Blog
Firavun Öncesine Ait Kraliyet Teknesi Gravürü Keşfedildi
Yeni bir çalışmaya göre, Antik Mısır’a ait bir kaya gravürü yaklaşık 5.100 yıl önce, birinci hanedanın şafağında oyulmuş olabilir.
www.arkeofili.com
Asvan Yakınlarında yeni keşfedilen kaya oymaları, Antik Mısır’da birinci hanedanın hemen öncesine ışık tutabilir.
Kaya resmi paneli, beş figür tarafından çekilen bir tekneyi tasvir ediyor. Kürek tutan ayakta duran bir figür ve teknenin iç yapısı, muhtemelen bir kabinin içinde oturan bir figürün başı ve sağ omzu yer alıyor. C: Vanhulle, D. (2025).
Yeni bir çalışmaya göre, Antik Mısır’a ait bir kaya gravürü yaklaşık 5.100 yıl önce, birinci hanedanın şafağında oyulmuş olabilir.
Gravür, içinde muhtemelen kraliyet mensubu bir figürün oturduğu bir tekneyi tasvir ediyor; ancak yalnızca bu kişinin başı ve sağ omzu görülebiliyor. Gravürün üslubu, arkeologların hakkında pek fazla bilgiye sahip olmadığı proto-hanedan dönem ve erken birinci hanedan dönemine ait diğer kaya panelleriyle benzerlik gösteriyor. Bu benzerlikler, yeni keşfedilen bu oyma figürün Mısır devletinin oluşum süreciyle ilgili ipuçları barındırabileceğini düşündürüyor.
“Tekneler, Mısır ikonografisinde en sık tekrar eden motifler arasında” diyor çalışmanın yazarı Belçika’daki Musée du Malgré-Tout’un direktörü ve küratörü Dorian Vanhulle. “Hanedan öncesi ve proto-hanedan dönemlerde (yaklaşık MÖ 4.500 ila 3.085), yani firavun öncesi dönemlerde tekne, yaygın bir şekilde kullanılıyor ve karmaşık ideolojik ve sembolik anlamlar taşıyor.”
Bu ilginç kaya gravürü, Kasım 2022’de Asvan yakınlarında Nil Nehri’nin batı kıyısında keşfedildi. Gravür, Yeni Asvan Kenti’nin inşası öncesinde bölgedeki kaya sanatını belgelemeye yönelik bir araştırma sırasında bulundu. Çalışma Antiquity dergisinde yayımlandı.
Gravür, beş figür tarafından sağa doğru çekilen süslü bir tekneyi gösteriyor. Teknenin arkasında kürek tutan ayakta bir kişi yer alıyor. Bu kişinin yanında, içinde oturan bir bireyin yer aldığı kapalı bir alan — muhtemelen bir kabin — bulunuyor.
Asvan yakınlarındaki Wadi Abu Subeira’da bulunan bir hanedan öncesi tekne gravürü. Yeni bir araştırma, bu paneldeki teknenin yeni bulunan tekne gravürüyle benzerlikler taşıdığını ortaya koydu. C: Vanhulle, D. (2025).
Vanhulle’a göre bu oturan kişi bir kraliyet mensubu olabilir. Ancak bazı ayrıntılar korunamamış olduğu için bu kişinin yorumlanması zor. Oturan figürün çenesi uzun görünüyor; bu da “birinci hanedan döneminden itibaren kralların taktığı sahte sakalı” işaret eden bir betimleme olabilir.
Oturan kişinin başında “dikey bir çizgi” var ve bu çizgi “bir tür başlık” olabilir diyor Vanhulle.
Araştırmacı, kaya sanatının tarihlendirilmesi için üsluba odaklandı. Teknenin orak benzeri şekli ve onu çeken figürler, proto-hanedan ve erken hanedan dönemine ait tekne tasvirlerine benziyor. Kabin ise geç hanedan öncesi teknelerin betimlemeleriyle benzerlik gösteriyor. Ayrıca teknenin ikinci kabininin üst kısmında “boynuzlar” olduğu görülüyor — bu da birinci hanedanın başlarında sık rastlanan bir özellikti.
Ancak Vanhulle, bu kişinin yaklaşık MÖ 3.085’te birinci Mısır hanedanını kuran Narmer olduğunu düşünmüyor. Çünkü bu gravürde serekh olarak bilinen — kralın adını taşıyan ve Horus (şahin başlı tanrı) figürünü içeren — hiyeroglif simgeye yer verilmemiş.
“Bu eksiklik, oturan figürün birinci hanedan kralı olmadığını gösteriyor olabilir” diye yazıyor Vanhulle. Bunun yerine, bu gravür “birinci hanedanın hemen başında, muhtemelen Narmer’in hükmünden hemen önce yapılmış olabilir.”
Temizlik işlemi sırasında çekilen bir fotoğrafta tekne sahnesinin yer aldığı yeni keşfedilen kaya sanatı paneli. C: Vanhulle, D. (2025).
İspanya’daki Jaén Üniversitesi’nden Mısırbilimci Alejandro Jiménez Serrano ise bu serekh eksikliğinin “önemli bir ayrıntı” olduğunu söylüyor. “Bu durum, oturan figürün, bu kraliyet sembolünün kaya sanatında resmi olarak yaygınlaşmasından önceye ait olduğunu gösterebilir.”
Vanhulle ayrıca, bu ve benzeri gravürlerin oldukça özenli yapılmış olduğunu, dolayısıyla piramitlerin inşasından çok önce, bölgesel yetkililerin kaya sanatı konusunda uzman kişileri görevlendirmiş olabileceğini belirtiyor.
Jiménez Serrano, “Proto-hanedan döneme ait kaya sanatı örnekleri oldukça sınırlı” diyerek bu gravürün “oturan bir figürü alay teknesi içinde göstermesi açısından özellikle önemli olduğunu, zira bu figürün otoriteyi temsil ettiği şeklinde yorumlanabileceğini” ifade ediyor.
Ancak kaya sanatını yorumlamak kolay değil ve hem Vanhulle hem de Jiménez Serrano çalışmada bazı sınırlamalara dikkat çekiyor. Örneğin, oturan figürün başındaki dikey çizginin gerçekten bir başlık mı yoksa başka bir şey mi olduğu, çenesinin sahte sakal mı olduğu belirsiz. Hatta bu kişinin erkek mi kadın mı olduğu bile net değil.
Jiménez Serrano, “Çalışma, bu figürün cinsiyetini ve statüsünü belirlemenin mümkün olmadığını kabul ediyor, ancak figürün yönetici sınıfın bir üyesi olabileceği göz önünde bulundurularak sosyal önemi vurgulanıyor” diyor.
Live Science. 12 Temmuz 2025.
Makale: Vanhulle, D. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >