Blog
Etiyopya’dan Bir Homo erectus’un Yüzü Yeniden Oluşturuldu
Şaşırtıcı derecede ilkel özellikler taşıyan bu yüz, Afrika ve Avrasya’ya yayılan ilk insan türüne dair yeni bilgiler sunuyor.
www.arkeofili.com
Etiyopya’nın Gona bölgesinde bulunan, 1,5 ila 1,6 milyon yıl öncesine ait Homo erectus bireyinin yüz rekonstrüksiyonu oluşturuldu.
Afrika Boynuzu’nda bu döneme ait bir insan atasına ait en eksiksiz kafatasını oluşturmak için yüz ve dişlere ait fosil parçaları yeniden bir araya getirildi. C: Dr. Karen L. Baab
1,5 ila 1,6 milyon yıllık fosil, DAN5 olarak adlandırılıyor ve Etiyopya’nın Afar bölgesindeki Gona’da bulundu. Şaşırtıcı derecede ilkel özellikler taşıyan bu yüz, Afrika ve Avrasya’ya yayılan ilk insan türüne dair yeni bilgiler sunuyor. Ekip bulgularını Nature Communications dergisinde yayımladı.
Araştırma ekibinin lideri Dr. Karen Baab, “DAN5 fosilinin küçük bir beyne sahip olduğunu zaten biliyorduk, fakat bu yeni rekonstrüksiyon, yüzünün de aynı döneme tarihlenen klasik Afrika Homo erectus örneklerinden daha ilkel olduğunu gösteriyor. Bunu açıklayan olasılıklardan biri, Gona nüfusunun, Afrika’dan yaklaşık 300.000 yıl önce çıkmış olan ilk göçmen popülasyonun anatomisini korumuş olması” diyor.
Gona, Etiyopya
Etiyopya’nın Afar bölgesindeki Gona Paleoantropolojik Araştırma Projesi, Dr. Sileshi Semaw ve Dr. Michael Rogers eş başkanlıklarıyla yürütülüyor. Gona’da, 6,3 milyon yıldan daha eski hominin fosilleri ve insan evriminin son 2,6 milyon yılını kapsayan taş aletler bulundu.
Yeni sunulan hominin rekonstrüksiyonu, 2020’de tanımlanmış fosil bir kafatası kubbesi ile aynı bireye ait küçük yüz parçalarını içeriyor. Bu birey DAN5 olarak adlandırılıyor ve 1,6–1,5 milyon yıl öncesine tarihleniyor.
Yüz parçaları ve dişler, sanal tekniklerle yeniden birleştirilerek, bu zaman dilimi için Afrika Boynuzu’ndan bilinen en eksiksiz fosil insan kafataslarından biri elde edildi. DAN5 fosili, yaklaşık 1,8 milyon yıldan sonra Afrika, Asya ve Avrupa’ya yayılmış uzun ömürlü bir tür olan Homo erectus’a atanıyor.
Erken Pleistosen döneminde Afrika, Avrupa ve Asya’da insan atası Homo erectus’un olası göç yollarını gösteren harita. Homo erectus ve daha önceki Homo habilis türlerinin önemli fosilleri gösterilmiştir; bunlara, Etiyopya’daki Gona’dan elde edilen ve 1,5 milyon yıl öncesine tarihlenen DAN5 fosilinin yeni yüz rekonstrüksiyonu da dahil. C: Dr. Karen L. Baab
Bilim insanları DAN5 fosilini nasıl yeniden inşa etti?
Araştırmacılar, 2000 yılındaki Gona saha çalışması sırasında ele geçen dört ana yüz parçasının yüksek çözünürlüklü mikro-BT taramalarını kullandı. Bu taramalardan 3B modeller üretildi.
Yüz parçaları daha sonra bilgisayar ekranında yeniden birleştirildi ve dişler, mümkün olduğu ölçüde üst çenede doğru yerlerine oturtuldu.
Son adımda, yüz kafatası kubbesine “eklenerek” büyük ölçüde tamamlanmış bir kafatası elde edildi. Bu rekonstrüksiyon yaklaşık bir yıl sürdü ve nihai biçime ulaşmadan önce birkaç kez revize edildi.
Rekonstrüksiyondan sorumlu olan Dr. Baab, “Bu, sonucu en baştan tam olarak bilmediğiniz, çok karmaşık bir üç boyutlu yapboz gibiydi. Neyse ki yüzlerin genel olarak nasıl bir araya geldiğini biliyoruz, dolayısıyla sıfırdan başlamadık” diyor.
Bilim insanları ne sonuçlara vardı?
Yeni çalışma, Gona’daki 1,5 milyon yıllık popülasyonun, kafatası kubbesinde tipik Homo erectus özelliklerini, buna karşılık yüz ve dişlerde daha eski türlerde görülen ata özelliklerini bir arada taşıdığını gösteriyor. Örneğin burun köprüsü oldukça düz ve azı dişleri büyük.
Bilim insanları, DAN5’in yüz ve dişlerinin boyut ve şeklini, aynı jeolojik döneme ait diğer fosillerle, ayrıca daha eski ve daha genç örneklerle karşılaştırarak bu sonuca ulaştı. Benzer bir özellik kombinasyonu daha önce Avrasya’da belgelendirilmişti. Ancak bu, bu özelliklerin Afrika içinde birlikte görüldüğü ilk fosil. Bu da Homo erectus’un Afrika dışında evrimleştiği fikrine meydan okuyor.
DAN5 fosil kafatasının beş ana unsurunun fotoğraf montajı. C: Dr. Michael Rogers
Çalışma ortak yazarı Dr. Yousuke Kaifu, “Dr. Baab bana ilk kez yeniden inşa edilmiş yüzü ve çeneyi gösterdiğinde yaşadığım şoku asla unutmayacağım” diyor.
Dr. Baab şöyle devam ediyor: “Homo erectus’a ait bilinen en eski fosiller Afrika’dan geliyor ve yeni fosil rekonstrüksiyonu, geçiş fosillerinin de burada var olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla bu türün Afrika kıtasında ortaya çıkmış olması mantıklı. Ancak DAN5 fosili, Afrika’dan ilk çıkıştan sonra bir tarihe sahip, o yüzden başka yorumlar da mümkün.”
Dr. Rogers da aynı fikirde: “Bu yeni rekonstrükte edilen kafatası, cinsimizin erken üyelerinde görülen anatomik çeşitliliğin altını bir kez daha çiziyor. Bu çeşitliliğin, gelecekteki keşiflerle daha da artması muhtemel.”
Dr. Semaw, “DAN5 Homo erectus bireyinin, hem basit Oldowan taş aletlerini hem de erken Aşölyen el baltalarını üretmiş olması dikkat çekici. Bu iki taş alet geleneğinin en erken kanıtlarından bazıları, ilk kez doğrudan bir hominin fosiliyle birlikte bulunmuş durumda” diyor.
Gelecek araştırmalar
Araştırmacılar, bu fosili, Avrupa’dan bilinen en erken insan fosilleriyle karşılaştırmayı umuyor. Bunlar arasında Homo erectus’a atanan örnekler de var, ayrı bir tür olan Homo antecessor da. Her ikisi de yaklaşık bir milyon yıl öncesine tarihleniyor.
Çalışma ortak yazarı Dr. Sarah, “DAN5’in bu fosillerle karşılaştırılması, Homo erectus içindeki yüz çeşitliliğini anlamamızı derinleştirmekle kalmayacak, türün nasıl uyum sağladığı ve evrimleştiğine de ışık tutacak” diye açıklıyor.
Ayrıca, daha geç insan evriminde Neandertaller, modern insanlar ve ‘Denisovalılar’ arasında görülen genetik karışım örneğinde olduğu gibi, alternatif evrimsel senaryoları test etme potansiyeli de var. Örneğin DAN5, klasik Afrika Homo erectus ile daha erken bir tür olan Homo habilis arasında gerçekleşmiş bir genetik karışımın ürünü olabilir.
Dr. Rogers’a göre, “Bu tabloyu netleştirmek için 1 ila 2 milyon yıl öncesine tarihlenen birkaç fosile daha ihtiyacımız olacak.”
Midwestern University. 16 Aralık 2025.
Makale: Baab, K.L., Kaifu, Y., Freidline, S.E. et al. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >