Fotoðrafta görülen kopyada, günümüzde Mýsýr’da tüm yýl boyunca rastlanabilen kaya güvercinleri resmedilmiþ. C: Public Domain; The Metropolitan Museum of Art, New York; Antiquity Publications Ltd.

Yemyeþil bir bataklýkta tüneyen ve uçan kuþlarý gösteren bir Antik Mýsýr þaheseri o kadar detaylý þekilde resmedilmiþ ki, modern araþtýrmacýlar, sanatçýlarýn 3.000 yýldan uzun bir süre önce tam olarak hangi kuþ türlerini betimlediðini söyleyebiliyor.

Resim; bir yüzyýldan fazla bir süre önce, Kahire’nin 300 kilometre kadar güneyinde konumlanmýþ Antik Mýsýr baþkenti olan Amarna’daki sarayýn duvarlarýnda keþfedilmiþti. Daha önceki çalýþmalar bu duvar resmindeki vahþi yaþamý incelemiþ olsa da yeni çalýþma, resimde görülen ve bazýlarý doðal olmayan iþaretlere sahip olan tüm kuþlarýn kimliðini tespit etmek için ilk kez derinlemesine inceleme yapýyor.

Çalýþmanýn ortak araþtýrmacýsý Oxford Üniversitesi Doða Tarihi Müzesi Onursal Öðretim Üyesi Christopher Stimpson ile çalýþmanýn ortak yazarý Cambridge Üniversitesi Onursal Mýsýrbilim Profesörü Barry Kemp;Antiquityadlý dergide yayýmlanan çalýþmalarýnda, resmedilen kuþlarýn büyük bir kýsmýný kaya güvercinlerinin (Columba livia) oluþturduðunu fakat alaca yalýçapkýný (Ceryle rudis), kýzýl sýrtlý örümcek kuþu (Lanius collurio) ve ak kuyruksallayan (Motacilla alba) gibi kuþlarý betimleyen resimlerin de mevcut olduðunu söylüyorlar. Ekip, bu sanat eserinin bir kopyasý üzerinde çalýþtý ve kuþlarý tespit etmek için ornitolojik (kuþ bilimi) ve taksonomik araþtýrma makalelerini kullandý.

Günümüzde “Yeþil Oda” adýyla bilinen oda; nilüferler, papirüs bitkileri ve kuþlara ait tasvirler ile boyanmýþ durumda; araþtýrmacýlara göre böyle bir sahne, kraliyet ailesinin rahatlayabileceði huzurlu bir atmosfer yaratmýþ olabilir. Stimpson ve Kemp, çalýþmada þöyle yazýyor: “Doðal çevrenin yatýþtýrýcý etkisinin kraliyet dünyasý için týpký günümüzde ilgi gösterildiði gibi önemli olduðunu söylemek gerçekçi olur.”

Odaya parfümün yaný sýra gerçek bitkilerin yerleþtirilmiþ ve Antik Mýsýrlýlarýn burada müzik çalmýþ olmasý mümkün. “Her boyuttan sanat eserleri ile donatýlmýþ bir oda düþünün: natüralistik bir þaheser, müzik sesi, çiçeklerden gelen parfümsü koku… Bu, önemli bir duyusal deneyim olmuþ olmalý.”

eþil Oda resimlerinin kopyalarýnýn alaca yalýçapkýnýný gösteren bölümü. C: Reproduction by N. de Garis Davies; Public Domain; The Metropolitan Museum of Art, New York; Antiquity Publications Ltd.

Yeþil Oda

MÖ 1353-MÖ 1336 civarýnda Mýsýr’ý Firavun Akhenaten (Kral Tutankamon’un babasý) yönetiyordu. Akhenaten Mýsýr’ýn dinini deðiþtirdi ve güneþ diskiyle sembolize edilen Aten’e tapýnma etrafýnda odaklandý. Akhetaten (günümüzde Amarna) adlý yeni bir baþkent kurdu ve bu þehirde Kuzey Sarayý’ný inþa etti.

Mýsýr Keþif Topluluðu tarafýndan 1923 ila 1925 yýllarý arasýnda kazýlan Yeþil Oda’daki resimler oldukça hassastý. Bu nedenle Mýsýrbilimci Nina de Garis Davies onlarýn birer kopyasýný çýkardý. Bu kopyalar çok önemli çünkü resimler yok olup gitmiþ durumda.

​

Resmedildiði düþünülen kuþ türleri þu þekilde sýralanýyor: kaya güvercinleri (a’dan f’ye), kýzýl sýrtlý örümcek kuþu (g), ak kuyruksallayan (h), alaca yalýçapkýný (i) ve tanýmlanamayan bir tür (j’den l’ye). C: Reproduction by N. de Garis Davies; Public Domain; The Metropolitan Museum of Art, New York; Antiquity Publications Ltd.

“Resimleri korumanýn tek yolu, odalarý yeniden kuma gömmek olurdu.” diyor Kemp. “Arkeologlar, muhtemelen abartýlý bir korku ile yerli halkýn resimlere zarar verebileceðini düþünerek bu yolu seçmedi.”

Araþtýrmacýlarýn makalede yazdýðýna göre 1926 yýlýnda güçlendirici panelleri korumak için yapýlan bir giriþim geri tepti ve resimlerin solup kararmasýna neden oldu. Bu, araþtýrmacýlarýn kuþlarý tanýmlamak için de Garis Davies tarafýndan çizilen kopyalara muhtaç olduðu anlamýna geliyordu.

Yukarýda kopyasý gösterilen bu antik resim, muhtemelen kýzýl sýrtlý örümcek kuþu (g) ile ak kuyruksallayaný (h) betimliyor. Aþaðýda ise bu kuþlarýn günümüze ait fotoðraflarý yer alýyor. C: Detail from N. de Garis Davies; Public Domain; The Metropolitan Museum of Art, New York; Christopher M. Stimpson & Barry J. Kemp. Red-backed shrike photo by Lehava Kiryat Shmona Pikiwiki Israel/ (CC BY 2.5). White wagtail photo (CC0 1.0); Antiquity Publications Ltd.

Araþtýrmacýlar, “Bugün Mýsýr’da alaca yalýçapkýný ile kaya güvercinlerine yýlýn her döneminde rastlanabilir fakat kýzýl sýrtlý örümcek kuþlarý ile ak kuyruksallayanlar göçmen kuþlardýr.” diyor. “Kýzýl sýrtlý örümcek kuþlarý, aðustos ve kasým aylarý arasýnda Mýsýr’da yaygýn rastlanan sonbahar göçmenleridir. Ak kuyruksallayanlar ise ise ekim ayýndan nisan ayýna dek mahsullerin büyüdüðü ekili alanlarda kýsa bir süreliðine konaklayan kalabalýk kýþ ziyaretçisi göçmen kuþlardýr.”

Þaheser, bir dizi kaya güvercinini resmediyor. Fakat aslýnda kaya güvercinleri Mýsýr’ýn papirüs bataklýklarýna özgü kuþlar deðil; hatta bu kuþlar bölgenin çöl uçurumlarý ile iliþkilendiriliyorlar. Araþtýrmacýlar, antik sanatçýlarýn yine de bu kuþlarý ele almalarýnýn en muhtemel açýklamasýnýn manzarayý daha güzel bir hale getirmek olduðunu söylüyor: “Bu kuþlarýn varlýðý, daha vahþi ve el deðmemiþ bir doða hissini pekiþtirmeyi saðlamýþ basit bir motif olabilir.”

Antik Amarna Sarayý, Kahire’nin güneyinde konumlanýyor. C: Antiquity Publications Ltd.

Garip bir biçimde antik sanatçýlar, kýzýl sýrtlý örümcek kuþlarý ile ak kuyruksallayanlarý üçgen kuyruk þekilleri ile iþaretlemiþler fakat bu kuþlar gerçekte böyle bir özelliðe sahip deðil. Araþtýrmacýlar, sanatçýlarýn bu iþaretleri iki kuþ türünün de Mýsýr’ý yalnýzca mevsimsel olarak ziyaret ettiðini belirtmek için çizmiþ olabileceðini varsayýyorlar.

Bu iþaretlere raðmen sanatçýlar, kuþlar ve bitkilere ait gerçekçi resimler ortaya çýkarmakta baþarýlý olmuþlar. Stimpson, sözlerini þöyle noktalýyor: “Geniþ kapsamlý Antik Mýsýr sanatý konseptinde ele alýndýðýnda bile Yeþil Oda resimlerinin doðal yaþamýn yakýn gözlemine dair bir örnek olmasý bakýmýndan dikkate deðer olduðunu düþünüyorum.”

Live Science. 15 Aralýk 2023.

Makale: Stimpson, C., & Kemp, B. (2022).

Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >