Blog
Antik Mýsýr'da Ýbis kuþlarý çiftliklerde yetiþtirilmiþ
| Kategori: Arkeoloji ve Sanat Haberleri | Yorum: 0 yorumAntik Mýsýr'da Ýbis kuþlarý çiftliklerde yetiþtirilmiþ
Antik Mýsýr'da kutsal sayýlan, Thoth’un yeryüzünde vücut bulmuþ hali olarak düþünüldüðü için tapýnaklarda tapýnýlan ve antik mezarlarda Tanrý Thoth’a kurban edildiði bilinen milyonlarca mumyalanmýþ Ýbis kuþu bulunmuþtu. Eski Mýsýr metinleri, bu canlýlarýn çiftliklerde evcilleþtirilerek yetiþtirildiðine iþaret ediyordu. Ýncelenen Ýbis mumyalarý bu kanýyý daha da güçlendirdi.
Evrensel Yazarý Günseli Bayram'ýn "Antik Mýsýrlýlar, Ýbis kuþlarý ve antik DNA" baþlýklý yazýsý
Antik Mýsýr Medeniyeti dendiðinde popüler kültürün de etkisiyle ilk akla gelen, Mýsýr piramitleri ile mumyalar. Antik Mýsýr’ýn mumyalama geleneðinde yalnýzca insanlar deðil diðer canlýlar da vardý. Günümüze kadar kalabilen mumyalar sayesinde geçmiþe dair bilgilerimiz artmakta. Antik DNA çalýþmalarý için ise bir takým pratik zorluklarla karþýlaþýlsa ve bazý konular hâlâ tartýþmalý olsa da mumyalar önemli bir kaynak.
Hayvan mumyalarý da keza öyle. Bu canlýlarýn Mýsýr’ýn geleneksel yaþamý için önemli olduðu bilinmekte. Mumyalanan hayvanlarýn sayýsý ve çeþitlilikleri de buna iþaret ediyor. Kutsal Ýbis (aynak, Threskiornis aethiopicus) kuþu antik Mýsýr’ýn önemli canlýlarýndan. Mýsýr’ýn antik mezarlarýnda milyonlarca mumyalanmýþ Ýbis kuþu bulunmakta. Bu kuþlarýn Mýsýr Tanrýsý Thoth’a kurban edildiði bilinmekte. Aslýnda bu kuþlarýn da mumyalar arasýnda iki çeþidi bulunmakta. Bunlarýn çoðu Thoth’a kurban edilip mumyalanmaktadýr. Bazýlarý ise Thoth’un yeryüzünde vücut bulmuþ hali olarak düþünülmekte ve tapýnaklarda bunlara tapýlmakta, doðal ölümleri sonrasýnda ise mumyalanmaktadýrlar. Ýkinci türdeki ibislere ait örnek bir mumya Brooklyn Müzesi’nde sergilenmektedir. Bu kuþ mumyalarýnýn tarihi milattan önce 600 yýllarýna kadar uzanmakta. Bu kadim kuþlarýn isimlerine Cicero ve Pliny the Elderly gibi antik Yunan bilginlerinin metinlerinde de rastlanmakta. Bu miktarda kuþu Antik Mýsýrlýlarýn nasýl bulduðu konusu bugüne kadar tam olarak bilinmiyordu. Plos One dergisinde bu hafta yayýmlanan araþtýrma (Mitogenomic diversity in Sacred Ibis Mummies sheds light on early Egyptian practices), bu konuya ýþýk tuttu. Eski Mýsýr metinleri, bu canlýlarýn çiftliklerde evcilleþtirilerek tutulmuþ olabileceðine iþaret ediyordu. Günümüzde Mýsýr’da bu kuþlarýn modern popülasyonlarýnýn ne yazýk ki bulunmadýðýný belirtelim.
Araþtýrmacýlar tarihi 2 bin 500 yýl öncesine dayanan 14 kutsal Ýbis mumyasýndan DNA örneði alarak analiz etti. Bu örnekler Mýsýr’ýn farklý bölgelerindeki mezarlardan toplandý. Bunun yaný sýra Afrika kýtasýnda yaþayan modern Ýbis popülasyonlarýndan da örnekler toplanarak evrimsel aile aðaçlarý oluþturdu. Eðer antik Mýsýrlýlar bu kuþlarý çiftliklerde büyütseydi, in-breeding yani ayný soydan gelenlerin (Benzer olanlarýn) çiftleþmesiyle popülasyon içindeki çeþitlilik daha az olacaktý. Eðer Antik Mýsýrlýlar, milyonlarca kuþu doðadan topladýysa, bu kuþlar birbirine daha az benzer olacaktýr ve günümüzdeki yabani tipteki popülasyonlara benzer bir daðýlým gösterecektir.
Araþtýrmacýlar kutsal Ýbislerin çeþitliliðinin günümüzdeki popülasyonlara çok benzediðini ortaya çýkardýlar. Oluþturulan evrimsel aile aðaçlarýnýn çeþitlilik bakýmýndan birbirine benzediði gösterildi. Bu da belli dönemlerde bu kuþlarýn doðadan toplanarak kýsa süreli olarak evcilleþtirildiðine iþaret etmektedir. Antik DNA kullanýlarak yapýlan bu çalýþma ile antik Mýsýrlýlarýn yaþamlarýna ve ritüellerine dair bir bilgi de açýða çýkarýlmýþ oldu.
Yazarýn diðer yazýlarýna bu linki kullanarak ulaþabilirsiniz
www.arkeolojikhaber.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >