yüzey araþtýrmasýndan sorumlu Amerikalý arkeolog Rebecca Foote’ye göre daha önceki çalýþmalar kazýya odaklanmýþtý. Bunun nedeni bu boyutta sistematik bir yüzey araþtýrmasý için gerekli zaman ve kaynaðýn ancak þimdi mümkün olmasý.
Arkeologlar, keþfedilmemiþ arkeolojik varlýklarýn tespiti için Al Ula Vadisi’ni araþtýrýyorlar. C: Richard Duebel Foote araþtýrmanýn boyutunun Suudi Arabistan’ý eski çað tarihi haritasýna yerleþtireceðine inanýyor.
“MÖ birinci binden üçüncü bine kadar olan döneme dair önemli oranda bilgi mevcut. Ayrýca eski Mýsýr ve Mezopotamya’yý da iyi biliyoruz.” diyor.
“Yine de Arap yarýmadasýnýn eski çaðlarýna dair çok az veri açýða çýkarýldý. Bulgularýmýzýn eski çaðý anlamaya ne derecede katkýsý olacaðýný henüz bilmiyoruz. Ancak erken dönemlerin dünya algýsýný yeniden þekillendirmek mümkün olabilir.”
Foote uzun zamandýr Petra’da çalýþýyor. Ürdün’deki bu antik kent Nebati uygarlýðýndan kalan en iyi bilinen anýtlarý barýndýrýyor. Foote havadan arkeolojinin kültürlerin mezar mimarisi, dikilitaþlar ve baþka koþullarda keþfetmenin yýllar alacaðý alýþýlmadýk yerleþimlerin tespitinde kilit rol oynayacaðýný belirtiyor.
“Teknoloji güvenilir ve karþýlaþtýrýlabilir bir bakýþ sunuyor,” þeklinde açýklýyor. “Bu boyutta benzer bir çalýþma daha önce yapýlmadý.”
Fransýzlar tarafýndan yürütülen daha önceki kazýlar Arabistan’ýn batýsýnda devam eden ve Al Ula’dan geçen sýký kontrol edilmeyen bir tütsü ticaret aðýnýn varlýðýný ortaya çýkarmýþtý. Rebecca Foote bu bilgiyi temel alarak suyun bölgenin geliþimindeki rolünü ortaya çýkarmayý hedefliyor.
Birçok uygarlýk bu bölgede yaþadý ve arkada izlerini býraktýlar. C: Richard Duebel Foote, “Baþarýlý bir tarýmsal ekonomiye sahip olduklarýný tahmin edebiliriz. Ancak tütsüde vergi uygulamasý var mýydý? Su kullanýmýný nasýl yönettiler?” yorumunu yapýyor.
Baþlamak üzere olan hidroloji çalýþmasýyla cevaplar gelmeye baþlayabilir. Tabii ki belirli noktalarý belirlemede yardýmcý olan havadan arkeoloji ekibinin çalýþmalarýnýn katkýsý önemli.
Oxford Arkeoloji’den Jamie Quartermaine’in baþkanlýðýndaki araþtýrma grubu yaklaþýk 600 ile 900 metre arasýnda gerçekleþtirdiði uçuþlarla öngörülen 11.500 yerleþimin yarýsýný tamamlamýþ durumda. Çoðu zaman önleyici araþtýrma olarak bilinen bu çalýþma, genellikle arkeolojik alanlarýn yakýnýnda yeni inþa çalýþmalarýnýn olmamasýný garantileme amaçlý yapýlýyor.
Quartermaine, “Diðer ülkelerin hatalarýndan öðrendik ve burada gerçekleþebilecek hasarlarý önlemeye çalýþýyoruz,” diyor. “Gelecekte planlandýðý gibi halka açýk olmak, herkesin müdahil olacaðý anlamýna gelmiyor.”
Yüzey araþtýrmasý ayrýca kaya resimleri gibi farklý alanlardaki uzmanlar için de cevaplar sunuyor. Jamie Quartermaine, “Sadece beþ yýl önce bile GPS yeterince doðru bilgi vermiyordu,” açýklamasýný yapýyor. “Bugün dronelar, hafif hava araçlarýnýn gövdesine yerleþtirilmiþ kameralar ve ileri hava ortofotoðraflamasý gibi çeþitli fotoðraflama yöntemleri kullanýyoruz.”
Her iki-üç saniyede bir alýnan görüntülerden oluþan binlerce fotoðraf mesafelerin doðru ölçülerini veriyor. Çekimler topografik verilere uygun ayarlanýyor. Özel bir yazýlým bu fotoðraflarý yüksek çözünürlükte bir araya getirerek coðrafi alanýn detaylý modelini oluþturuyor.
45 derecelik açýyla konumlandýrýlan kameralar þu ana kadar gömü alanlarý, Bronz Çað mezarlýk alanlarý ve mezar yapýlarý tespit etti. Ek olarak, ayný açýyla yerleþtirilmiþ kameralara sahip dronelar da kullanýlýyor. “Bu sadece yatay düzlemde deðil, bir dereceye kadar dikey düzlemde de sonuç almamýzý saðlýyor,” þeklinde devam ediyor. “Bazý noktalarda kayalara oyulmuþ yapýlar bulunmasý olasýlýðý konusunda önceden bilgilendirildik.”
Yüzey araþtýrmasýnýn son aþamasýnda kaya resmi uzmaný Maria Guagnin gibi ekip üyeleri yaya olarak araziye çýkýyorlar. Kuzey Arabistan’da beþ yýl geçiren Maria, tüm dönemleri kapsayan devasa veri tabanýnýn oluþturulmasýndan çok etkilendi.
Amr Almadani alanýn sistematik yüzey araþtýrmasýný destekleyen Al Ula için Kraliyet Komisyou’nda çalýþýyor. C: Richard Duebel “Bir arkeolojik alanýn her yönüne ilk defa bakýyoruz,” diyor Guagnin. “Hayvan türlerinin tarih öncesi daðýlýmýna dair bilgimiz þu ana kadar kazýlmýþ arkeolojik ve palaeontolojik alanlarýn konumuna baðlýydý.”
“Birçok türün Arap yarýmadasýnda bulunmadýðý düþünülüyordu. Ancak kayalara kazýnmýþ paneller böyle olmadýðýný gösteriyor.”
Al Ula’da daha önce belgelenmemiþ memelilerin varlýðý türlerin daðýlýmýna ve prehistorik çevredeki hayvan ve bitkilere dair yeni bilgiler saðlýyor.
Hayvan tasvirleri ayný zamanda tarihlemeye de yardýmcý oluyorlar. Örneðin, binicisiyle birlikte resmedilmiþ at ya da develerin MÖ 1200’den önce var olmadýðý düþünülüyor.
Arap yarýmadasýnda evcilleþtirilmiþ sýðýr, koyun ve keçilerin görülmesi MÖ 6800 ile 6200 yýllarý arasýnda gerçekleþti. Bunlar Levant bölgesinde evcilleþtirilerek Suudi Arabistan’a getirildiler. Bu tarihten önce bölgede evcilleþtirilmiþ hayvanlarýn olamayacaðý, kaya resimlerinin tarihlenmesine de yarýyor.
Al Ula uluslararasý ekibinin topladýðý büyük miktarda bilgi Petra gibi kentlerin ortaya çýkarýlmasý ve Petra ile Mada’in Saleh arasýndaki olasý rotalarýn belirlenmesinde iþe yarayacak.
Abdulrahman Alsuhaibani birkaç yýldýr Nebatiler’den önceye tarihlenen bir uygarlýðýn kanýtlarýnýn bulunduðu Dedan’da kazý yapýyor. Alsuhaibani, çalýþmanýn boyutlarýnýn, sonuçlara ulaþmanýn nesiller sürecek kadar büyük olduðunu belirtiyor: “Bu çalýþmanýn dünya çapýnda çok önemli olmasýnýn nedeni, çalýþmanýn sadece Mada’in Saleh ve Petra adýna deðil, tarafýmýzdan bilinmeyen erken uygarlýklara dair bilgi sunmasý.”
Abdulrahman’ýn görevlerinden biri Al Ula’da küçük bir merkezi bulunan Riyad’daki King Saud Üniversitesi’nden öðrencileri yetiþtirmek.
“Öðrenciler en geniþ kapsamlý yüzey araþtýrmalarýndan biri ve takip eden kazýlar baðlamýnda eðitim alýyorlar,” þeklinde konuþuyor. “Bugünün öðrencileri belki de bizlerin hayal bile edemediði keþiflerde bulunacaklar.”
-
Kaynak: Arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >