Blog
Neden Tüm Primatlar Ýnsanlara Evrilmedi?
Neden Tüm Primatlar Ýnsanlara Evrilmedi?
Biz dünyanýn dört bir yanýna göç ederken, tarýmý icat ederken ve Ay’ý ziyaret ederken, en yakýn yaþayan akrabalarýmýz olan þempanzeler, meyve yedikleri aðaçlarda kaldýlar.
Modern þempanzeler modern insanlardan daha uzun bir süredir var (en son tahminlere göre Homo sapiens için 300.000’e kýyasla 1 milyon yýldan az bir süredir varlar), ancak 6 milyon veya 7 milyon yýldýr ayrý evrim yollarýndayýz. Þempanzeleri kuzenlerimiz olarak düþünürsek, son ortak atamýz sadece iki yaþayan torunuyla büyük, büyük büyükanne gibidir.
Ama bu büyükannenin evrimsel yavrularýndan biri neden diðerinden daha fazlasýný baþarmaya devam etti?
Washington’daki Smithsonian Enstitüsü’nden paleoantropolog Briana Pobiner, “Diðer primatlarýn insanlara dönüþmemesinin nedeni, gayet iyi durumda olmalarý.” diyor.
Bugün Uganda’daki dað gorilleri, Amerika’daki uluyan maymunlar ve Madagaskar’daki lemurlar da dahil olmak üzere tüm primatlar, doðal yaþam alanlarýnda geliþebileceklerini kanýtladýlar.
California Üniversitesi’nde antropoloji profesörü olan Lynne Isbell, “Evrim bir ilerleme deðildir. Bu organizmalarýn mevcut ortamlarýna ne kadar iyi uyduklarýyla iliþkili.” diyor.
Evrimi inceleyen bilim insanlarýnýn gözünde, insanlar diðer primatlardan daha fazla “evrimleþmedi” ve biz kesinlikle evrim oyunu adý verilen þeyi kazanmadýk. Aþýrý adaptasyon, insanlarýn ihtiyaçlarýný karþýlamak için çok farklý ortamlarý manipüle etmesine izin verirken, bu yetenek insanlarý evrimsel merdivenin tepesine koymak için yeterli deðil.
Mesela karýncalarý ele alalým. Isbell, “Karýncalar bizden daha fazla baþarýlý. Dünyada insanlardan çok daha fazla karýnca var ve yaþadýklarý yerlere iyi adapte olmuþlar.” diyor.
Karýncalar yazýyý geliþtirmemiþ olsalar da (biz var olmadan çok önce tarýmý icat etmiþlerdi) çok baþarýlý böcekler. Sadece insanlarýn umursadýðý her þeyde açýkça mükemmel deðiller.
Pobiner, “En iyinin, en güçlü ya da en hýzlý olduðuna dair bir fikre sahibiz, ancak evrimsel oyunu kazanmak için tek yapmanýz gereken hayatta kalmak ve çoðalmak.” diyor.
Atalarýmýzýn ortak atadan ayrýlýþý buna iyi bir örnek. Ýnsanlar veya þempanzeler için tam bir fosil kaydýmýz olmasa da, bilim insanlarý, ileride insan ve þempanze soylarýna ayrýlacak olan nesli tükenmiþ türler hakkýnda bilgi edinmek için fosil kanýtlarýný canlý primatlardan toplanan genetik ve davranýþsal ipuçlarýyla birleþtirdiler.
Isbell, “Bunun kalýntýlarýna sahip deðiliz ve eðer bir gün bulursak onu insan soyuna kesin olarak yerleþtirip yerleþtiremeyeceðimizden emin deðilim.” diyor. Bilim insanlarý, bu yaratýðýn bir insandan daha çok bir þempanze gibi göründüðünü düþünüyor ve muhtemelen zamanýnýn çoðunu, zemine dokunmadan aðaçtan aðaca atlayacak kadar yoðun ormanlarýn gölgesinde geçiriyordu.
Araþtýrmacýlar, insan atalarýnýn yerde daha fazla zaman geçirmeye baþladýðýnda, kendilerini ortak atadan ayýrmaya baþladýðýný düþünüyorlar. Belki de atalarýmýz yeni yaþam alanlarýný araþtýrýrken yiyecek arýyordu.
Isbell, “Þempanzelerle ortak atalarýmýzdan sapan en eski atalarýmýz, hem aðaçlara týrmanmak hem de yerde yürümek konusunda usta olmalýydý.” diyor.
Daha yakýn zamanda – belki 3 milyon yýl önce – bu atalarýn bacaklarý daha uzunlamasýna büyümeye baþladý ve ayak baþ parmaklarý öne doðru döndü ve çoðunlukla tam zamanlý yürüyen canlýlar olmalarýna izin verdi.
“Habitat seçimindeki bazý farklar muhtemelen ilk dikkate deðer davranýþ deðiþikliði olmalýydý. Ýki ayak üzerinde yürümeyi devam ettirebilmek için, atalarýmýz gölge olmayan habitatlara gireceklerdi. Aðaçlarýn daha geniþ alanlara yayýldýðý yerlerde daha çok yerde zaman geçirmek zorunda kalacaklardý.”
Bundan sonrasý zaten insanýn evrimsel tarihi. Þempanzelere gelince, sadece aðaçlarda kalmalarý, evrimleþmeyi býraktýklarý anlamýna gelmiyor.
2010 yýlýnda yayýnlanan genetik bir analiz, þempanze atalarýnýn 930.000 yýl önce bonobolardan ayrýldýðýný ve üç canlý alt türün atalarýnýn 460.000 yýl önce ayrýldýðýný gösteriyor.
Pobiner, “Þempanze olmakta iyi bir iþ çýkarýyorlar. Hala ortalýktalar ve yaþam alanlarýný yok etmediðimiz sürece, muhtemelen uzun yýllar daha yaþayacaklar.” diyor.
Live Science. 14 Temmuz 2019. Grant Currin.
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >