Van’ın Gürpınar ilçesinde sarp kayalıklar üzerindeki Hoşap Kalesi’nde Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top başkanlığında 2007 yılından bu yana yürütülen ve sağlanan ödenekle yeniden başlayan kazı ve restorasyon çalışmalarında yeni bölümlerin ortaya çıkarılması amaçlanıyor. 

Urartular’a ait kalenin temelleri üzerine 16. yüzyılda kurulan ve uzun yıllar Mahmudi beylerinin saray olarak kullandığı bilinen Hoşap Kalesi’nde YYÜ tarafından 8 yıl önce başlatılan kazı çalışmalarında önemli mesafe kateden Top ve ekibi, yeni bulgular elde etti.

Kazı çalışmalarında çok sayıda eseri gün ışığına çıkaran ve birçok yapıya da yeni bir görünüm kazandıran Top, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu yılki kazı çalışmalarına 10’u uzman 30 kişilik ekiple başlandığını belirtti. Çalışmaların iki aşamalı devam ettiğini kaydeden Top, geçen yıllarda bulunan duvarlarda geleneksel taş ustalarıyla orijinaline uygun sağlamlaştırma ve konservasyon çalışmaları yürüttüklerini söyledi. 

Kalede toplam üç alanda kazı çalışmalarının devam ettiğini ifade eden Top, şu bilgileri aktardı: “Bunlardan birincisi giriş burcu. Geçen yıl giriş burcunun özellikle duvarlar içerisinde su sarnıcına giden yolu bulmuştuk. Hem bu yolun temizliği hem de kale ile bağlantısını bulmak amacıyla giriş burcunun duvarları içerisinde temizlik ve kazı çalışmalarımız sürüyor. İkinci alan olarak daha önceki yıllarda planladığımız ancak gerçekleştiremediğimiz, zindan olarak adlandırılan, birinci alan ile ikinci alan arasında kalan, yaklaşık 10 metre derinliğinde yüksek duvarlarla çevrili alanda bir kazı çalışması başlatacağız. Buradaki çalışmalarımızın altyapısını oluşturduk.”

Top, kalenin giriş yolunu da tamamladıklarını dile getirerek, “Kalenin giriş kapısından en üst kısımda yer alan seyir köşküne kadar yolu orijinal şekilde ortaya çıkardık. Bu da kale ile ilgili yaptığımız en önemli çalışmalardan biri oldu. Bundan böyle bu yolu takip ederek en üst kısımdaki seyir köşkü, harem ve hamam yapılarına da ulaşma imkanımız olacak” dedi.

8 döküm gülle bulundu...
Kalenin özellikle ikinci alanında hamamın doğu kesiminde geçen yıllarda başlatılan kazı çalışmalarının devam ettiğini kaydeden Top, “Burada birtakım buluntular elde ettik. Özellikle seyir köşkünün doğu kesimde 8 tane döküm gülle bulduk ki bu çok önemli. Bu kalenin o dönem dışarıdan birtakım saldırılara da maruz kaldığını ortaya koyuyor. Yine bunların dışında duvar kalıntıları, alçı parçaları, 200 yıllık olduğu değer ve bazı bulgular elde ettik. Kazı çalışmalarımız ilerledikçe değerlendirmelerimiz daha da artıyor” diye konuştu. Top, 2007 yılından beri kalede yapılan kazı çalışmalarında hem kalenin mimari ögeleri hem de tarihsel süreci anlamında birçok gelişme katettiklerini ifade ederek, Hoşap Kalesi’nin bölgedeki Osmanlı kalelerinden en önemlisi olduğunu ve burada Osmanlılara bağlı yerel Mahmudi beylerinin yaşadığını bildirdi.16. yüzyıldan itibaren kaledeki mimari gelişime bakarak buradaki yaşamı yorumlayabildiklerini anlatan Top, “Geldiğimiz noktada kalenin ilk sakinlerinin özellikle 16 ve 17. yüzyıllardaki beylerin hem idari hem ekonomik anlamda güçlü olduklarını hem de kaledeki birtakım kalıntılar, o dönem beylerinin zevk sahibi olduklarını gösteriyor. Tabii 18 ve 19. yüzyıllarda kale terk edilmeye yüz tuttuğu zaman burası sadece askerlerin kullandıkları bir karakol olarak kullanılmış ve o dönemdeki yapılaşmaların da daha basit nitelikte olduğunu düşünüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.  

Uyuyan 150 yıllık tarih uyandırılıyor...
Top, 1850’li yıllarda terk edildikten sonra 2007 yılına kadar Hoşap Kalesi’nde çalışma yapılmadığını belirterek, “Buradaki kazı çalışmalarımız 150 yıllık uyuyan bir tarihi yeniden uyandırıyor. Kültür Turizm Bakanlığının bize bu yıl ayırdığı 110 bin liralık bütçe ile çalışmalara başlattık. Temmuz’un 7’si itibarıyla başlattığımız çalışmalarımız 2 aya yakın sürecek” dedi.

Güzelsu Mahallesi Muhtarı Nevzat Yıldız ise buranın yeniden turizme kazandırılmasını önemsediklerini vurgulayarak “Yapılan çalışmalarla daha da güzelleşen kaleyi hem yerli ve yabancı turistler ziyaret ediyor hem de gençlerimiz restorasyon çalışmalarında geçici de olsa istihdam edilmiş oluyor” şeklinde konuştu.-28.07.2015-Radikal