Blog
Antik DNA, Karayipler’deki İlk İnsanların Hikayesini Anlatıyor
Antik DNA, Karayipler’deki İlk İnsanların Hikayesini Anlatıyor
Karayip yerlilerinin tarihi, onlarca yıllık arkeolojik çalışmayı genetik bilimindeki ilerlemelerle birleştiren yeni çalışmada aydınlatılıyor.
Harvard Tıp Fakültesi’nden David Reich liderliğindeki uluslararası bir ekip, bugüne kadar Amerika’daki en büyük antik insan DNA’sı çalışmasında 263 bireyin genomlarını analiz etti. Genetik, Karayipler’de binlerce yıl arayla iki ayrı grup tarafından iki büyük göç dalgasını ve genellikle farklı adalarda yaşayan uzak akrabaları olan son derece hareketli insanların yerleştiği takımadaları ortaya çıkarıyor.
Ayrıca Reich’in laboratuvarı, geçmişteki nüfus büyüklüğünü tahmin etmek için yeni bir genetik teknik geliştirdi ve Avrupalılar geldiğinde Karayipler’de yaşayan insan sayısının daha önce düşünülenden çok daha az olduğunu gösterdi. Columbus tarafından söylenen milyonlar veya daha da fazlasının aksine, bölgede muhtemelen on binlerce kişi yaşıyordu.
Karayipler’deki çalışmaları 40 yılı aşkın süredir devam eden arkeolog William Keegan için antik DNA, uzun süredir devam eden tartışmaları çözmeye, hipotezleri doğrulamaya ve kalan gizemleri aydınlatmaya yardımcı olacak güçlü ve yeni bir araç sunuyor.
Florida Doğa Tarihi Müzesi küratörü ve çalışmanın yazarı Keegan, “Bu durum, Karayipler hakkındaki anlayışımızı tek seferde çarpıcı bir şekilde ileriye taşıyor.” diyor. “David’in ekibinin geliştirdiği yöntemler, ele alabileceğimizi bile bilmediğim soruları ele almamıza yardım etti.”
Arkeologlar geçmişi bir araya getirmek için genellikle ev yaşamının kalıntılarına (çömlekçilik, aletler, kemik ve kabuk atıkları) güvenirler. Günümüzde, antik DNA araştırmalarındaki teknolojik gelişmeler, özellikle de her adanın benzersiz bir yaşam mikrokozmosu olabileceği Karayipler’de hayvanların ve insanların hareketlerine yeni bir ışık tutuyor.
Tropiklerin ısısı ve nemi organik maddeyi hızla parçalayabilirken, insan vücudu iç kulağı koruyan küçük, alışılmadık derecede yoğun kemiğin bir kısmı olan genetik materyalden oluşan bir kilitli kutu içerir. Araştırmacılar öncelikle bu yapıyı kullanarak, 400 ile 3100 yıl önce Karayipler ve Venezuela’da yaşayan 174 kişiden DNA’yı ayırarak analiz etti ve verileri, önceden sıralanmış 89 kişiyle birleştirdiler.
Karayipli akademisyenlerin de yer aldığı ekip, genetik analizi yapmak için yerel yönetimlerden ve insan kalıntılarının koruyucusu olan kültür kurumlarından izin aldı. Ayrıca yazarlar, Karayip yerli topluluklarının temsilcileriyle bulguları tartıştılar.
Genetik kanıt, Karayip halkına yeni bakış açıları sunuyor. Bir grup taş alet kullanıcısı olan adaların ilk sakinleri, yaklaşık 6.000 yıl önce Küba’ya gitti ve bölgenin Arkaik Çağında yavaş yavaş doğuya doğru diğer adalara genişledi. Nereden geldikleri belirsizliğini koruyor. Orta ve Güney Amerikalılar ile Kuzey Amerikalılardan daha yakından ilişkili olsalar da, genetikleri belirli bir yerli grupla eşleşmiyor. Ancak Keegan, Belize ve Küba’da bulunan benzer eserlerin Orta Amerika kökenli olduğunun öne sürülebileceğini söylüyor.
Yaklaşık 2.500 ila 3.000 yıl önce, kuzeydoğu Güney Amerika’daki Arawak dilini konuşan çiftçiler ve çömlekçiler Karayipler’e ikinci bir göç başlattılar. Güney Amerika’nın Orinoco Nehir Havzası’nı otoyollar gibi kullanarak, iç kısımlardan Venezuela kıyılarına seyahat ettiler ve kuzeyi Karayip Denizi’ne doğru ilerlediler, Porto Riko’ya yerleştiler ve sonunda batıya doğru hareket ettiler. Onların gelişi, tarımın ve yaygın çömlek üretiminin ve kullanımıyla işaretlenmiş bölgenin seramik çağını başlattı.
Zamanla, Batı Küba’da Avrupa’nın gelişine kadar devam eden bir topluluk hariç Arkaik Çağ insanlarının neredeyse tüm genetik izleri kayboldu. İki grup arasındaki evlilikler nadirdi ve çalışmada incelenen sadece üç kişi karışık bir kökene sahipti.
Günümüz Kübalıları, Dominikliler ve Porto Rikolular, seramik çağı insanlarının yanı sıra Avrupalı göçmenler ve köleleştirilmiş Afrikalıların torunlarıdır. Ancak araştırmacılar, modern bireylerde Arkaik Çağ soyunun yalnızca marjinal kanıtlarına dikkat çekiyor.
Keegan, “Bu büyük bir gizem. Küba için, daha fazla Arkaik soy görmememiz özellikle ilginç bir durum.” diyor.
Seramik Çağı boyunca, Karayip çanak çömlekleri 2.000 yıl boyunca en az beş belirgin değişim geçirdi. Beyaz boyalı desenlerle süslenmiş süslü kırmızı çanak çömlekler, yerini basit, devetüyü renkli kaplara bırakırken, diğer kaplar küçük noktalar ve kesikler ile işaretlenirken veya muhtemelen kulplar olarak ikiye katlanan heykel hayvan yüzleri taşıyordu. Bazı arkeologlar bu geçişleri, adalara yeni göçlerin kanıtı olarak gösterdi. Ancak DNA farklı bir hikaye anlatıyor, tüm bu tarzların 2.500 ila 3.000 yıl önce Karayipler’e gelen insanların torunları tarafından geliştirildiğini öne sürüyor, ancak yabancılarla etkileşime girip onlardan ilham almış da olabilirler.
Reich Lab’da doktora sonrası araştırmacı olan yazar Kendra Sirak, “Bu soru, ekibimizde bir arkeoloji uzmanı olmasaydı, sormayı bilemeyeceğimiz bir soru olurdu” diyor. “Seramik tarzdaki değişimlerdeki bu olağanüstü genetik sürekliliği belgeliyoruz.”
Bölgenin birbirine bağlılığını vurgulaması üzerine yapılan bir çalışmada, biyolojik kuzenlerle aynı miktarda DNA’yı paylaşan ancak nesillerce ayrılabilen insanların erkek X kromozomları farklı adalarda yaşayan 19 çift “genetik kuzeni” ortaya çıkardı. En çarpıcı örnekte, bir adam Bahamalar’da gömüldü ve akrabası yaklaşık 600 mil uzaktaki Dominik Cumhuriyeti’ne gömülüydü.
Keegan, “Farklı adalar arasındaki ilişkileri göstermek gerçekten ileriye doğru atılan inanılmaz bir adım. Rüzgarların ve akıntıların değişmesi adalar arasında geçişi zorlaştırabilir. Adalar arasındaki bu kuzen çiftlerini görünce gerçekten şaşırdım.” diyor.
HMS’deki Blavatnik Enstitüsü’nde genetik profesörü ve Harvard’da insan evrimsel biyolojisi profesörü olan Reich, 100’den az erkekten oluşan bir örnekte bu kadar yüksek bir genetik kuzen oranının ortaya çıkmasının, bölgenin toplam nüfus büyüklüğünün küçük olduğunun bir başka göstergesi olduğunu söylüyor.
“İki modern kişiyi örneklendirdiğinizde, onların yakın akraba olduklarını çoğu zaman bulamazsınız. Burada, her yerde akraba buluyoruz.” diyor.
Reich Lab’da doktora sonrası araştırmacı olan çalışmanın yazarı Harald Ringbauer tarafından geliştirilen bir teknik, eski insanların gelecekteki çalışmalarına da uygulanabilecek bir yöntemin geçmiş popülasyon boyutunu tahmin etmek için paylaşılan DNA segmentlerini kullandı. Ringbauer’in tekniği, Avrupalıların gelmesinden kısa bir süre önce Karayipler’in en büyük iki adası olan Hispaniola ve Porto Riko’da yaklaşık 10.000 ila 50.000 kişinin yaşadığını gösterdi. Keegan, bu durumun Columbus’ın patronlarına muhtemelen onları etkilemek için anlattığı milyonlarca kişiden çok daha az olduğunu söylüyor.
Daha sonra, 16. yüzyıl tarihçisi Bartolomé de las Casas, bölgenin Avrupalılar tarafından köleleştirmesi ve hastalık tarafından yok edilmesinden önce 3 milyon kişiye ev sahipliği yaptığını iddia etti. Reich, bu durumun abartı olsa da, kolonizasyon sonucu ölenlerin sayısının bir vahşet olduğunu açıkladı.
“Bu, sistematik bir kültür silme programıydı. Sayının bir milyon veya milyonlarca değil de on binlerce kişi olması, bu silme işlemini daha az önemli kılmıyor.” diyor.
Keegan’a göre, genetikçilerle işbirliği yapmak, ona yıllardır tartıştığı bazı hipotezleri kanıtlama şansı verirken, diğer hipotezlerini alt üst etti.
“Bu noktada haklı olup olmadığım umurumda değil. Karayipler’de geçmişe nasıl baktığımızı yeniden değerlendirmek için daha sağlam bir temele sahip olmak heyecan verici. Bu çalışmanın en önemli sonuçlarından biri, kültürün insan toplumlarını anlamada ne kadar önemli olduğunu göstermesidir. Genler ayrık, ölçülebilir olabilir ama insan genomu kültürel olarak yaratılmıştır.”
www.arkeofili.com
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >