Blog
Dünya’nýn Çözemediði Gizem: Göbeklitepe
Her þey, 1983 yýlýnýn sýradan bir gününde tarlasýný karasabanla sürmekte olan bir çiftçinin, toprak altýnda bulduðu oymalý taþ ile baþladý!
Ýhtiyar çiftçi, dünyanýn gelmiþ geçmiþ en ‘gizemli’ arkeolojik kazýlarýndan birini baþlatacaðýndan habersizdi.
1996 yýlýnda Þanlýurfa Müze Müdürlüðü’nün baþkanlýðýnda Alman Arkeolog Harald Hauptmann danýþmanlýðýnda baþlatýlan çalýþmalar, baþlangýçta sýradan bir arkeoloji çalýþmasýný andýrýyordu! Kazý devam ettikçe, klasik bir arkeoloji araþtýrmasýndan beklendiði gibi, ortaya çýkan bulgularýn soru iþaretlerini aydýnlatacaðý umuluyordu.
Fakat soru iþaretlerini gidereceði düþünülen bulgular, tam tersine kafa karýþtýrmaya baþladý! Kazý alaný belirginleþmeye baþladýkça, arkeologlarýn þaþkýnlýðý daha da arttý! Ortaya çýkan yapýlar, heykeller ve simgeler, insanlýk tarihiyle ilgili bildiðimiz hiçbir þeyle uyuþmuyordu!
23 Nisan 2008’de The Guardian’ýn attýðý baþlýk kafa karýþýklýðýný oldukça iyi anlatýyordu: “Arkeologlarý Sersemleten Kazý Alaný!”
Þanlýurfa’nýn 17 kilometre doðusunda yer alan Göbekli Tepe’nin ünü bir anda dünyaya yayýldý! Konuyla ilgili haber ve köþeyazýlarý katlanarak artmaya baþlamýþtý! Herkes, hiçbir tarihçi ve arkeologun tatmin edici bir açýklama getiremediði Göbekli Tepe’yi konuþmaya baþladý!
Peki neydi Göbekli Tepe’yi bu kadar esrarengiz kýlan?
Göbekli Tepe kafa karýþtýrýcýydý çünkü, her þeyden önce tamý tamýna 12.000 yaþýndaydý!
Bu, insanlýk tarihiyle ilgili bugüne kadar bildiðimiz her þeyi yerle bir ediyordu! Yazýlmýþ on binlerce kitap ve yüz binlerce makaleyi çöpe attýracak bir bilgiydi bu!
Çünkü bugüne kadar yaptýðýmýz arkeolojik kazýlar ve buna dayalý olarak geliþtirdiðimiz tarih bilimi, insanlýðýn 12.000 yýl önce henüz ‘emekleme’ çaðýna bile geçmemiþ bir bebek olduðunu söylüyordu!
Tarih kitaplarýna göre o çaðlarda yaþayan insanýn, henüz avlanarak ve bitki toplayarak hayatýný sürdüren, dili, dini, kültürü, sanatý olmayan, yerleþik yaþama bile geçmemiþ bir ‘sürü’ olmasý gerekiyordu!
Halbuki Göbekli Tepe’de devasa büyüklükte kayalarýn ayaða dikilmesiyle oluþturulmuþ, özenle inþa edilmiþ, özenle süslenmiþ 8 ila 30 metre çapýnda 20 adet tapýnak bulunmuþtu! Tapýnakta 3 ila 6 metre büyüklüðünde, 60 ton aðýrlýða ulaþabilen T biçiminde dev heykeller yer almaktaydý!
Tarih bilimi altüst oluyor!
Klasik tarih biliminde, insanlýðýn büyük dönüþümünün M.Ö. 10 bininci yýllarda, tarýmýn bulunuþuyla baþladýðý varsayýlýyordu!
Tarým yerleþik hayatý, yerleþik hayat da “binlerce yýl içinde” kültürü, sanatý ve dini, yani “Uygarlýðý” meydana getirmiþti.
Klasik uygarlýklar sýralamasý þöyleydi:
Sümer Uygarlýðý (ÝÖ.4000): Dicle ve Fýrat
Mýsýr Uygarlýðý (ÝÖ.3500 ): Nil Nehri
Maya Uygarlýðý (ÝÖ. 2600): Güney Amerika
Hint Uygarlýðý (ÝÖ.2500): Ýndüs Irmaðý
Çin Uygarlýðý (ÝÖ.1500): Sarý Irmak
Dikkat edilirse, ilk uygarlýk olarak bilinen ve taþ yapýlar yapabilme kapasitesine sahip ilk topluluk olduðu düþünülen Sümer Uygarlýðý’nýn bile Ý.Ö. 4000 yýlýnda ortaya çýktýðý görülmektedir!
O halde Sümerler’den 7.000 yýl önce, insanlýðýn henüz ok ve zýpkýnlarýnýn ucuna keskin taþlar baðlamayý bile yeni öðrendiði düþünülen bir çaðda, bu büyüklükte yapýlar nasýl inþa edilebilmiþti?
Bilim insanlarý, ayný sorularýn benzerini daha önce Ýngiltere’deki “Stonehenge” ve Mýsýr’daki “Piramitler” için de sormuþlardý! “Teknolojinin bu denli geri olduðu bir çaðda, insanlýk bu büyüklükteki yapýlarý nasýl inþa edebilir?” sorusu, baþlýca merak konusuydu!
Göbekli Tepe bulgularý, bu sorularý bile ‘anlamsýz’ hale getirdi!
Zira Þanlýurfa’da ortaya çýkarýlan tapýnaklar, Stonehenge’den 7000, Piramitler’den 7500 yýl eskiydi!
Bazý taþlar Stonehenge’dekinden çok daha iriydi ve Stonehenge taþlarý kabaca oyulmuþ, özelliksiz kayalardan oluþurken, Göbekli Tepe’dekiler ince resim ve iþlemelerle donatýlmýþtý!
Göbekli Tepe’deki dev kaya-heykelleri inceleyen National Geographic araþtýrmacýsý, konuyla ilgili belgeselde meseleyi özetleyen þu cümleyi kuruyordu: “Bu dönemde yaþayan insanlarýn bu tapýnaklarý yapabilmesi, üç yaþýnda bir çocuðun elindeki oyuncak tuðlalarla Empire States’i inþa etmesine benziyor!”
Anlaþýlmasý güç sembolizm!
Ýnsanlýðýn Sümer ve Mýsýr yazýsýný daha yeni çözdüðünü ve bu toplumlarý anlamak için bu yazýlý metinleri kullandýðý düþünülürse, Göbekli Tepe’nin daha uzun süre “gizem” olarak kalacaðýný söyleyebiliriz. Zira 12 bin yýl önce yaþayan bu insan topluluklarýyla ilgili elimizde “yazýlý” hiçbir bulgu yok! Günümüzden o kadar eskide yaþamýþlardý ki, “Kimdiler, neye inanýrlardý, nasýl yaþarlardý ve ne düþünürlerdi?” gibi sorulara verebileceðimiz hiçbir yanýt bulunmuyor! Kayalar üzerine iþlenen motiflerin anlamýný çözmek bu yüzden oldukça zor.
T þeklindeki sütunlarýn tümü, ‘insan þeklinde’ resmedilmiþ. Ellerini kasýklarýnýn üzerinde birleþtiren dev insanlar. Yine Göbekli Tepe’de bulunan ve dünyanýn en eski heykeli kabul edilen heykel figürü de, yine ellerini kasýklarýnda birleþtirmiþ bir insaný betimliyor. Bu ve buna benzer sembolizmlerin ne anlama geldiðini kimse bilmiyor!
Üstelik, Göbekli Tepe’deki gizem ve bilinmezlikler bu kadarla da sýnýrlý deðil. 20 tapýnak, inþa edilmelerinden tam 1000 yýl sonra tonlarca toprak taþýnarak örtülüyor ve üzerleri tamamen kapatýlýyor. Yapýmý için büyük çaba harcandýðý belli olan bu muhteþem tapýnaklarýn neden daha sonra yine muazzam bir emek harcanarak gömüldüðünü anlamak mümkün deðil!
Göbekli Tepe’nin gizemi o denli büyük ki, ona gösterilen uluslararasý ilgi her geçen gün daha da büyüyor! Geçtiðimiz günlerde Göbekli Tepe’yi manþete taþýyan Ýngiliz Guardian Gazetesi, bölgenin yakýnda “Mýsýr Piramitleri” kadar ünlü olacaðýný açýkladý! Belli ki, önümüzdeki yýllarda Göbekli Tepe daha çok konuþulur, daha çok tartýþýlýr olacak. Türkiye’de yaþayan herkes, bunun ülkesi için ne kadar büyük önem taþýdýðýnýn bilincinde olmalý! 17.01.2015 sanliurfa.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >