Blog
Fenikeliler Akdeniz’de Levant Kokularıyla Seyahat Etmiş
Elde edilen bulgular, Demir Çağı boyunca Akdeniz’de kimlik, hafıza ve kültürler arası etkileşimin şekillenmesinde kokunun merkezi bir rol oynadığını ortaya koyuyor.
www.arkeofili.com
Yeni araştırma, Demir Çağı Akdeniz’inde kokunun rolünü inceliyor ve Antik çağın maddi olmayan boyutlarına dair yeni içgörüler sunuyor.
Motya: “Fenike yağ şişeleri”nden bir seçki, MÖ 750/740–550/530 civarı. C: A. Orsingher
Toprak altında binlerce yıl boyunca seramik parçaları, sikkeler ve kemikler korunabilir, fakat antik çağın kokuları arkeolojik araştırmalarda çoğunlukla kaybolur. Şimdi ise, ilk kez, disiplinler arası bir araştırmacı ekibi Sicilya kıyılarındaki bir adada yer alan Fenike yerleşimi Motya’dan çıkarılmış 51 seramik yağ kabının üretimi, teknolojisi ve içeriğini kapsamlı biçimde analiz etti.
Elde edilen bulgular, Demir Çağı boyunca Akdeniz’de kimlik, hafıza ve kültürler arası etkileşimin şekillenmesinde kokunun merkezi bir rol oynadığını ortaya koyuyor. Araştırma, Tübingen Üniversitesi ile Madrid Complutense Üniversitesi araştırmacıları tarafından yürütüldü ve Journal of Archaeological Method and Theory dergisinde yayımlandı.
İncelenen kaplar – sade, küçük, 15,5 ila 18,5 cm yüksekliğinde seramik şişeler – MÖ 8. ile 6. yüzyıllara tarihleniyor ve genellikle mezarlarda, evlerde ve kutsal alanlarda bulunuyordu.
Dr. Adriano Orsingher, “Akdeniz’in dört bir yanına ve ötesine yayılmış olmaları, bu kapların farklı işlevler üstlendiğini gösteriyor” diyor.
Orsingher ve Tübingen Üniversitesi Arkeometri Araştırma Grubu’ndan Dr. Silvia Amicone, İtalya ve Birleşik Krallık’tan üniversitelerle işbirliği içinde bu çalışmayı yürüttüler.
Kapların Kökeni ve İçeriği
Ekip, kapların kökenini belirlemek için seramiklerin bileşimini inceledi. Ayrıca kaplarda korunmuş organik kalıntılar, içerikleri ve kullanım amaçları hakkında bilgi sağladı.
Sonuçlar, üretim merkezinin Güney Fenike’de – günümüzdeki Beyrut ile Karmel bölgesi arasında – olduğunu gösteriyor. 51 kabın sekizinde organik kalıntılar tespit edildi. Bunlar arasında bitki bazlı lipidler ile çam ve sakız reçinesi bulundu; bu maddeler kokulu yağ hazırlıklarının güçlü göstergeleriydi.
Motya’daki kazı alanı. C: A. Orsingher
Koku ve Kimlik Ağı
“Çalışmamız, bu seramik kapların aromatik yağların taşınmasında kullanıldığını doğruluyor” diyor Amicone.
“Bu yağlar yalnızca birer ticari ürün değil, aynı zamanda kültürel bağlayıcı işlev görüyordu. Fenikeli göçmenlerin Akdeniz boyunca yanlarında taşıdıkları bu kokular, kimliklerini ifade ediyor, hafızayı canlı tutuyor ve dağınık topluluklar arasında ortak uygulamaları ve koku deneyimlerini pekiştiriyordu” diye ekliyor Orsingher.
Demir Çağı Akdenizi, yoğun hareketlilik, ticaret ve kültürel etkileşimlerin yaşandığı bir coğrafyaydı. Bu bağlantıların başlıca aktörleri arasında, Levant’taki anavatanlarının ötesinde koloniler kuran, denizci, tüccar, zanaatkâr ve göçmen olarak tanınan Fenikeliler bulunuyordu. Fenike kültürünün ayrılmaz bir parçası ise aromatik maddelerin üretimi ve kullanımıydı.
Araştırma, antik dünyada göç, ticaret ve kültürel aidiyetin nasıl deneyimlendiğine dair daha geniş bir yeniden değerlendirme çağrısı yapıyor. Orsingher, “Antik hareketliliği yalnızca insanların ve malların hareketi olarak değil, aynı zamanda kokuların, anıların ve duyusal geleneklerin dolaşımı olarak da yeniden düşünmeliyiz” diyor.
“Koku kimlikle yakından ilişkilidir. Bu nedenle göç, yerleşim ve kültürler arası etkileşim süreçlerinde çoğu zaman göz ardı edilse de kritik bir rol oynar.”
Amicone ekliyor: “Çalışmamız, antik çağın maddi olmayan boyutlarını açığa çıkarmada disiplinler arası bilimin potansiyelini vurguluyor. Bu kapların ne içerdiğini ve nasıl kullanıldığını inceleyerek, kokuların antik Akdeniz’de yaşamları, manzaraları ve kimlikleri nasıl birbirine bağladığına dair eşsiz içgörüler elde ediyoruz.”
University of Tübingen. 25 Ağustos 2025.
Makale: Adriano Orsingher, Baptiste Solard, Erika Ribechini, Irene Bertelli, Lara Maritan, Kamal Badre-shany & Silvia Amicone. 2025.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >