Blog
Hüznün sulara gömüldüðü yer: Zeugma...
Gaziantep’e giden herkes mutlaka Zeugma Müzesi’ni gezmiþ ve hayran kalmýþtýr. Gitmeyenler ise mutlaka adýný duymuþtur. Yýllarca Gaziantep Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen dünyanýn en nitelikli mozaik koleksiyonu uzunca bir süredir dünyanýn en büyük mozaik müzesi unvanýný kazanmýþ olan bu yeni evinde misafirlerini aðýrlýyor.
Müzeler tarihi eserlerin korunmasý için en önemli yerlerdir, sergi alanlarýdýr, depolarýnda çok sayýda koruma altýnda tutulan, temizlenen, restore edilen eserler vardýr ve dünyanýn her yerinden misafir aðýrlarlar.
Bu nedenle dünyanýn hiçbir yerinde olmayan bir tarihe ve hazineye sahip Türkiye gibi bir ülkede müzelerin çoðalmasý, tarihi eserlerin bilinçli þekilde kayýt ve koruma altýna alýnmasý çok önemlidir.
Önemli bir geçiþ noktasý
Bugün Zeugma Müzesi’nde sergilenen o muhteþem eserler daha önce neredeydi? Bazý antik çað yazarlarýna göre Büyük Ýskender’in Fýrat Nehri’ni geçtiði nokta (bazýlarýna göre de deðil), Seleukos Kralý III. Antiokhos’un Mithridates’in kýzý Laodikeia’yla evlendiði, dünyaca meþhur “Çingene Kýzý” mozaiðindeki kýzýn bakýþlarýndaki hüznün sulara gömüldüðü yerde, Zeugma’da.
Gaziantep’e yolunuz düþerse mutlaka gitmeniz, görmeniz gereken bir yer Zeugma. Gaziantep’in Nizip ilçesinin 10 km doðusunda Fýrat’ýn batý kýyýsýnda bugünkü Belkýs köyünün yakýnýnda kurulmuþtu Zeugma. Ýlk Tunç Çað mezarlýðýndan burada da tarihin Anadolu’nun her yerinde olduðu gibi tahminlerimizden çok daha eskilere gittiðini anlýyoruz.
Zeugma, Fýrat Nehri üzerinde stratejik öneme sahip bir geçiþ noktasýnda kurulmuþ çok önemli askeri, doðudan batýya, kuzeyden güneye geçen kervan ve ticaret yollarýnýn üzerinde bulunmasý nedeniyle de önemli bir ticaret merkezidir. Þehrin adý da zaten “geçit” anlamýna gelir.
Aslýnda iki karþýlýklý kent vardý tarihte burada. Büyük Ýskender’in komutanlarýndan Seleukos Ýmparatorluðu’nun kurucusu Seleukos I. Nikator (MÖ 312-281) tam bu geçiþ noktasýnda Fýrat’ýn bir yakasýnda karýsý Apameia adýna Apameia, diðer yakasýnda da kendi adýna Seleukia’yý kurmuþtu.
Roma Ýmparatorluðu döneminde Kommagene Krallýðý’na baðlanan kent, daha sonra gene Romalýlarýn yönetimine girdi ve Roma’nýn doðu sýnýrýndaki kent oldu, hatta askeri garnizonun burada olmasýndan dolayý daha da önem kazandý. Ýki yüzyýl boyunca Roma’nýn üst sýnýf mensubu insanlarý olan subaylar ve üst düzey yöneticiler burada yaþadýlar.
Bazý figürler çalýndý
M.S. 2. yüzyýlda en zengin dönemini yaþamýþ, Sasaniler tarafýndan M.S. 3. yüzyýlda tahrip edilmiþ ve önemini yitirmiþtir.
Fýrat Nehri’nden 300 m yüksekte akropolü olan kent Fýrat Nehri’ne engebeli yamaçlarla ulaþýr. Yani siz bugün Zeugma antik kentine gittiðinizde aslýnda o tepelerin yamaçlarýnda duruyorsunuz ama Birecik Barajý’nýn sularýnýn altýnda kalmýþ olan kentin büyük bir kýsmýný göremiyorsunuz.
1987’de kaçakçýlarýn açtýðý iki mezar odasý Gaziantep Müzesi tarafýndan kazýlýp bulunan eserler müzeye taþýndý.
1992’de ören yeri bekçisi definecilerce açýlmýþ, içerisinde tabaný figürlü mozaiklerle kaplý bir tüneli haber verince arkeolojik kazýlar baþladý, oldukça kýymetli taban mozaikleri olan muhteþem bir Roma villasý ortaya çýktý. Þu anda Zeugma Müzesi’nin göz bebeði eserlerinden biri olan 7.30×3.50 metre boyutlarýndaki Dionysos ve Ariadne’nin düðünü taban mozaiði gün ýþýðýna çýkarýldýktan sonra mozaikteki 10 figürden 6’sý 1998’de koruma altýndaki yerlerinden sökülerek çalýndý.
1993’te yapýlan bir baþka kazýda bir villanýn taban mozaiðindeki iki figürün tahminen 1964 yýlýnda çalýnmýþ olduðu belirlendi. Mitolojik bir aþk hikayesinin kahramanlarý Methiokos ve Parthenope’ye ait olan bu iki figür ABD’deki bir koleksiyonda ortaya çýktý ve figürlerin buraya ait olduklarý ispat edildikten sonra Kültür Bakanlýðý’nýn devreye girmesiyle iade edildiler.
1996’da baþlatýlan kurtarma kazýlarý sürerken bir yandan da Birecik Barajý’nýn yapýmý hýzla devam etmekteydi. Bazý önemli buluntulara rastlanýnca baraj çalýþmalarý durduruldu, bugün üzerinde barajýn ana gövde duvarýnýn yükseldiði Roma hamamýnda 39 parça mozaik belgelendikten sonra Gaziantep Müzesi’ne taþýndý.
Muhteþem eserler bulundu
Bundan sonra aralýksýz ve çok zor þartlar altýnda kurtarma kazýlarýna devam eden arkeologlar çok kýymetli ve önemli bilgi ve belgelere ulaþtýlar, binlerce bulla (mühür baskýsý), özellikle de Akratos ve Çingene Kýzý Mozaiði gibi dünyayý sarsan pek çok birbirinden güzel ve önemli eser gün ýþýðýna çýktý.
Yaklaþýk 20 bin dönüm olduðu düþünülen Zeugma antik kenti alanýnýn sularýn altýnda kalan kýsýmlarýnda Samsatlý Zozimos gibi büyük ustalarýn elinden çýkan ne muhteþem eserler var kim bilir daha.
(http://www.milliyet.com.tr)-www.arkeokultur.com
RSS
Bu yazý hakkýnda yorum bulunamamýþtýr. Ýlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >