Blog
Arkeologlar İspanya'da 2.500 Yıllık Anıtsal Gündönümü Kutsal Alanını Ortaya Çıkardı
Yaklaşık yedi metre yüksekliğindeki bu sığınağın, arkeologların güçlü bir kadınlık sembolü olarak yorumladığı V şeklinde bir girişi var.
www.arkeonews.com
İspanya’nın Endülüs bölgesindeki Jódar kasabası yakınlarındaki tepelerde arkeologlar, güneşin antik İber ritüellerinde rol oynadığı anıtsal bir gündönümü tapınağı ortaya çıkardı. Complutum dergisinde yayımlanan keşif, kış gündönümünün dramatik atmosferini yansıtmak için tasarlanmış, bir kozmos tapınağı olarak hizmet vermiş olabilecek 2.500 yıllık bir taş kompleksini ortaya çıkarıyor .
Güneş Anıtı
El Fontanar olarak bilinen alanın merkezinde, beş metreden yüksek, devasa bir monolit yer alıyor. Uzun ve dik yapısı, yılın en kısa gününde güneşin doğduğu noktaya bakıyor. Kış gündönümünde şafak vakti, bir güneş ışığı taşın ucundan geçerek yakındaki bir kaya sığınağına doğru yansıyor.
Yaklaşık yedi metre yüksekliğindeki bu sığınağın, arkeologların güçlü bir kadınlık sembolü olarak yorumladığı V şeklinde bir girişi var. Girişin üzerindeki devasa kaya fallop tüplerini andırırken, alttaki taşlar kadın anatomisinin hatlarını belirliyor. Gündönümü gün doğumu anında, "erkek" taşın gölgesi yere uzanarak sığınağın alt girintisine dokunuyor ve kaya yüzeyi vulva benzeri bir form oluşturuyor.
Araştırmacılar, bu sahneyi, erkek ve dişi güçler arasındaki kutsal bir birlik olan hiyeroglifin kasıtlı bir yeniden canlandırması olarak tanımlıyor. Bu sahne, yalnızca kozmik bir evliliği değil, aynı zamanda güneş kahramanını yeryüzü tanrıçalarından biriyle ilişkilendiren efsanevi bir doğurganlık ve yeniden doğuş ritüelini de temsil ediyor.
Efsane ve Taşın Bağlanması
Baş arkeolog Arturo Ruiz, bu tür imgelerin Mısır'dan Yunanistan'a kadar Akdeniz'deki dini gelenekleri yansıttığını açıklıyor. Anca Iber kültüründe bunlar soyut semboller değildi. Manzaranın kendisine kazınmış, güneşin hareketleriyle zamanlanmış ve ritüeller aracılığıyla deneyimlenmişlerdi.
Tapınağın inşa tarihi, MÖ 5.-4. yüzyıllara, yani bölgedeki birçok büyük İber yerleşiminden daha eskiye dayanıyor. Bu durum, alanın kent merkezlerinin gelişmesinden çok önce dini yaşamın odak noktası olduğunu gösteriyor.
Keşif, Iltiraka (antik Úbeda la Vieja) ve Puente Tablas merkezli daha geniş İber mitolojisiyle bağlantılıdır. Bu geleneklerde, bir güneş tanrısı veya kahramanı sonbaharda yeraltı dünyasına iner ve kış gündönümünde yeniden doğar. El Fontanar taşlarının hizalanması, bu miti dramatize ediyor gibi görünüyor: ışığın ölümü, kutsal birlik ve yenilenme vaadi.
Ruiz, "Bu anıt, ölçeği ve amacı açısından olağanüstü," diyor. "Cennet ve yeryüzünü birleştirmek, eril ve dişil ilkeler arasındaki kutsal bağı vurgulamak için tasarlandı."
Kozmik Bir Tiyatro
Bulgular, Jandulilla vadisindeki bir diğer İber bölgesi olan El Pajarillo'da yapılan önceki çalışmalarla da örtüşüyor. Buradaki heykel sahneleri, bir kahramanın bir kurtla savaşmasını ve yeraltı dünyasına sembolik bir geçişi tasvir ediyor. El Pajarillo ve El Fontanar birlikte, mitolojinin, astronominin ve toprakların birleştiği kutsal bir yol olan ritüel bir manzara oluşturuyor.
İberler için toprak, kahramanın yolculuğunun bir sahnesi haline gelmişti. Soy, birlik ve diriliş döngüsü yalnızca hikâyelerde anlatılmıyor, aynı zamanda gündönümü güneşinin değişen ışığında da yaşanıyordu.
Küresel Önem
El Fontanar kutsal alanı, kadim halkların astronomi, mimari ve maneviyatı nasıl bütünleştirdiğini gözler önüne serer. Kültürler arasında gündönümü bir dönüm noktası, ışığın karanlığa karşı zaferi anlamına gelir. İber Yarımadası'nda bu an, efsaneyi kozmik gerçeklikle harmanlayarak taşa kazınmıştır.
Modern arkeoloji açısından bu keşif, İber ritüellerinin karmaşıklığını ve doğal dünyayla olan sembolik bağlarının derinliğini gözler önüne seriyor. El Fontanar, bir harabeden çok daha fazlası olarak, insanlığın her zaman yeryüzü ile gökyüzü, beden ile kozmos arasında köprü kurmaya çalıştığının zamansız bir hatırlatıcısı.
Complutum Dergisi
Ruiz, A., Molinos, M., Esteban, C., Yanes, M. ve Lechuga, M. Á. (2025). Iltiraka kahramanının mitosunda paisaje, cami ve ayin. Complutum, 36(1), Estudios en Homenaje ve Teresa Chapa Brunet.
Kapak Görseli Kredisi: İber Arkeoloji Enstitüsü (IAI)
Oğuz Büyükyildirim
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >