Blog
Apotropaeon: Arkeoloji, din tarihi, folklor ve antropolojik açıdan Apotropaic
Apotropaeon, insanlık tarihi boyunca farklı kültür ve medeniyetlerde embolleri farklı olsa da aynı amaçla korku ve belirsizliğe karşı geliştirilen sembolik bir savunma mekanizmasıdır.
www.arkeolojikhaber.com
Apotropaeon nedir? Apotropaic nedir? Tarihte bilinen en ünlü apotropaik semboller nelerdir?
Apotropaeon (Apotropaic / ??????????) Antik Yunanca kötülüğü uzaklaştırmak fiilinden türemiş kavramdır.
Apotropaeon, insanlık tarihi boyunca farklı kültür ve medeniyetlerde embolleri farklı olsa da aynı amaçla korku ve belirsizliğe karşı geliştirilen sembolik bir savunma mekanizmasıdır. Arkeolojik buluntular, dini metinler ve etnografik çalışmalar, bu uygulamaların evrensel olduğunu gösterir.
Antik dünyada kötü güçlerden, nazardan veya kötü ruhlardan korunmak için kullanılan nesneler, semboller veya ritüeller anlamına gelir. Bu kavram özellikle arkeoloji, din tarihi, folklor ve antropoloji disiplinlerinde sıkça karşılaşılan pek çok öğeyle ilişkilendirilir.
Antik Grekçe'de Apotropaeon (batı dillerine bu dilden geçmiştir ve İngilizce'de apotropaic olarak kullanılmaktadır) kötülük savar" anlamına gelir.
Apotropaeon adı verilen obje ve sembollerin temel işlevi, "nazar, büyü, kötü ruhlar ve felaketlere karşı koruma sağlamaktır. Modern psikolojide, "insanlara güven hissi vermesi" açısından rahatlatıcı olduları iddia edilmekte ve illüzyoner kontrol kavramıyla ilişkilendirilmektedir. .
Tarihsel ve Kültürel Kullanım Örnekleri
a) Antik Mısır’da Apotropaeon
Horus’un Gözü (Wedjat): Nazara karşı koruyucu muska olarak kullanılırdı.
b) Türk ve İslam Kültüründe Apotropaeon
- Nazar Boncuğu: Anadolu’da 3000 yıllık bir gelenek. Kötü bakışları emdiğine inanılır.
Ayet-el Kürsi ve Muavvizeteyn (Felak-Nas Sureleri): Müslüman halk inancına göre kötülüklerden korunmak için okunur veya yazılı muskalar olarak taşınır.
c) Antik Yunan ve Roma’da Apotropaeon
Medusa Başı (Gorgoneion): Tapınakların, evlerin ve zırhların üzerine işlenirdi. Kötü bakışları geri yansıttığına inanılırdı.
Falus Sembolü: Roma’da kötülükleri uzaklaştırmak için kullanılırdı (Pompei duvar resimlerinde yaygındır).
Arkeolojik ve Antropolojik Bulgular
Mezarlarda Apotropaeon
- Ölülerin kötü ruhlardan korunması için mezarlara muska veya tılsımlı objeler konulmuştur.
Örnek: Bizans dönemi mezarlarında bulunan kurşun muskalar (Vikan, 1984).
Mimari Apotropaeon:
- Kapı eşiklerine gömülen hayvan kemikleri (Roma dönemi).
4. Psikolojik ve Sosyolojik Açıklamalar
Büyülü Düşünce" (Magical Thinking): İnsanların kontrol edemedikleri tehlikelere karşı **sembolik savunma mekanizması** geliştirmesi.
Modern Kullanım: Hıristiyanlık’ta **haç**, Yahudilik’te **hamsa**, Hindistan’da **nazar boncuğu** gibi güncel apotropaeon örnekleri.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >