Blog
Bir Kafatasının Daha Denisovalılara Ait Olduğu Anlaşıldı!
Denisovalılar, ilk kez 2010’da Sibirya’daki Denisova Mağarası’ndan bulunan bir parmak kemiğinden elde edilen DNA sayesinde tanımlanmıştı.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
1970’lerde Çin’de keşfedilen tarihöncesi bir kafatası, yeni bir çalışmanın sonuçlarına göre muhtemelen bir Denisovalı’ya ait.
Dali Adamı’nın 18 özelliğinden 15’i Denisovalı profiliyle örtüşüyor. C: Wikimedia Commons
“Dali Adamı” olarak bilinen örnek, uzun süre taksonomik bir tartışmanın merkezindeydi ve geçici olarak ya Homo erectus ya da arkaik bir Homo sapiens olarak tanımlanmıştı. Ancak şimdi, neredeyse tamamen yok olmuş kardeş soyumuz Denisovalıların ayırt edici özelliklerini taşıyor gibi görünüyor.
Denisovalılar, ilk kez 2010’da Sibirya’daki Denisova Mağarası’ndan bulunan bir parmak kemiğinden elde edilen DNA sayesinde tanımlanmıştı. Ne var ki, şimdiye kadar yeterli fosil kalıntısı bulunmadığı için onların tam olarak nasıl göründüklerini bilmiyoruz. Yine de son 15 yılda Asya’nın farklı bölgelerinde Denisovalılara ait parçalar bulundu ve bu da onların Orta Pleistosen boyunca geniş bir yaşam alanına sahip olduklarını düşündürüyor.
Aynı döneme ait, morfolojik açıdan belirsiz pek çok insan kalıntısı da kıta genelinde bulundu. Bunların çoğu kesin olarak bilinen herhangi bir türe atanamıyor. Bu nedenle antropologlar bu dönemi sıklıkla “Orta’daki Karmaşa” (Muddle in the Middle) olarak adlandırıyor.
Araştırmacılar bu kafa karışıklığını çözmek amacıyla, Denisovalı genomundaki gen düzenleme kalıplarını inceledi ve bu eski homininin sahip olduğu 32 fiziksel özelliği belirledi. Bu özelliklerin tamamı kafatası morfolojisiyle ilgiliydi; alın yüksekliği, kafa genişliği, çene yuvasının boyutu ve damak uzunluğu gibi nitelikleri kapsıyordu.
Denisovalı anatomik profiline göre test edilecek aday örnekler. Kırmızı renkte olanlar, test denekleri olarak dahil edilen örnekler. Gri renkte olanlar, beşten az test edilebilir fenotipe sahip veya alt yetişkinlere ait kafatasları. C: N. Mishol, G. Herzlinger, Y. Rak, U. Smilanksy, L. Carmel, & D. Gokhman. 2025.
Yöntemlerinin doğruluğunu test etmek için aynı tekniği Neandertaller ve şempanzelerin morfolojik profillerini yeniden oluşturmakta kullandılar ve bu yöntemin, bu türlerin fiziksel özelliklerinin yüzde 85’inden fazlasını doğru şekilde tahmin edebildiğini gördüler.
Ardından Orta Pleistosen fosil kayıtlarını tarayarak Denisovalı profiline uyan örnekleri aradılar ve Dali Adamı’nın güçlü bir aday olduğunu tespit ettiler. Dali kafatası için değerlendirilen 18 özelliğin 15’i Denisovalı değerleriyle oldukça uyumluydu.
Bu bulgu, kısa süre önce Çin’de bulunan başka bir eski kafatasının – “Ejderha Adamı” (Dragon Man) – aslında Denisovalı olduğunun ortaya çıkmasının ardından geldi. Bu kafatası, 1933’te keşfedildiğinden beri yanlışlıkla Homo longi olarak sınıflandırılmıştı. Yeni çalışmada aynı yöntem uygulandığında, Ejderha Adamı’nın Denisovalı profiliyle 18 özelliğin 16’sında örtüştüğü görüldü.
Aynı zamanda, 1921’de Zambiya’da keşfedilen ve “Broken Hill Adamı” olarak bilinen kafatası hem Denisovalı hem de Neandertal morfolojileriyle benzerlik gösterdi. Araştırmacılar bu nedenle, genellikle Homo heidelbergensis türüne ait kabul edilen bu örneğin, söz konusu iki eski soyun son ortak atalarından biri olabileceğini öne sürüyor.
Daha da önemlisi, çalışmanın yazarları bu yaklaşımın, dünya genelinde keşfedilen ve hangi türe ait olduğu bilinmeyen pek çok hominini güvenilir biçimde sınıflandırmaya yardımcı olabileceğini, böylece “Orta’daki Karmaşa”ya nihayet açıklık getirebileceğini söylüyor.
IFL Science. 30 Ağustos 2025.
Makale: N. Mishol, G. Herzlinger, Y. Rak, U. Smilanksy, L. Carmel, & D. Gokhman, 2025.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >