Blog
Antik Genomlar Ýskitlerin Kökenini ve Çöküþünü Anlatýyor
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumAntik Genomlar Ýskitlerin Kökenini ve Çöküþünü Anlatýyor
Genellikle sert atlý savaþçýlar olarak düþünülen Ýskitler, Avrasya tarihinde önemli bir rol oynayan, Avrasya bozkýrlarýný yöneten kalabalýk Demir Çaðý kültürleriydi.
Science Advances’da yayýnlanan yeni bir çalýþma, MÖ ilk bin yýllardan itibaren Orta Asya Bozkýrlarýný kapsayan 111 antik bireye ait genom verilerini analiz etti. Sonuçlar, bozkýrlarýn efsanevi Ýskitlerinin kökenleri, geliþimi ve düþüþüyle ilgili genetik olaylara yeni bakýþ açýlarý ortaya koyuyor.
Ýskitler, Avrasya’nýn baþlýca çaðdaþ uygarlýklarýyla olan etkileþimleri ve çatýþmalarý nedeniyle, tarih yazýmý ve popüler kültürde efsanevi bir konuma sahip. Ýskitler, güçlü komþularýnýn kültürleri üzerinde büyük etkilere sahipti, eyer gibi yeni teknolojileri ve binicilik için diðer yenilikleri yaydýlar. Antik Yunan, Roma, Pers ve Çin imparatorluklarýnýn hepsi, Avrasya’nýn iç topraklarýndan gelen korkulan atlý savaþçýlarýn geleneklerini ve uygulamalarýný kendi bakýþ açýlarýndan anlatan çok sayýda kaynak býraktý.
Yine de, dýþ kaynaklardan gelen kanýtlara raðmen, Ýskit tarihi hakkýnda çok az þey biliniyor. Yazýlý bir dil veya doðrudan kaynaklar olmadan, konuþtuklarý dil veya diller, nereden geldikleri ve bu kadar büyük bir alana yayýlmýþ olan çeþitli kültürlerin gerçekte ne ölçüde birbirleriyle iliþkili olduðu belirsizliðini koruyor.
Demir Çaðý geçiþi ve Ýskitlerin genetik profilinin oluþumu
Max Planck Ýnsanlýk Tarihi Bilimi Enstitüsü Arkeogenetik Bölümü’nden bilim insanlarý tarafýndan yönetilen uluslararasý genetikçiler, antropologlar ve arkeologlardan oluþan ekip tarafýndan Science Advances’te yayýnlanan yeni bir çalýþma, Orta Asya bozkýrlarýndaki Ýskitlerin Ýskit olmayan arkeolojik kültürlerinin 111 antik genomu ile Ýskitlerin tarihini aydýnlatmaya yardýmcý oluyor.
Bu çalýþmanýn sonuçlarý, önemli genetik deðiþimlerin, uzun süren Tunç Çaðý yerleþik gruplarýnýn düþüþü ve Demir Çaðý’nda Ýskit göçebe kültürlerinin yükseliþi ile iliþkili olduðunu ortaya koyuyor.
Bulgular, Geç Tunç Çaðý çobanlarýnýn nispeten homojen atalarýnýn ardýndan, MÖ 1. binyýlýn baþýnda, bozkýrlara doðu, batý ve güneyden gelen akýnlarýn yeni karýþmýþ gen havuzlarý oluþturduðunu gösteriyor.
Orta Asya Bozkýrlarýnýn çeþitli halklarý
Çalýþma daha da ileri giderek göçebe Demir Çaðý gruplarý için en az iki ana köken kaynaðý belirledi. Bir doðu kaynaðý muhtemelen Altay Daðlarý’ndaki, Demir Çaðý boyunca batýya ve güneye yayýlan ve hareket ettikçe karýþan popülasyonlardan kaynaklanýyordu.
Bu genetik sonuçlar, arkeolojik kayýtta bulunan zamanlama ve konumlarla eþleþiyor ve en eski Ýskit mezarlarýnýn bulunduðu Altay bölgesindeki popülasyonlarýn sýrasýyla güney, orta ve doðu Kazakistan’da bulunan Saka, Tasmola ve Pazýrýk gibi farklý ünlü kültürleri birbirine baðlayan yayýlýmýný gösteriyor.
Þaþýrtýcý bir þekilde, batý Ural Daðlarý’nda bulunan gruplar, ikinci bir ayrý, ancak eþzamanlý kaynaktan geliyor. Doðudaki durumun aksine, erken Sauromatian-Sarmatian kültürlerinin karakteristik özelliði olan bu batý gen havuzu, Sarmat kültürlerinin Urallardan Pontus-Hazar bozkýrlarýna batýya doðru yayýlmasýyla büyük ölçüde tutarlý kaldý.
Yeni genetik deðiþimlerle baðlantýlý Ýskit kültürlerinin düþüþü
Çalýþma ayný zamanda yeni genetik deðiþimleri ve karýþým olaylarýný ortaya çýkaran Demir Çaðý’ndan sonraki geçiþ dönemini de kapsýyor. Bu olaylar, Orta Bozkýr’daki Ýskit kültürlerinin gerilemesi ve ardýndan ortadan kalkmasýyla eþzamanlý olarak, MS bin yýlýn baþýnda yoðunlaþtý.
Bu durumda, yeni uzak doðu Avrasya akýný, makul bir þekilde, MS ilk yüzyýllarda Xiongnu ve Xianbei konfederasyonlarýnýn yaný sýra Ýran kaynaklarýndan gelen küçük akýnlar gibi Doðu bozkýrlarýnýn göçebe imparatorluklarýnýn yayýlmasýyla iliþkilidir.
Ýskitlerin tarihiyle ilgili cevaplanmamýþ sorularýn çoðu tek baþýna antik DNA ile çözülemese de, bu çalýþma Avrasya nüfusunun zaman içinde ne kadar deðiþtiðini ve karýþtýðýný gösteriyor.
“Gelecekteki çalýþmalar, farklý dönemleri ve coðrafi bölgeleri kapsayarak, bu trans-Avrasya baðlantýlarýnýn dinamiklerini keþfetmeye devam etmeli, uzak geçmiþte batý, orta ve doðu Avrasya arasýndaki baðlantýlarýn tarihini ve bunlarýn günümüz Avrasya popülasyonlarýndaki genetik mirasýný ortaya çýkarmalý.”
www.arkeofili.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >