Blog
UNESCO Geçici listesine giren Karatepe'nin arkeolojik önemi nedir?
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumUNESCO Geçici listesine giren Karatepe'nin arkeolojik önemi nedir?
UNESCO Geçici Miras listesine alýnan ve listede kalýcý olmasý için gerekli çalýþmalara þimdiden baþlanan Karatepe-Aslantaþ arkeolojik alanýnýn önünde uzun ve zorlu bir süreç var. Arkeolojik alan uluslararasý koruma tarihinde özgün bir yere sahip.
Toros daðlarýndan Akdeniz’e akan Ceyhan nehrinin kýyýsýnda yer alan, günümüzde Osmaniye ili Kadirli ilçesine baðlý Karatepe-Aslantaþ arkeolojik alaný 14 Nisan’da UNESCO Dünya Kültür Mirasý Geçici Listesi’ne girdi.
Karatepe-Aslantaþ, bir yandan Geç Hitit dönemi çift dilli yazýtlarýyla Anadolu hiyeroglifinin çözülmesini saðlayarak bilim dünyasýnda ünlenmiþ, bir yandan da daha 1950’li yýllarda arkeolojik alan ile birlikte doðayý ve yerel insaný da odak noktasýna taþýyan hümanist koruma-restorasyon projeleriyle dünyada öncü bir uygulama olarak kabul edilmiþtir. Karatepe-Aslantaþ’ýn UNESCO Dünya Mirasý listesine girmesi için çalýþmalar 2018 yýlýnda baþlamýþ, Mimarlar Odasý Adana Þubesi, Kadirli Kültür ve Eðitim Vakfý (KA-VAK), Osmaniye Valiliði ve Kültür ve Turizm Bakanlýðý’nýn katký ve desteði ile ilk adým olan Geçici Listeye girmiþtir.
Arkeolojik alanda bulunan çift dilli metin Anadolu Hiyeroglif’lerinin çözülmesine katký saðladý
Çukurova’yý Ýç Anadolu’ya baðlayan ve yakýn zamana kadar Türkmen oymaklarýnýn da göç yolu olarak kullandýðý tarihi Akyol üzerinde yer alan Karatepe-Aslantaþ, Neolitik dönemden Roma dönemine kadar süreklilik gösteren bir yerleþim alanlarý topluluðudur. Ancak bu uzun soluklu ören yeri bilim dünyasýndaki büyük ününü, M.Ö. 8. yüzyýlda yerel bir yönetici olan Azatiwatas tarafýndan kurulan ve onun adýyla anýlan kale yerleþimine borçludur. Bu kale dýþ surlarý, iç surlarý ve iç kesimindeki yapýlarý ile kendi döneminde antik Adanava kent devletinin kuzey sýnýrýný kollayan stratejik bir noktada yer almaktaydý.
1947 yýlýnda Ýstanbul Üniversitesi Arkeoloji hocalarý Helmuth Th. Bossert, Bahadýr Alkým ve Halet Çambel’in baþlattýðý ilk kazýlarda iç surlarda yer alan iki görkemli kapý üzerinde çift dilli (Luvice ve Fenikece) yazýtlarýn bulunmasý, Luvice metni yazmak için kullanýlan Anadolu Hiyeroglif’lerinin de çözülmesine katký saðlamýþtýr. Dünyada geliþtirilen ilk alfabe ile yazýlmýþ olan Fenike dilindeki bu metin, ayný zamanda bu döneme ait bugüne kadar bulunmuþ en uzun yazýdýr.
Halet Çambel eserlerin yerinde kendi baðlamýnda korunmasý gerektiðini savundu
Yöneticinin bölgeyi ve kendi hükümdarlýðýný anlattýðý yazýtlar ile onlara eþlik eden ve tanrýlar dünyasýnýn, kahramanlarýn ve efsanelerin resim yoluyla anlatýldýðý taþ kabartma eserler, heykeller, 1950’li yýllarýn baþlarýnda uluslararasý bilim dünyasýnda bugün Göbeklitepe’nin oluþturduðuna yakýn çok büyük bir heyecan yaratmýþtýr. 1951’de kazýlar büyük ölçüde tamamlandýðýnda kazý ekibi alandan ayrýlýrken genç Halet Çambel, bu önemli ve görkemli arkeolojik alanda ilk koruma ve restorasyon çalýþmalarýný baþlatmýþtýr. O dönemde genel yaklaþým kazýlarda açýða çýkan taþ eserlerin yerlerinden sökülerek müzelere gönderilmesi ve
arkeolojik alanýn da kaderine ter edilmesiyken, Çambel bu yerleþimin ve eserlerin kendi yerinde kendi baðlamýnda onlarý çevreleyen doða ile birlikte bir bütün olarak korunmasý gerektiðini ýsrarla savunmuþtur. Uluslararasý iþbirliði ile dünyanýn önde gelen uzmanlarýndan da yararlanarak Türkiye’nin ilk yerinde taþ eser konservasyonunu ve dünyanýn ilk koruma çatýlarýndan birinin uygulamalarýný gerçekleþtirmiþtir. Yine 1958 yýlýnda Türkiye’nin ilk Milli Parký olan Karatepe-Aslantaþ böylece çok geniþ bir koruma kalkanýna kavuþmuþtur. Çambel gerçek korumanýn yerel toplumla birlikte saðlanacaðý öngörüsüyle büyük zorluklar içinde yaþayan bölge orman köylülerinin çaðdaþ yaþam koþullarýna kavuþmasý için okul, saðlýk ocaðý, PTT vb pek çok hizmetin verilmesine ön ayak olmuþ ve böylece yerel toplumun Karatepe-Aslantaþ ören yerini benimsemesini ve sahip çýkmasýný saðlamýþtýr. Çambel 2014 yýlýnda 98 yaþýnda vefatýna kadar Karatepe-Aslantaþ’ýn bir açýk hava müzesi olarak varlýðýný sürdürmesi için çabalamýþtýr.
Arkeolojik alan uluslararasý koruma tarihinde özgün bir yere sahip
Karatepe-Aslantaþ’ýn kültür tarihi içindeki “üstün evrensel deðer”ini çok sayýda saygýn bilimsel yayýn ortaya koyarken, burasý ayný zamanda arkeolojiyi, doðayý ve insaný birlikte harmanlayan çok yönlü, çok boyutlu koruma uygulamalarý ile de uluslararasý koruma tarihinde özgün bir yer edinmiþtir kendine.
www.arkeolojikhaber.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >