Van’ýn Gürpýnar ilçesinde sarp kayalýklar üzerindeki Hoþap Kalesi’nde Yüzüncü Yýl Üniversitesi (YYÜ) Sanat Tarihi Bölümü öðretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top baþkanlýðýnda 2007 yýlýndan bu yana yürütülen ve saðlanan ödenekle yeniden baþlayan kazý ve restorasyon çalýþmalarýnda yeni bölümlerin ortaya çýkarýlmasý amaçlanýyor. 

Urartular’a ait kalenin temelleri üzerine 16. yüzyýlda kurulan ve uzun yýllar Mahmudi beylerinin saray olarak kullandýðý bilinen Hoþap Kalesi’nde YYÜ tarafýndan 8 yýl önce baþlatýlan kazý çalýþmalarýnda önemli mesafe kateden Top ve ekibi, yeni bulgular elde etti.

Kazý çalýþmalarýnda çok sayýda eseri gün ýþýðýna çýkaran ve birçok yapýya da yeni bir görünüm kazandýran Top, AA muhabirine yaptýðý açýklamada, bu yýlki kazý çalýþmalarýna 10’u uzman 30 kiþilik ekiple baþlandýðýný belirtti. Çalýþmalarýn iki aþamalý devam ettiðini kaydeden Top, geçen yýllarda bulunan duvarlarda geleneksel taþ ustalarýyla orijinaline uygun saðlamlaþtýrma ve konservasyon çalýþmalarý yürüttüklerini söyledi. 

Kalede toplam üç alanda kazý çalýþmalarýnýn devam ettiðini ifade eden Top, þu bilgileri aktardý: “Bunlardan birincisi giriþ burcu. Geçen yýl giriþ burcunun özellikle duvarlar içerisinde su sarnýcýna giden yolu bulmuþtuk. Hem bu yolun temizliði hem de kale ile baðlantýsýný bulmak amacýyla giriþ burcunun duvarlarý içerisinde temizlik ve kazý çalýþmalarýmýz sürüyor. Ýkinci alan olarak daha önceki yýllarda planladýðýmýz ancak gerçekleþtiremediðimiz, zindan olarak adlandýrýlan, birinci alan ile ikinci alan arasýnda kalan, yaklaþýk 10 metre derinliðinde yüksek duvarlarla çevrili alanda bir kazý çalýþmasý baþlatacaðýz. Buradaki çalýþmalarýmýzýn altyapýsýný oluþturduk.”

Top, kalenin giriþ yolunu da tamamladýklarýný dile getirerek, “Kalenin giriþ kapýsýndan en üst kýsýmda yer alan seyir köþküne kadar yolu orijinal þekilde ortaya çýkardýk. Bu da kale ile ilgili yaptýðýmýz en önemli çalýþmalardan biri oldu. Bundan böyle bu yolu takip ederek en üst kýsýmdaki seyir köþkü, harem ve hamam yapýlarýna da ulaþma imkanýmýz olacak” dedi.

8 döküm gülle bulundu...
Kalenin özellikle ikinci alanýnda hamamýn doðu kesiminde geçen yýllarda baþlatýlan kazý çalýþmalarýnýn devam ettiðini kaydeden Top, “Burada birtakým buluntular elde ettik. Özellikle seyir köþkünün doðu kesimde 8 tane döküm gülle bulduk ki bu çok önemli. Bu kalenin o dönem dýþarýdan birtakým saldýrýlara da maruz kaldýðýný ortaya koyuyor. Yine bunlarýn dýþýnda duvar kalýntýlarý, alçý parçalarý, 200 yýllýk olduðu deðer ve bazý bulgular elde ettik. Kazý çalýþmalarýmýz ilerledikçe deðerlendirmelerimiz daha da artýyor” diye konuþtu. Top, 2007 yýlýndan beri kalede yapýlan kazý çalýþmalarýnda hem kalenin mimari ögeleri hem de tarihsel süreci anlamýnda birçok geliþme katettiklerini ifade ederek, Hoþap Kalesi’nin bölgedeki Osmanlý kalelerinden en önemlisi olduðunu ve burada Osmanlýlara baðlý yerel Mahmudi beylerinin yaþadýðýný bildirdi.16. yüzyýldan itibaren kaledeki mimari geliþime bakarak buradaki yaþamý yorumlayabildiklerini anlatan Top, “Geldiðimiz noktada kalenin ilk sakinlerinin özellikle 16 ve 17. yüzyýllardaki beylerin hem idari hem ekonomik anlamda güçlü olduklarýný hem de kaledeki birtakým kalýntýlar, o dönem beylerinin zevk sahibi olduklarýný gösteriyor. Tabii 18 ve 19. yüzyýllarda kale terk edilmeye yüz tuttuðu zaman burasý sadece askerlerin kullandýklarý bir karakol olarak kullanýlmýþ ve o dönemdeki yapýlaþmalarýn da daha basit nitelikte olduðunu düþünüyoruz” deðerlendirmesinde bulundu.  

Uyuyan 150 yýllýk tarih uyandýrýlýyor...
Top, 1850’li yýllarda terk edildikten sonra 2007 yýlýna kadar Hoþap Kalesi’nde çalýþma yapýlmadýðýný belirterek, “Buradaki kazý çalýþmalarýmýz 150 yýllýk uyuyan bir tarihi yeniden uyandýrýyor. Kültür Turizm Bakanlýðýnýn bize bu yýl ayýrdýðý 110 bin liralýk bütçe ile çalýþmalara baþlattýk. Temmuz’un 7’si itibarýyla baþlattýðýmýz çalýþmalarýmýz 2 aya yakýn sürecek” dedi.

Güzelsu Mahallesi Muhtarý Nevzat Yýldýz ise buranýn yeniden turizme kazandýrýlmasýný önemsediklerini vurgulayarak “Yapýlan çalýþmalarla daha da güzelleþen kaleyi hem yerli ve yabancý turistler ziyaret ediyor hem de gençlerimiz restorasyon çalýþmalarýnda geçici de olsa istihdam edilmiþ oluyor” þeklinde konuþtu.-28.07.2015-Radikal